Doanh nghiệp Việt Nam chậm tiến hành ISO 22000:2018 sẽ bỏ lỡ cơ hội gì?

ISO 22000:2018 là tiêu chuẩn quốc tế được sử dụng rộng rãi về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (FSMS). Việc áp dụng tiêu chuẩn này giúp doanh nghiệp đảm bảo sản phẩm của mình đáp ứng các yêu cầu an toàn, tăng uy tín trên thị trường và mở rộng cơ hội xuất khẩu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp Việt Nam chậm tiến hành ISO 22000:2018, dẫn đến việc bỏ lỡ nhiều cơ hội cạnh tranh trong ngành thực phẩm đầy tiềm năng. Hãy đọc bài viết dưới đây của KNA CERT để thấy được những rủi ro khi chậm tiến hành ISO 22000:2018.

Giới thiệu về tiêu chuẩn ISO 22000:2018

ISO 22000 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (FSMS - Food Safety Management System) được ban hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ISO (International Organization for Standardization), lần đầu tiên vào năm 2005. ISO 22000:2018 là phiên bản mới nhất của tiêu chuẩn ISO 22000, được ban hành vào 19/06/2018. Phiên bản mới này được xây dựng dựa trên cấu trúc cấp cao (High-Level Structure - HLS). Cấu trúc này cho phép doanh nghiệp dễ dàng kết hợp với các tiêu chuẩn quản lý quốc tế khác như ISO 9001, ISO 14001,... 

Tiêu chuẩn ISO 22000:2018 có cấu trúc theo HLS bao gồm 10 điều khoản dưới đây:

• Điều khoản 1: Phạm vi 
• Điều khoản 2: Tài liệu tham khảo
• Điều khoản 3: Thuật ngữ và định nghĩa
• Điều khoản 4: Bối cảnh của tổ chức 
• Điều khoản 5: Lãnh đạo 
• Điều khoản 6: Lập kế hoạch 
• Điều khoản 7: Hỗ trợ
• Điều khoản 8: Hoạt động 
• Điều khoản 9: Đánh giá hiệu suất 
• Điều khoản 10: Cải tiến 

Tiêu chuẩn ISO 22000:2018 kết hợp và bổ sung các yếu tố chính của ISO 9001, tiêu chuẩn cho hệ thống quản lý chất lượng, cũng như phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn (HACCP), một phương pháp tiếp cận phòng ngừa đối với an toàn thực phẩm. Tiêu chuẩn này cung cấp một khuôn khổ cho các tổ chức để phát triển, triển khai, giám sát và liên tục cải thiện hệ thống quản lý an toàn thực phẩm của họ. 

Tiêu chuẩn ISO 22000:2018 áp dụng cho mọi tổ chức trong chuỗi thực phẩm, bất kể quy mô, loại hình kinh doanh. Việc áp dụng ISO 22000:2018 không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu pháp lý mà còn tối ưu hóa hoạt động, đảm bảo chất lượng sản phẩm và gia tăng niềm tin của khách hàng. 

Những doanh nghiệp nào thường chậm tiến hành ISO 22000:2018

Trong bối cảnh ngày càng có nhiều yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm từ cả thị trường nội địa và quốc tế thì việc triển khai tiêu chuẩn ISO 22000:2018 là bước đi quan trọng để các doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam vẫn chậm trễ trong việc áp dụng tiêu chuẩn này. Đặc biệt, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) là nhóm chịu nhiều rào cản nhất. Với nguồn lực tài chính và nhân sự hạn chế, việc đầu tư vào một hệ thống quản lý chất lượng quốc tế như ISO 22000:2018 đôi khi bị xem là xa xỉ. Đối với các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ hoặc hộ kinh doanh gia đình, việc duy trì hoạt động hàng ngày đã là một thách thức lớn, khiến họ thiếu động lực để thay đổi hoặc nâng cấp quy trình sản xuất.

Ngoài ra, một bộ phận không nhỏ các doanh nghiệp chỉ tập trung vào thị trường nội địa cũng tỏ ra ít mặn mà với tiêu chuẩn này. Với các doanh nghiệp không định hướng xuất khẩu, việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế đôi khi bị xem là không cần thiết, bởi họ cho rằng quy trình hiện tại đã đáp ứng đủ yêu cầu cơ bản của khách hàng trong nước. Điều này đặc biệt phổ biến ở các nhà sản xuất thực phẩm tươi sống hoặc các sản phẩm chế biến sẵn tiêu thụ chủ yếu trong phạm vi nội địa. Suy nghĩ này khiến các doanh nghiệp vô tình tự giới hạn khả năng cạnh tranh của mình trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng có ý thức hơn về chất lượng và an toàn thực phẩm.

Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ ăn uống cũng là nhóm thường xuyên chậm áp dụng ISO 22000:2018. Các nhà hàng, quán ăn, hoặc cơ sở cung cấp suất ăn công nghiệp thường chỉ tập trung vào việc duy trì hoạt động kinh doanh hàng ngày mà ít quan tâm đến việc xây dựng một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm bài bản. Họ tin rằng việc tuân thủ các quy định vệ sinh cơ bản hiện tại là đủ để đáp ứng nhu cầu của khách hàng, mà không nhận ra rằng việc đạt chứng nhận ISO 22000 không chỉ đảm bảo sự an toàn mà còn gia tăng uy tín và giá trị thương hiệu.

Các doanh nghiệp truyền thống, đặc biệt là các làng nghề sản xuất thực phẩm như nước mắm, nem chua, thường chậm hơn trong việc áp dụng ISO 22000:2018. Những doanh nghiệp này, do duy trì quy trình sản xuất truyền thống qua nhiều thế hệ, thường gặp rào cản lớn trong việc thay đổi hoặc hiện đại hóa quy trình. Các làng nghề nước mắm, nem chua, hay các sản phẩm thủ công khác thường thiếu kiến thức và nguồn lực để đáp ứng yêu cầu của ISO 22000:2018, dẫn đến việc chậm chuyển đổi.

Một nhóm khác cũng gặp khó khăn trong việc triển khai ISO 22000:2018 là các doanh nghiệp gia công hoặc OEM (Original Equipment Manufacturer). Với vai trò chính là nhà sản xuất cho các thương hiệu lớn, họ thường không trực tiếp tiếp cận thị trường, do đó thiếu động lực để đạt các chứng nhận quốc tế. Họ chủ yếu tập trung vào việc đáp ứng yêu cầu từ đối tác thay vì xây dựng hệ thống quản lý chất lượng riêng biệt, điều này phổ biến trong các ngành sản xuất đồ hộp, chế biến thực phẩm hoặc bánh kẹo.

Cuối cùng, các doanh nghiệp mới thành lập hoặc startup trong lĩnh vực thực phẩm cũng thường đối mặt với thách thức tương tự. Thay vì tập trung vào việc xây dựng một hệ thống quản lý chất lượng bài bản ngay từ đầu, họ thường dành phần lớn nguồn lực vào việc mở rộng thị trường và tăng trưởng doanh thu trong ngắn hạn. Điều này dẫn đến việc ISO 22000:2018 trở thành một mục tiêu xa vời, chỉ được xem xét khi doanh nghiệp đã đạt đến một quy mô nhất định hoặc chịu áp lực từ khách hàng.

Doanh nghiệp Việt Nam chậm tiến hành ISO 22000:2018 sẽ bỏ lỡ cơ hội gì?

1. Mất lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế

ISO 22000:2018 là điều kiện tiên quyết để tiếp cận các thị trường quốc tế khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản, và Hàn Quốc. Những thị trường này yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, và việc không đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế này khiến doanh nghiệp có thể bị loại khỏi cuộc chơi ngay từ đầu. Điều này đặc biệt quan trọng khi xuất khẩu nông sản và thực phẩm chế biến là lĩnh vực trọng điểm của Việt Nam.

2. Khó cạnh tranh trong thị trường nội địa

Hiện nay, có thể thấy thị trường nội địa cũng không còn "dễ tính" như trước nữa. Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng quan tâm đến chất lượng và nguồn gốc sản phẩm, đặc biệt là sau những sự cố liên quan đến an toàn thực phẩm. Các doanh nghiệp không áp dụng tiêu chuẩn ISO 22000:2018 sẽ gặp khó khăn trong việc xây dựng niềm tin và giữ chân khách hàng. Điều này có thể dẫn đến việc bị mất thị phần vào tay các đối thủ có chiến lược rõ ràng hơn về chất lượng và an toàn thực phẩm.

3. Hạn chế tiếp cận đối tác lớn

Các chuỗi bán lẻ lớn, nhà phân phối quốc tế và các thương hiệu toàn cầu về thực phẩm thường ưu tiên hợp tác với những doanh nghiệp đã đạt các chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế như ISO 22000:2018. Nếu không có chứng nhận này, doanh nghiệp sẽ mất đi cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, từ đó bỏ lỡ những hợp đồng giá trị và khả năng mở rộng quy mô.

4. Mất cơ hội thu hút đầu tư

Các nhà đầu tư trong và ngoài nước luôn ưu tiên rót vốn vào những doanh nghiệp có hệ thống quản lý chất lượng rõ ràng và đạt tiêu chuẩn quốc tế. Việc không đạt ISO 22000:2018 sẽ khiến doanh nghiệp kém hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư, đặc biệt là khi ngành thực phẩm đang trở thành một trong những lĩnh vực thu hút đầu tư lớn nhất.

5. Đánh mất uy tín thương hiệu

ISO 22000:2018 không chỉ là một tiêu chuẩn mà còn là minh chứng cho cam kết của doanh nghiệp về an toàn thực phẩm và quản lý chất lượng. Việc chậm trễ áp dụng tiêu chuẩn này sẽ khiến doanh nghiệp khó xây dựng và củng cố uy tín trong mắt khách hàng, đối tác và nhà đầu tư. 

6. Bị lạc hậu trong công nghệ

Việc áp dụng ISO 22000:2018 không chỉ là nâng cao chất lượng, an toàn vệ sinh cho sản phẩm mà còn là bước đệm để doanh nghiệp hiện đại hóa quy trình sản xuất, quản lý và vận hành. Các doanh nghiệp không triển khai tiêu chuẩn này sẽ bị bỏ lại phía sau trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, khi mà việc tích hợp các hệ thống quản lý hiện đại đang trở thành yếu tố quyết định sự thành công.

7. Đối mặt với sự cố an toàn thực phẩm và rủi ro pháp lý

Trong trường hợp xảy ra các sự cố liên quan đến an toàn thực phẩm, doanh nghiệp không có hệ thống quản lý chất lượng chuẩn mực như ISO 22000:2018 sẽ đối mặt với rủi ro lớn hơn về pháp lý, tổn thất tài chính và uy tín. Việc áp dụng hệ thống ISO giúp doanh nghiệp chủ động kiểm soát và giảm thiểu nguy cơ, từ đó bảo vệ cả người tiêu dùng và chính doanh nghiệp.

Giải pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam nhanh chóng áp dụng ISO 22000

1. Tăng cường nhận thức

Nhận thức là bước đầu tiên và quan trọng để doanh nghiệp hiểu rõ vai trò của ISO 22000:2018. Các cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành nghề và các tổ chức tư vấn nên tổ chức các hội thảo, buổi đào tạo và chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao hiểu biết của doanh nghiệp về tầm quan trọng của tiêu chuẩn này. Những ví dụ thực tế về lợi ích kinh tế và uy tín mà ISO 22000:2018 mang lại sẽ giúp doanh nghiệp thấy rõ giá trị của việc đầu tư vào tiêu chuẩn quốc tế.

2. Hỗ trợ tài chính

Chi phí luôn là một trong những rào cản lớn nhất đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Chính phủ và các tổ chức liên quan có thể triển khai các gói hỗ trợ tài chính như vay ưu đãi, trợ cấp hoặc miễn giảm thuế cho các doanh nghiệp trong quá trình triển khai ISO 22000:2018. Các chương trình hợp tác công tư cũng có thể là giải pháp hữu hiệu để giảm bớt gánh nặng tài chính và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào quản lý chất lượng an toàn thực phẩm.

3. Đào tạo nhân sự 

Một hệ thống quản lý hiệu quả không thể thiếu đội ngũ nhân sự chất lượng. Doanh nghiệp cần dành nguồn lực để đào tạo nhân viên về các quy định, quy trình và kỹ thuật liên quan đến ISO 22000:2018. Các khóa học đào tạo từ cơ bản đến nâng cao sẽ giúp nhân sự hiểu rõ cách vận hành và duy trì hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, từ đó đảm bảo tiêu chuẩn được áp dụng một cách bền vững và hiệu quả.

4. Hợp tác với đơn vị tư vấn uy tín

Những doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm trong việc triển khai ISO 22000:2018 nên hợp tác với các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp. Các tổ chức này có thể cung cấp giải pháp tùy chỉnh phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp, giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót trong quá trình thực hiện. Lựa chọn đúng đơn vị tư vấn không chỉ giúp doanh nghiệp đạt chứng nhận nhanh hơn mà còn đảm bảo hệ thống quản lý chất lượng hoạt động ổn định về lâu dài.

Hy vọng sau khi đọc bài viết trên quý độc giả đã hiểu được Doanh nghiệp Việt Nam chậm tiến hành ISO 22000:2018 sẽ bỏ lỡ cơ hội gì? Cũng như biện pháp để thúc đẩy quá trình áp dụng ISO 22000. Nếu doanh nghiệp có bất cứ thắc mắc gì về nội dung trên, hãy liên hệ ngay với KNA CERT để được giải đáp.

• Trụ sở chính: Tầng 11, Tòa nhà Ladeco Building, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
• Chi nhánh: Tầng 7, Tòa nhà Thủy Lợi 4, 205A Nguyễn Xí, Phường 26, Quận Bình Thạnh, TPHCM
• Facebook: https://www.facebook.com/KNACertification
• Hotline: 0968.038.122
• Email: salesmanager@knacert.com