Thiệt hại vật chất từ tai nạn lao động & cách ISO 45001 giải quyết chúng 

Những con số thống kê mới nhất về tai nạn lao động (TNLĐ) như một hồi chuông cảnh tỉnh, cho thấy một thực trạng đáng báo động, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt và một giải pháp toàn diện, mà ở đó, việc xây dựng và áp dụng một hệ thống quản lý an toàn sức khỏe nghề nghiệp bài bản theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 45001 trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. 

Bức tranh nhức nhối về tai nạn lao động và những con số biết nói 

Theo các báo cáo, năm 2024, cả nước ghi nhận tới 8.286 vụ tai nạn lao động, tăng 12,1% so với năm 2023. Dù số người bị thương nặng có giảm nhẹ 1,74%, còn 1.690 người, thì tổng số ngày nghỉ do tai nạn lao động lại vượt 154.759 ngày, tăng thêm 4.989 ngày so với năm 2023. Thiệt hại về tài sản trực tiếp từ các vụ tai nạn này cũng ước tính lên đến hơn 492 tỉ đồng. 

Tuy nhiên, con số gây sốc nhất và phản ánh rõ nhất gánh nặng kinh tế khổng lồ từ TNLĐ chính là thiệt hại về vật chất. Theo báo cáo sơ bộ từ các địa phương, tổng thiệt hại vật chất do tai nạn lao động xảy ra trong năm 2024, bao gồm các chi phí y tế, tiền thuốc men, chi phí mai táng, tiền bồi thường, trợ cấp cho gia đình người không may qua đời và những người bị thương, đã chạm mốc trên 42.565 tỉ đồng. Đây là một sự gia tăng đột biến, tăng khoảng 26.208 tỉ đồng, tương đương 61,5% so với năm 2023. Một con số không chỉ phản ánh nỗi đau, mất mát của các gia đình nạn nhân mà còn là một tổn thất kinh tế vô cùng lớn cho doanh nghiệp và toàn xã hội. 

Lật mở nguyên nhân: trách nhiệm từ đâu? 

Phân tích sâu hơn về nguyên nhân, bà Chu Thị Hạnh – Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ Nội vụ) đã chỉ ra một thực tế đáng suy ngẫm: 50% nguyên nhân tai nạn lao động đến từ phía người sử dụng lao động. Điều này cho thấy vai trò và trách nhiệm của doanh nghiệp trong công tác ATVSLĐ là vô cùng quan trọng, nhưng dường như chưa được chú trọng đúng mức. 

Bà Hạnh phân tích, nhiều doanh nghiệp hiện vẫn đang sử dụng hệ thống máy móc, thiết bị cũ kỹ, lạc hậu, tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn. Bên cạnh đó, công tác huấn luyện an toàn cho người lao động có dấu hiệu giảm sút về chất lượng, thậm chí nhiều nơi chỉ thực hiện mang tính chất hình thức, đối phó để hoàn thành các yêu cầu pháp lý mà không thực sự đi vào chiều sâu, không đảm bảo người lao động nắm vững và tuân thủ các quy trình an toàn. Tình trạng thiếu kiểm soát rủi ro một cách có hệ thống và việc không chủ động, thường xuyên đánh giá môi trường lao động, nhận diện các mối nguy tiềm ẩn đang tạo ra một "vùng trũng" về an toàn, nơi nguy cơ tai nạn luôn rình rập. 

"Chủ sử dụng lao động phải là người đi đầu trong đảm bảo an toàn vệ sinh lao động, không thể phó mặc trách nhiệm này cho người lao động," bà Hạnh nhấn mạnh. Đây không chỉ là một lời khẳng định về trách nhiệm pháp lý mà còn là một lời kêu gọi về lương tâm và đạo đức kinh doanh. 

ISO 45001: Giải pháp toàn diện xây dựng văn hóa an toàn bền vững 

Trước thực trạng đáng báo động trên, việc tìm kiếm một giải pháp căn cơ, mang tính hệ thống để phòng ngừa TNLĐ và giảm thiểu thiệt hại là yêu cầu cấp bách. Tiêu chuẩn quốc tế ISO 45001:2018 về Hệ thống quản lý An toàn và Sức khỏe nghề nghiệp (OH&S MS) chính là câu trả lời giúp các tổ chức, doanh nghiệp chủ động xây dựng một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài sản quý giá nhất – con người. 

ISO 45001 một khung pháp lý và thực tiễn toàn diện để tổ chức có thể: 

• Nhận diện mối nguy, đánh giá rủi ro và xác định các biện pháp kiểm soát: Đây là bước nền tảng, giúp doanh nghiệp chủ động nhìn ra các vấn đề tiềm ẩn như máy móc cũ kỹ, quy trình làm việc chưa an toàn, môi trường làm việc độc hại. 

• Thiết lập mục tiêu và kế hoạch hành động OH&S: Dựa trên kết quả đánh giá rủi ro, doanh nghiệp sẽ đặt ra các mục tiêu cụ thể để cải thiện tình hình ATVSLĐ và xây dựng kế hoạch chi tiết để đạt được các mục tiêu đó. 

• Xác định rõ vai trò, trách nhiệm và quyền hạn: Tiêu chuẩn này nhấn mạnh tầm quan trọng của sự cam kết từ lãnh đạo cao nhất và sự tham gia, tham vấn của người lao động ở tất cả các cấp trong việc xây dựng và duy trì hệ thống OH&S. Điều này phá vỡ tư duy "phó mặc trách nhiệm cho người lao động". 

• Đảm bảo năng lực và nhận thức của người lao động: ISO 45001 yêu cầu các tổ chức phải xác định nhu cầu đào tạo, cung cấp các khóa huấn luyện ATVSLĐ đầy đủ, hiệu quả, đảm bảo người lao động có đủ năng lực để thực hiện công việc một cách an toàn. Điều này sẽ khắc phục tình trạng huấn luyện "hình thức, đối phó", giúp người lao động thực sự hiểu và tuân thủ các quy định an toàn, phù hợp với yêu cầu của pháp luật Việt Nam về huấn luyện ATVSLĐ. 

• Quản lý sự thay đổi và kiểm soát hoạt động: Doanh nghiệp phải có quy trình để quản lý các thay đổi (ví dụ: đưa vào máy móc mới, thay đổi quy trình sản xuất) để đảm bảo không phát sinh rủi ro mới. Các hoạt động thường ngày cũng cần được kiểm soát chặt chẽ. 

• Chuẩn bị và ứng phó với tình huống khẩn cấp: Xây dựng kế hoạch và thực hành diễn tập ứng phó sự cố để giảm thiểu hậu quả khi TNLĐ không may xảy ra. 

• Theo dõi, đo lường, phân tích và đánh giá kết quả hoạt động OH&S: Liên tục giám sát hiệu quả của hệ thống, điều tra các vụ TNLĐ (dù lớn hay nhỏ) để tìm ra nguyên nhân gốc rễ và thực hiện các hành động khắc phục, phòng ngừa. 

• Cải tiến liên tục: Hệ thống quản lý OH&S theo ISO 45001 không phải là một dự án làm một lần rồi thôi, mà là một quá trình cải tiến không ngừng để ngày càng nâng cao hiệu quả bảo vệ sức khỏe và an toàn cho người lao động. 

Đầu tư vào an toàn là đầu tư cho tương lai bền vững 

Những con số thiệt hại vật chất lên đến 42.565 tỉ đồng mỗi năm do tai nạn lao động là một minh chứng đanh thép rằng, chi phí để phòng ngừa luôn luôn nhỏ hơn rất nhiều so với chi phí để khắc phục hậu quả. Việc bỏ qua, xem nhẹ công tác ATVSLĐ không chỉ đẩy người lao động vào vòng nguy hiểm mà còn gây ra những tổn thất tài chính nặng nề, ảnh hưởng đến uy tín, năng suất và sự phát triển bền vững của chính doanh nghiệp. 

Đó là lý do vì sao doanh nghiệp Việt Nam nên: 

• Nghiêm túc nhìn nhận lại thực trạng công tác ATVSLĐ tại đơn vị mình. Hãy coi đây là một ưu tiên hàng đầu, một cấu phần không thể tách rời của chiến lược phát triển. 

• Chủ động tìm hiểu và tiếp cận tiêu chuẩn ISO 45001. Đây không phải là một gánh nặng chi phí, mà là một khoản đầu tư thông minh, mang lại lợi ích lâu dài về cả con người, tài chính và danh tiếng. 

• Xây dựng và áp dụng Hệ thống Quản lý An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp theo ISO 45001 một cách thực chất. Điều này đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo và sự tham gia tích cực của toàn thể nhân viên. 

• Tổ chức các chương trình huấn luyện ATVSLĐ bài bản, toàn diện và thường xuyên cho người lao động, đảm bảo tuân thủ đúng và đủ các quy định của pháp luật Việt Nam. Việc huấn luyện phải đi vào thực chất, giúp người lao động nhận diện được mối nguy, biết cách tự bảo vệ mình và đồng nghiệp. 

Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc xây dựng một văn hóa an toàn lao động vững chắc, dựa trên nền tảng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 45001, không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là yếu tố then chốt nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững cho mỗi doanh nghiệp. Đã đến lúc hành động quyết liệt để mỗi ngày làm việc đều là một ngày an toàn, để không còn những con số thống kê đau lòng, và để nguồn lực quốc gia được bảo toàn và phát triển. Hãy biến nơi làm việc thành một pháo đài an toàn, nơi người lao động có thể cống hiến hết mình mà không phải đánh đổi bằng sức khỏe và tính mạng. 

Quý Doanh Nghiệp vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hướng dẫn áp dụng ISO 45001 một cách hiệu quả.