Doanh nghiệp không thể “ngó lơ” ESG

Sáng ngày 11/03/2025, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC) đã phối hợp cùng Công ty TNHH Eurofins Sắc Ký Hải Đăng tổ chức hội thảo với chủ đề “Thực hành xanh hóa trong sản xuất và tiêu dùng”. Sự kiện nhằm lan tỏa thông điệp về trách nhiệm chung của toàn xã hội trong việc thúc đẩy các mô hình sản xuất, tiêu dùng bền vững trước bối cảnh biến đổi khí hậu và khủng hoảng môi trường đang ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Không áp dụng ESG, doanh nghiệp đứng ngoài cuộc chơi toàn cầu

Phát biểu tại hội thảo, bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc ITPC, nhấn mạnh rằng thế giới hiện nay đang đối diện với những thách thức lớn về môi trường, cạn kiệt tài nguyên và biến đổi khí hậu. Theo bà, việc xanh hóa sản xuất và tiêu dùng không chỉ dừng lại ở việc giảm tác động tiêu cực đến môi trường mà còn mang lại những giá trị kinh tế lâu dài, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và hướng đến mô hình kinh tế tuần hoàn bền vững. Đặc biệt, bà Quyên lưu ý rằng khi doanh nghiệp áp dụng các tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị), họ sẽ mở ra cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu khó tính như Hoa Kỳ, EU và đồng thời khẳng định được uy tín thương hiệu trên trường quốc tế. Bà cũng khẳng định rằng việc áp dụng ESG là một hành động cấp thiết, cần thực hiện ngay từ bây giờ, chứ không thể chờ đến khi luật hóa mới bắt đầu triển khai.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế, ngành chế biến lương thực, thực phẩm tại Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là các tiêu chuẩn ngày càng khắt khe về an toàn thực phẩm và bảo vệ môi trường từ các thị trường xuất khẩu lớn. Không chỉ dừng lại ở phía cung ứng, người tiêu dùng trong nước, đặc biệt tại TP.HCM, cũng đang có những thay đổi rõ rệt về nhận thức môi trường. Một khảo sát mới nhất cho thấy 59% người tiêu dùng mong muốn sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, và đáng chú ý, 44% trong số đó sẵn sàng chi thêm 5-10% giá trị sản phẩm để lựa chọn các mặt hàng xanh, góp phần thúc đẩy tiêu dùng bền vững.

Chính vì vậy, theo các chuyên gia tại hội thảo, để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng các yêu cầu khắt khe về môi trường quốc tế, các doanh nghiệp trong ngành lương thực, thực phẩm cần nhanh chóng phát triển các sản phẩm xanh, sạch và an toàn, đồng thời ứng dụng công nghệ sạch vào quy trình sản xuất. Đây chính là chìa khóa để doanh nghiệp không chỉ bảo vệ môi trường mà còn củng cố vị thế thương hiệu, mở rộng thị trường trong và ngoài nước.

Trong khuôn khổ hội thảo, các diễn giả đã chia sẻ nhiều nội dung thiết thực về bức tranh tổng quan các hoạt động môi trường và chiến lược phát triển bền vững trong lĩnh vực nông nghiệp, thực phẩm. Không chỉ phân tích các tiêu chuẩn như kiểm kê khí nhà kính (GHG), quy định EURD của EU, báo cáo bền vững (Sustainability Report), hay nhãn sản phẩm xanh, hội thảo còn đi sâu vào phương án tích hợp tiêu chuẩn ESG vào chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp thực phẩm — một giải pháp tất yếu để vượt qua các rào cản thương mại hiện đại.

Đặc biệt, các mô hình mẫu về việc áp dụng thực hành tốt trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong chuỗi cung ứng thực phẩm đã được giới thiệu, giúp doanh nghiệp hình dung rõ hơn về cách thức triển khai thực tế. Những chia sẻ từ kinh nghiệm thực tế của các doanh nghiệp tiên phong trong quá trình xanh hóa sản xuất đã mang lại góc nhìn chân thực, sinh động và rất gần với nhu cầu ứng dụng của doanh nghiệp trong nước.

Có thể nói, hội thảo không chỉ là nơi chia sẻ thông tin mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh, kêu gọi doanh nghiệp hành động ngay lập tức để xây dựng thương hiệu bền vững, đáp ứng xu thế "xanh hóa" đang lan rộng trên toàn cầu.

Việt Nam chưa có quy định bắt buộc công bố ESG

Phát biểu tại hội thảo, bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP.HCM (ITPC), nhận định rằng, mặc dù ngành chế biến lương thực thực phẩm Việt Nam đã có nhiều bước tiến đáng ghi nhận, nhưng để đủ sức cạnh tranh và mở rộng thị trường xuất khẩu, doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng với xu hướng sản xuất xanh và phát triển bền vững. Việc áp dụng tiêu chuẩn ESG chính là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh, giúp doanh nghiệp tiếp cận những thị trường khó tính và đồng thời xây dựng uy tín thương hiệu trong mắt đối tác và khách hàng quốc tế. Theo bà Quyên, "xanh hóa" sản xuất không còn là lựa chọn, mà đã trở thành xu thế tất yếu để doanh nghiệp tồn tại và phát triển lâu dài.

Chia sẻ thêm về khái niệm ESG, ông Đặng Thanh Tú, Trưởng phòng Dịch vụ phát triển bền vững của Công ty TNHH Eurofins Sắc Ký Hải Đăng, cho biết ESG là viết tắt của ba yếu tố cốt lõi: Môi trường (Environmental), Xã hội (Social), và Quản trị doanh nghiệp (Governance). Khái niệm này xuất hiện lần đầu trong báo cáo của Liên Hợp Quốc vào năm 2004, khi các nhà đầu tư quốc tế nhận ra rằng, ngoài các yếu tố tài chính truyền thống, những vấn đề liên quan đến môi trường, xã hội và vận hành doanh nghiệp cũng ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và hiệu quả đầu tư. Ông Tú đưa ra ví dụ: nếu một quỹ đầu tư rót vốn vào một công ty sản xuất cà phê nhưng sau đó phát hiện doanh nghiệp đó sản xuất trên vùng đất bị phá rừng hoặc sử dụng lao động trẻ em, thì uy tín và giá trị của nhà đầu tư sẽ bị tổn hại nghiêm trọng. Chính từ những rủi ro như vậy, ESG ra đời như một công cụ để nhà đầu tư đánh giá không chỉ năng lực tài chính mà còn là tác động của doanh nghiệp đến môi trường và xã hội.

Bên cạnh việc giảm thiểu rủi ro và gia tăng tính minh bạch, ông Tú nhấn mạnh rằng mục tiêu lớn nhất khi tích hợp ESG vào chiến lược phát triển của doanh nghiệp là xây dựng hình ảnh thương hiệu uy tín, nâng cao trách nhiệm xã hội và quản trị, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư lớn trên thế giới. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp có định hướng xuất khẩu sang các thị trường quốc tế, việc tuân thủ các tiêu chuẩn ESG sẽ là điều kiện bắt buộc để vượt qua các rào cản kỹ thuật và thương mại.

Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay vẫn chưa có quy định cụ thể và bắt buộc về việc công bố ESG một cách chính thức. Theo ông Tú, các doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán chỉ mới được hướng dẫn công bố các nội dung liên quan đến ESG thông qua báo cáo thường niên theo Thông tư 96/2020 của Bộ Tài chính, quy định về công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Bên cạnh đó, một số chính sách khác cũng đã bước đầu đặt nền móng thúc đẩy phát triển bền vững, như Quyết định 167/2022 của Thủ tướng Chính phủ về chương trình hỗ trợ doanh nghiệp khu vực tư nhân kinh doanh bền vững giai đoạn 2022 - 2025, và Thông tư 13/2023 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn thực hiện các cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững.

Mặc dù khung pháp lý về ESG tại Việt Nam chưa hoàn thiện, song trước sức ép từ thị trường quốc tế và xu hướng tiêu dùng xanh ngày càng gia tăng, việc sớm tiếp cận và triển khai ESG chính là bước đi chiến lược để doanh nghiệp không bị bỏ lại phía sau. Đây cũng là lời nhắc nhở rằng, nếu không chủ động chuyển đổi theo các tiêu chuẩn phát triển bền vững, doanh nghiệp Việt sẽ đối diện với nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam khó khăn thực hành tiêu chuẩn ESG

Theo ông Đặng Thanh Tú, Trưởng phòng Dịch vụ phát triển bền vững của Công ty TNHH Eurofins Sắc Ký Hải Đăng, dù ESG được nhắc đến khá nhiều trong các hội thảo, diễn đàn, nhưng phần lớn chỉ những doanh nghiệp lớn, có tiềm lực tài chính mạnh mới thực sự triển khai một cách bài bản. Còn lại, phần đông các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đang loay hoay, chưa rõ bắt đầu từ đâu, thậm chí chưa hiểu rõ khái niệm này.

Dẫn chứng cụ thể từ kết quả khảo sát năm 2024 trên hơn 1.000 doanh nghiệp do các cơ quan chức năng thực hiện, ông Tú cho biết, có đến 39% doanh nghiệp chưa từng nghe đến ESG, và 62% doanh nghiệp không nắm được các quy định hay chính sách liên quan đến ESG. Đây là con số đáng báo động khi mà ESG đang trở thành một tiêu chí "bắt buộc ngầm" trong các chuỗi cung ứng toàn cầu và thị trường xuất khẩu. Những con số này cho thấy, khoảng cách nhận thức và hành động về ESG tại Việt Nam vẫn còn rất lớn.

Bên cạnh đó, ông Lê Châu Hải Vũ, đại diện Công ty Tư vấn Doanh nghiệp ConsulTech, cũng chia sẻ rằng, rất nhiều khách hàng là các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã tìm đến công ty để nhờ tư vấn về các bước thực hành ESG, điều kiện cần và đủ để triển khai, cũng như lộ trình và chi phí thực hiện. Họ đều có chung một nỗi băn khoăn: “Làm ESG bắt đầu từ đâu, làm thế nào cho đúng và có phù hợp với khả năng tài chính của doanh nghiệp không?”

Theo ông Tú, để bắt đầu với ESG, yếu tố quan trọng nhất chính là tầm nhìn và cam kết của ban lãnh đạo doanh nghiệp. Nếu lãnh đạo không nhận thức rõ vai trò và tầm quan trọng của ESG, mọi nỗ lực triển khai chỉ mang tính hình thức. Ông cũng chia sẻ thêm rằng, trong ba trụ cột của ESG, doanh nghiệp hoàn toàn có thể tiến hành một cuộc khảo sát nội bộ để đánh giá hiện trạng hoạt động của mình, từ đó lên kế hoạch cụ thể. Bộ 40 câu hỏi trong Sổ tay ESG có thể là tài liệu tham khảo hữu ích cho bước đầu này. Sau khi đánh giá, doanh nghiệp sẽ dự trù nguồn lực, và chi phí ban đầu cho các hoạt động ESG có thể dao động từ vài chục triệu đồng, tùy quy mô và mục tiêu cụ thể.

Các chuyên gia về phát triển bền vững cũng hoàn toàn đồng tình với nỗi lo của nhiều doanh nghiệp khi cho rằng ESG dù chỉ ba chữ đơn giản, nhưng để triển khai hiệu quả lại là cả một hành trình phức tạp, đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và chi phí. Trong điều kiện nguồn lực hạn chế, doanh nghiệp cần xác định rõ các ưu tiên, lựa chọn nên đầu tư trọng tâm vào yếu tố Môi trường (E), Xã hội (S) hay Quản trị (G), và xây dựng một lộ trình phù hợp thay vì cố gắng thực hiện tất cả cùng lúc.

Tuy nhiên, ông Tú cũng nhấn mạnh rằng, việc thực hành ESG là một khoản đầu tư dài hạn với những lợi ích vô cùng to lớn cho doanh nghiệp. Thực hiện ESG không nhất thiết phải bắt đầu từ những hành động lớn lao. Chỉ một việc đơn giản như trồng cây, giảm rác thải nhựa trong sản xuất, cũng là cách doanh nghiệp đóng góp vào yếu tố Môi trường (E). Ông dẫn chứng, những doanh nghiệp sử dụng tài nguyên thiên nhiên như nước để sản xuất bia, nước giải khát... cần có trách nhiệm với cộng đồng địa phương, chẳng hạn thông qua các chương trình phục hồi sinh kế, hỗ trợ người dân nơi khai thác tài nguyên.

Không chỉ dừng lại ở đó, các chương trình hỗ trợ phát triển cho nông dân, đào tạo nghề, hay giúp đỡ những nhóm yếu thế trong xã hội cũng là những hoạt động thuộc yếu tố Xã hội (S) mà doanh nghiệp có thể bắt đầu thực hiện ngay. Những hoạt động này không chỉ mang lại tác động tích cực cho cộng đồng mà còn là bằng chứng quan trọng để doanh nghiệp đưa vào các báo cáo phát triển bền vững, qua đó tạo niềm tin cho các nhà đầu tư, quỹ tín dụng hoặc đối tác quốc tế.

Cuối cùng, việc áp dụng ESG còn mở ra cánh cửa để doanh nghiệp tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường xuất khẩu và mở rộng cơ hội kinh doanh. Khi sản phẩm đáp ứng được các tiêu chuẩn ESG, doanh nghiệp không chỉ nâng cao vị thế trên thị trường nội địa mà còn tăng khả năng thâm nhập những thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản..., nơi mà yêu cầu về phát triển bền vững đang ngày càng được siết chặt.

Nếu doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong quá trình thực hành ESG, vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ.