TOP 5 Tiêu chuẩn Trách nhiệm xã hội phổ biến trong ngành Dệt may 

Hơn bao giờ hết, người tiêu dùng, các thương hiệu lớn và cả quy định quốc tế đều đặt ra yêu cầu ngày càng cao về trách nhiệm xã hội (CSR) dành cho các doanh nghiệp trong ngành dệt may. Đây không còn là lựa chọn "có thì tốt" mà đã trở thành yếu tố tăng khả năng tiếp cận thị trường và uy tín của mọi doanh nghiệp dệt may. Giữa "mê cung" các tiêu chuẩn như BSCI, WRAP, Sedex-SMETA, Higg Index, WCA, làm thế nào để hiểu đúng và chọn lựa phù hợp? Bài viết này của KNA CERT chính là kim chỉ nam chi tiết, giúp bạn giải mã từng tiêu chuẩn quan trọng từ đó đưa ra quyết định chiến lược, nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững. 

Tại sao Trách nhiệm xã hội (CSR) lại quan trọng trong ngành Dệt may? 

1. Đáp ứng "luật chơi" từ thị trường quốc tế và các nhãn hàng lớn

Đây có lẽ là động lực rõ ràng và cấp thiết nhất. Các thị trường nhập khẩu lớn như Châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản, cùng với những "ông lớn" trong ngành thời trang và bán lẻ toàn cầu (như Nike, Adidas, Zara, H&M, Uniqlo, Gap...), ngày càng siết chặt các quy định và yêu cầu về tuân thủ xã hội đối với nhà cung cấp. 

• Yêu cầu bắt buộc: Việc sở hữu các chứng nhận hoặc báo cáo đánh giá CSR uy tín (như BSCI, WRAP, SMETA...) không còn là lợi thế, mà dần trở thành điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp Việt Nam có thể tham gia vào chuỗi cung ứng của họ. Thiếu tuân thủ đồng nghĩa với việc mất đi cơ hội hợp tác, đơn hàng và thậm chí là bị loại khỏi "cuộc chơi" xuất khẩu. 

• Bảo vệ hình ảnh thương hiệu: Các nhãn hàng quốc tế cực kỳ nhạy cảm với rủi ro danh tiếng. Bất kỳ bê bối nào liên quan đến điều kiện lao động tồi tệ, lao động trẻ em hay ô nhiễm môi trường tại nhà máy cung ứng đều có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến hình ảnh và giá trị thương hiệu của họ. Do đó, họ buộc phải yêu cầu và giám sát chặt chẽ việc tuân thủ CSR từ các đối tác sản xuất. 

2. Nâng cao uy tín thương hiệu và tạo dựng lợi thế cạnh tranh bền vững

• Xây dựng niềm tin: Một doanh nghiệp minh bạch, có trách nhiệm với người lao động và môi trường sẽ dễ dàng xây dựng được niềm tin vững chắc với đối tác, khách hàng và nhà đầu tư. Uy tín này là tài sản vô hình nhưng cực kỳ giá trị. 

• Khác biệt hóa: Khi các yếu tố về giá cả, chất lượng dần trở nên bão hòa, thì việc cam kết mạnh mẽ với các giá trị đạo đức và bền vững chính là điểm khác biệt hóa quan trọng. Người tiêu dùng hiện đại ngày càng có xu hướng ưu tiên lựa chọn sản phẩm từ các thương hiệu có trách nhiệm. 

• Thu hút đầu tư: Các quỹ đầu tư có trách nhiệm (ESG - Environmental, Social, Governance) đang ngày càng phổ biến. Doanh nghiệp dệt may thể hiện tốt các yếu tố xã hội và môi trường sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn vốn này dễ dàng hơn. 

3. Cải thiện điều kiện làm việc, giữ chân người lao động và tăng năng suất

Con người là yếu tố trung tâm của ngành dệt may. Đầu tư vào CSR chính là đầu tư vào nguồn nhân lực: 

• Môi trường làm việc an toàn, công bằng: Việc tuân thủ các tiêu chuẩn về giờ làm, lương thưởng, an toàn lao động, sức khỏe nghề nghiệp, không phân biệt đối xử... giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực và nhân văn hơn. 

• Giảm tỷ lệ nghỉ việc: Khi người lao động cảm thấy được tôn trọng, đối xử công bằng và làm việc trong điều kiện tốt, họ sẽ gắn bó lâu dài hơn với doanh nghiệp. Điều này giúp giảm đáng kể chi phí tuyển dụng, đào tạo lại và duy trì sự ổn định sản xuất. 

• Tăng năng suất và chất lượng: Một lực lượng lao động khỏe mạnh, có động lực và hài lòng thường có năng suất làm việc cao hơn và ý thức trách nhiệm tốt hơn trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm. 

4. Quản lý rủi ro hiệu quả và đảm bảo sự phát triển bền vững dài hạn

CSR không chỉ mang lại lợi ích mà còn giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro: 

• Giảm thiểu rủi ro pháp lý và danh tiếng: Việc không tuân thủ các quy định về lao động, môi trường có thể dẫn đến các vụ kiện tụng, phạt hành chính, đình chỉ sản xuất và khủng hoảng truyền thông nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh. 

• Phòng ngừa gián đoạn chuỗi cung ứng: Các vấn đề như đình công, tai nạn lao động nghiêm trọng có thể gây gián đoạn sản xuất và giao hàng. Thực hành tốt CSR giúp giảm thiểu nguy cơ xảy ra các sự cố này. 

• Xây dựng nền tảng bền vững: Bằng cách cân bằng giữa mục tiêu kinh tế với trách nhiệm xã hội và môi trường, doanh nghiệp đang xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển ổn định và bền vững trong dài hạn, thay vì chỉ chạy theo lợi nhuận trước mắt. 

5 Tiêu chuẩn Trách nhiệm xã hội phổ biến trong ngành dệt may 

1. Tiêu chuẩn BSCI (Business Social Compliance Initiative)

BSCI, hay Sáng kiến Tuân thủ Xã hội trong Kinh doanh, thực chất không phải là một hệ thống chứng nhận độc lập mà là một sáng kiến do amfori (trước đây là Hiệp hội Ngoại thương - FTA) dẫn dắt. Ra đời từ năm 2003, mục tiêu chính của BSCI là cải thiện điều kiện làm việc trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt tại các quốc gia sản xuất. Nó hoạt động dựa trên một Bộ Quy tắc Ứng xử (Code of Conduct) chung, được xây dựng dựa trên các công ước quốc tế quan trọng của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên Hợp Quốc, và các quy định pháp luật quốc gia liên quan. 

BSCI cung cấp một hệ thống quản lý và đánh giá (audit) nhất quán để các công ty thành viên (thường là các nhà bán lẻ, nhà nhập khẩu, thương hiệu) giám sát hiệu quả hoạt động tuân thủ của nhà cung cấp.Đối tượng chính tham gia đánh giá theo BSCI là các nhà sản xuất, nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng của các thành viên amfori BSCI. 

Bộ quy tắc ứng xử của BSCI tập trung vào 11 lĩnh vực thực hành xã hội quan trọng tại nơi làm việc, bao gồm: 

• Quyền tự do lập hiệp hội và quyền đàm phán tập thể 

• Trả công công bằng 

• Sức khỏe và an toàn lao động 

• Bảo vệ đặc biệt đối với lao động trẻ tuổi 

• Không sử dụng lao động lệ thuộc 

• Hành vi kinh doanh có đạo đức 

• Không phân biệt đối xử 

• Giờ công làm việc xứng đáng 

• Không sử dụng lao động trẻ em 

• Không cung cấp việc làm tạm thời 

• Bảo vệ môi trường 

2. Tiêu chuẩn WRAP (Worldwide Responsible Accredited Production)

WRAP là một cái tên nổi bật khác, đặc biệt tập trung vào các ngành sản xuất sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày. WRAP là tên của một tổ chức độc lập, phi lợi nhuận có trụ sở tại Hoa Kỳ, chuyên thúc đẩy sản xuất hợp pháp, nhân đạo và có đạo đức trên toàn thế giới thông qua chương trình chứng nhận và đào tạo. Khác với BSCI là một sáng kiến dựa trên thành viên, WRAP cung cấp một chứng nhận độc lập cho từng nhà máy. 

Triết lý của WRAP dựa trên 12 nguyên tắc, tập trung chủ yếu vào việc tuân thủ luật pháp địa phương, các quy tắc nơi làm việc quốc tế và các quy định về môi trường, bao gồm: 

• Luật pháp và quy định tại nơi làm việc 

• Cấm lao động cưỡng bức 

• Cấm lao động trẻ em 

• Cấm quấy rối và ngược đãi 

• Trả công và phúc lợi 

• Tuân thủ giờ làm việc 

• Cấm phân biệt đối xử 

• Đảm bảo sức khoẻ và an toàn lao động 

• Tự do thỏa ước và thương lượng tập thể 

• Đáp ứng các điều luật, quy tắc và tiêu chuẩn về đảm bảo môi trường 

• Thực hiện đúng thủ tục thuế quan 

• An ninh 

3. Tiêu chuẩn Sedex-SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit)

Sedex (Supplier Ethical Data Exchange) không phải là một tiêu chuẩn hay một cơ quan chứng nhận. Nó là một tổ chức thành viên phi lợi nhuận toàn cầu và là nền tảng trực tuyến hàng đầu cho phép các công ty (cả người mua và nhà cung cấp) lưu trữ, chia sẻ và báo cáo thông tin về thực hành kinh doanh có trách nhiệm và đạo đức trong chuỗi cung ứng của họ. 

SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit) là một phương pháp luận kiểm toán được thiết kế bởi các thành viên Sedex. Đây là một trong những quy trình đánh giá đạo đức được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới, cung cấp một định dạng báo cáo chuẩn hóa, dễ hiểu và có thể được chia sẻ trên nền tảng Sedex. SMETA không phải là một chứng nhận, mà là một báo cáo đánh giá chi tiết. 

Kiểm toán SMETA được thiết kế để đánh giá hiệu quả hoạt động của nhà cung cấp dựa trên 4 trụ cột chính: 

• Tiêu chuẩn Lao động 

• Sức khỏe & An toàn 

• Môi trường 

• Đạo đức Kinh doanh 

4. Chỉ số Higg (Higg Index)

Higg Index là một bộ công cụ đo lường hiệu suất bền vững được phát triển bởi Liên minh May mặc Bền vững (Sustainable Apparel Coalition - SAC), một tổ chức gồm các thương hiệu, nhà bán lẻ, nhà sản xuất, tổ chức chính phủ, học viện và tổ chức phi lợi nhuận. 

Khác với các tiêu chuẩn tập trung chủ yếu vào việc đánh giá tuân thủ (compliance audit) dựa trên bộ quy tắc ứng xử, Higg Index tập trung vào việc đo lường và định lượng hóa tác động môi trường và xã hội của sản phẩm, nhà máy và thương hiệu trong toàn bộ chuỗi giá trị. Mục tiêu là tạo ra một ngôn ngữ chung, một thước đo chuẩn hóa để ngành công nghiệp có thể đánh giá và cải thiện hiệu suất bền vững một cách minh bạch và đáng tin cậy. 

Bộ công cụ Higg Index bao gồm nhiều module khác nhau, phục vụ các mục đích đo lường riêng biệt: 

• Higg Facility Environmental Module (Higg FEM): Đo lường và định lượng tác động môi trường của từng cơ sở sản xuất (nhà máy) dựa trên các khía cạnh như quản lý năng lượng, nước, nước thải, phát thải khí nhà kính, hóa chất, chất thải. 

• Higg Facility Social & Labor Module (Higg FSLM): Đánh giá các điều kiện xã hội và lao động tại nhà máy, bao gồm tiền lương, giờ làm việc, sức khỏe & an toàn, hệ thống quản lý. Công cụ này giúp xác định các điểm mạnh và lĩnh vực cần cải thiện về mặt xã hội. 

• Higg Brand & Retail Module (Higg BRM): Đo lường hiệu suất bền vững ở cấp độ thương hiệu và nhà bán lẻ, đánh giá các thực hành quản lý và tác động xã hội, môi trường trong toàn bộ chuỗi giá trị của họ. 

• Higg Materials Sustainability Index (Higg MSI): Cơ sở dữ liệu đánh giá tác động môi trường của các loại vật liệu khác nhau (ví dụ: cotton, polyester, da...). 

• Higg Product Module (Higg PM): Đánh giá tác động môi trường của một sản phẩm cụ thể từ khâu nguyên liệu đến hết vòng đời. 

5. Tiêu chuẩn WCA (Workplace Conditions Assessment)

WCA là một chương trình đánh giá điều kiện làm việc được phát triển và quản lý bởi Intertek, một tập đoàn toàn cầu hàng đầu về thử nghiệm, kiểm định và chứng nhận. Mục đích của WCA là cung cấp một công cụ hiệu quả, tiết kiệm chi phí và linh hoạt giúp các công ty đánh giá, so sánh và cải thiện điều kiện làm việc của nhà cung cấp. Chương trình này được thiết kế để phù hợp với các thông lệ và tiêu chuẩn ngành được công nhận rộng rãi. 

Chương trình WCA đánh giá nhà máy dựa trên các lĩnh vực cốt lõi sau: 

• Lao động  

• Lương và giờ làm việc  

• Sức khỏe và an toàn lao động  

• Hệ thống quản lý  

• Môi trường  

Các yếu tố then chốt cần cân nhắc khi lựa chọn tiêu chuẩn CSR  

Không có một tiêu chuẩn "tốt nhất" cho tất cả mọi người. Việc lựa chọn phụ thuộc vào bối cảnh và chiến lược riêng của từng doanh nghiệp. Hãy tự đặt ra những câu hỏi sau: 

1. Yêu cầu từ khách hàng và thị trường mục tiêu là gì? (Quan trọng nhất)

Khách hàng lớn của bạn (thương hiệu, nhà bán lẻ) yêu cầu cụ thể tiêu chuẩn nào? (Ví dụ: Nhiều thương hiệu EU yêu cầu BSCI, các thương hiệu Mỹ có thể chuộng WRAP hoặc chấp nhận SMETA). 

2. Thị trường bạn đang xuất khẩu hoặc muốn hướng tới có quy định hay xu hướng ưu tiên tiêu chuẩn nào không?

Gợi ý: Thường thì yêu cầu từ khách hàng là yếu tố quyết định trực tiếp nhất. Hãy trao đổi thẳng thắn với họ để biết rõ kỳ vọng. 

3. Nguồn lực của doanh nghiệp (Tài chính, Nhân sự, Thời gian)?

Ngân sách bạn có thể chi cho việc tư vấn, đánh giá, cải thiện cơ sở vật chất và hệ thống là bao nhiêu? (Chi phí cho các tiêu chuẩn khác nhau có thể khác nhau). 

Đội ngũ nhân sự của bạn (bộ phận tuân thủ, nhân sự, môi trường) có đủ năng lực và thời gian để triển khai và duy trì tiêu chuẩn không? Một số tiêu chuẩn (như Higg Index) đòi hỏi thu thập và phân tích dữ liệu phức tạp hơn. 

4. Mục tiêu chiến lược về CSR và Bền vững của doanh nghiệp?

Bạn chỉ muốn đáp ứng yêu cầu tuân thủ tối thiểu để có đơn hàng? (Có thể tập trung vào các tiêu chuẩn mà khách hàng yêu cầu trực tiếp). 

Hay bạn muốn xây dựng hình ảnh một doanh nghiệp tiên phong về trách nhiệm xã hội và môi trường, sử dụng CSR/bền vững làm lợi thế cạnh tranh dài hạn? (Có thể cân nhắc các tiêu chuẩn toàn diện hơn hoặc bộ công cụ đo lường như Higg Index để cải tiến liên tục). 

Bạn muốn tập trung cải thiện khía cạnh nào trước: Lao động, Môi trường, hay cả hai? 

5. Đặc thù ngành hàng và quy mô hoạt động?

Doanh nghiệp của bạn hoạt động trong lĩnh vực nào là chính (may, sợi, dệt, nhuộm, hoàn tất)? Một số tiêu chuẩn có thể phù hợp hơn cho từng công đoạn (ví dụ: Higg FEM rất quan trọng cho nhà máy nhuộm/hoàn tất có tác động môi trường lớn). 

Quy mô nhà máy và mức độ phức tạp của chuỗi cung ứng nội bộ cũng ảnh hưởng đến việc lựa chọn và triển khai. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Hành trình tìm hiểu các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội trong ngành dệt may đã cho thấy rõ: đây không chỉ là nghĩa vụ tuân thủ mà còn là đòn bẩy chiến lược cho sự phát triển. Việc hiểu sâu về BSCI, WRAP, Sedex-SMETA, Higg Index hay WCA và áp dụng chúng một cách phù hợp giúp doanh nghiệp không chỉ mở rộng cánh cửa thị trường quốc tế, mà còn xây dựng nền tảng vững chắc về uy tín, hiệu quả hoạt động và sự gắn kết của người lao động. Đừng xem CSR là chi phí, hãy coi đó là khoản đầu tư thông minh cho tương lai bền vững. 

Hãy bắt đầu hành trình xây dựng lợi thế cạnh tranh có trách nhiệm ngay hôm nay! Nếu bạn cần hướng dẫn kỹ hơn hoặc có bất kỳ thắc mắc nào về việc triển khai các tiêu chuẩn này, đừng ngần ngại để lại bình luận hoặc liên hệ với các chuyên gia của KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ.