ISO 6887-1: Chuẩn bị mẫu thử, huyền phù ban đầu và pha loãng thập phân để kiểm tra vi sinh vật (Phần 1: Quy tắc chung) 

Chất lượng của toàn bộ quá trình xét nghiệm vi sinh phụ thuộc rất lớn vào bước đầu tiên: chuẩn bị mẫu. Một mẫu được chuẩn bị không đúng cách, không đồng nhất hoặc bị nhiễm chéo sẽ dẫn đến kết quả hoàn toàn sai lệch, dù các bước phân tích sau đó có hiện đại đến đâu. Để giải quyết thách thức này, Tiêu chuẩn Quốc tế ISO 6887-1 đã được thiết lập, đưa ra các quy tắc vàng cho việc chuẩn bị mẫu thử, huyền phù ban đầu và các dãy pha loãng thập phân. Bài viết này của KNA CERT sẽ giúp bạn hiểu hơn về tiêu chuẩn này. 

ISO 6887-1 là gì?  

ISO 6887-1 là một phần của bộ tiêu chuẩn ISO 6887, quy định các quy tắc chung để chuẩn bị huyền phù ban đầu và các dãy pha loãng thập phân từ mẫu thử nhằm mục đích kiểm tra vi sinh vật. Tiêu chuẩn này được áp dụng cho các sản phẩm trong chuỗi thực phẩm, bao gồm sản phẩm dùng cho người tiêu dùng và thức ăn chăn nuôi. 

Về bản chất, ISO 6887-1 đóng vai trò là kim chỉ nam cho các bước thao tác cơ bản nhất nhưng cũng quan trọng nhất trong phòng thí nghiệm vi sinh. Nó đảm bảo rằng từ một mẫu thực phẩm ban đầu (dù ở dạng rắn, lỏng, đông lạnh hay khô), chúng ta có thể tạo ra một huyền phù lỏng đồng nhất chứa vi sinh vật, sẵn sàng cho các bước phân tích định lượng (đếm khuẩn lạc) hoặc định tính (phát hiện sự hiện diện/vắng mặt). 

Cần lưu ý rằng ISO 6887-1 đưa ra các quy tắc chung, trong khi các phần khác của bộ tiêu chuẩn ISO 6887 (Phần 2, 3, 4, 5, 6) sẽ đi vào hướng dẫn chi tiết cho từng nhóm sản phẩm cụ thể như thịt, cá, sữa, v.v. 

Lịch sử hình thành và các phiên bản của Tiêu chuẩn ISO 6887-1 

Giống như nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật khác, ISO 6887-1 đã liên tục được cập nhật để phản ánh những tiến bộ khoa học và kinh nghiệm thực tiễn. 

• Phiên bản đầu tiên, ISO 6887:1983, đã đặt nền móng cho việc chuẩn hóa quy trình chuẩn bị mẫu. 

• Sau đó, phiên bản ISO 6887-1:1999 ra đời, tách biệt các quy tắc chung thành Phần 1 và bắt đầu phát triển các phần riêng cho từng loại sản phẩm cụ thể. Đây là phiên bản được áp dụng rộng rãi trong nhiều năm. 

• Hiện tại, phiên bản đang có hiệu lực là ISO 6887-1:2017, được ban hành vào tháng 3 năm 2017. Phiên bản này đã cập nhật và làm rõ nhiều khía cạnh kỹ thuật so với phiên bản 1999. 

• Mới đây nhất, vào tháng 7 năm 2024, một bản sửa đổi quan trọng đã được ban hành là ISO 6887-1:2017/Amd 1:2024. Sửa đổi này cập nhật thêm các hướng dẫn và yêu cầu mới, đảm bảo tiêu chuẩn luôn phù hợp với thực tiễn phòng thí nghiệm hiện đại. 

Cấu trúc nội dung của Tiêu chuẩn ISO 6887-1:2017 

Lời nói đầu 

Giới thiệu 

1. Phạm vi

2. Tài liệu tham khảo quy phạm

3. Thuật ngữ và định nghĩa

4. Nguyên tắc

5. Chất pha loãng

5.1. Vật liệu cơ bản 

5.2. Chất pha loãng dùng cho mục đích chung 

5.3. Chất pha loãng dùng cho mục đích đặc biệt 

5.4. Phân phối và tiệt trùng chất pha loãng 

5.5. Kiểm tra hiệu năng của chất pha loãng 

6. Thiết bị

7. Lấy mẫu

8. Chuẩn bị mẫu

8.1. Tổng quan 

8.2. Sản phẩm đông lạnh 

8.3. Sản phẩm cứng và khô 

8.4. Sản phẩm mất nước và các sản phẩm có độ ẩm thấp khác 

8.5. Sản phẩm lỏng và không nhớt 

8.6. Sản phẩm có tính axit 

8.7. Thực phẩm giàu chất béo (trên 20%) 

8.8. Sản phẩm đa thành phần 

8.9. Sản phẩm đóng gói 

8.10. Mẫu bề mặt (tăm bông và các dụng cụ khác) 

9. Quy trình cụ thể

9.1. Phần mẫu thử và huyền phù ban đầu (pha loãng sơ cấp) 

9.2. Thời gian thực hiện quy trình 

9.3. Quy trình gộp và hợp mẫu cho các thử nghiệm định tính 

10. Các pha loãng tiếp theo

10.1. Chuỗi pha loãng thập phân 

10.2. Chuỗi pha loãng khác 

Phụ lục A. Minh họa quy trình gộp và hợp mẫu 

A.1. Tổng quan 

A.2. Mẫu gộp 

A.3. Mẫu gộp 

A.4. Phần mẫu thử gộp 

A.5. Phần mẫu thử đã được làm giàu (tiền) gộp 

Phụ lục B. Phương pháp lấy mẫu các mẫu hoặc khối mẫu thử đông lạnh 

B.1. Khối không đồng nhất 

B.2. Các mẫu thử đồng nhất 

Phụ lục C. Dữ liệu thể hiện độ tin cậy của kết quả thử nghiệm theo kích thước của các khối mẫu thử 

C.1. Tổng quan 

C.2. Nghiên cứu của Hà Lan so sánh các kích thước mẫu khác nhau và ảnh hưởng của việc đồng nhất mẫu 

C.3. Nghiên cứu của Pháp so sánh bảy kỹ thuật chuẩn bị mẫu khác nhau 

Phụ lục D. Giao thức xác minh việc gộp mẫu cho các thử nghiệm định tính 

D.1. Thử nghiệm gộp 

D.2. Xác nhận kết quả 

Tài liệu tham khảo 

TCVN 6507-1: Tiêu chuẩn tương đương tại Việt Nam 

Tại Việt Nam, Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 6507-1:2019 được ban hành để thay thế cho phiên bản cũ TCVN 6507-1:2005. Điều quan trọng cần lưu ý là TCVN 6507-1:2019 hoàn toàn tương đương với ISO 6887-1:2017. Điều này tạo sự thuận lợi rất lớn cho các phòng thí nghiệm và doanh nghiệp tại Việt Nam trong việc áp dụng và hội nhập với các tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, các phòng thí nghiệm cần chủ động cập nhật các nội dung mới trong bản sửa đổi ISO 6887-1:2017/Amd 1:2024 để bắt kịp với các yêu cầu mới nhất. 

Đối tượng nào cần áp dụng ISO 6887-1? 

Tiêu chuẩn này là tài liệu không thể thiếu đối với: 

• Các phòng thí nghiệm kiểm nghiệm vi sinh thực phẩm: Đây là đối tượng chính, áp dụng tiêu chuẩn này hàng ngày trong công việc. 
• Nhân viên kiểm soát và đảm bảo chất lượng (QC/QA): Dùng tiêu chuẩn để xây dựng quy trình vận hành chuẩn (SOP) và giám sát việc thực hiện. 
• Các nhà sản xuất thực phẩm và thức ăn chăn nuôi: Cần hiểu rõ tiêu chuẩn để đảm bảo mẫu gửi đi kiểm nghiệm được xử lý đúng cách, hoặc để thiết lập phòng thí nghiệm nội bộ. 
• Các tổ chức công nhận và cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng làm tài liệu tham chiếu để đánh giá năng lực kỹ thuật của các phòng thí nghiệm. 

Tại sao nên áp dụng ISO 6887-1? 

Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 6887-1 không chỉ là một nghĩa vụ tuân thủ mà còn là một quyết định chiến lược mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho phòng thí nghiệm. Đây là nền tảng đảm bảo cho sự chính xác của mọi kết quả phân tích vi sinh. 

1. Đảm bảo tính nhất quán và khả năng so sánh kết quả

Đây là lợi ích cốt lõi nhất. Khi các phòng thí nghiệm khác nhau trên toàn thế giới cùng áp dụng một quy trình chuẩn hóa từ ISO 6887-1, kết quả phân tích của họ trở nên có thể so sánh được với nhau. Tiêu chuẩn này tạo ra một "ngôn ngữ chung" về kỹ thuật, loại bỏ các biến số gây ra bởi sự khác biệt trong phương pháp chuẩn bị mẫu. Điều này cực kỳ quan trọng trong thương mại quốc tế, giám sát chất lượng chuỗi cung ứng và các nghiên cứu khoa học hợp tác, nơi mà sự đồng bộ về dữ liệu là yêu cầu bắt buộc. 

2. Tối đa hóa khả năng phục hồi của vi sinh vật

Mục tiêu của việc chuẩn bị mẫu không chỉ là đưa vi sinh vật từ mẫu rắn vào môi trường lỏng, mà còn phải đảm bảo chúng còn sống và không bị tổn thương. ISO 6887-1 đưa ra các chỉ dẫn cụ thể về việc lựa chọn chất pha loãng phù hợp, kiểm soát nhiệt độ và thời gian thao tác để tránh gây sốc thẩm thấu hoặc làm chết các tế bào vi sinh vật yếu. Việc này tối đa hóa khả năng phục hồi của chúng, giúp kết quả định lượng phản ánh chính xác nhất mức độ nhiễm khuẩn thực tế của sản phẩm, tránh nguy cơ bỏ sót hoặc cho kết quả thấp giả tạo. 

3. Tạo ra huyền phù đồng nhất và mang tính đại diện

Vi sinh vật thường phân bố không đều trong các mẫu thực phẩm rắn. Nếu không được đồng nhất đúng cách, phần dịch lỏng được lấy để phân tích sẽ không đại diện cho toàn bộ mẫu, dẫn đến kết quả sai lệch. ISO 6887-1 cung cấp các quy trình cụ thể, chẳng hạn như sử dụng máy dập mẫu (stomacher), để đảm bảo mẫu được trộn đều với chất pha loãng. Điều này tạo ra một huyền phù ban đầu đồng nhất, từ đó đảm bảo rằng mỗi giọt dịch được lấy cho các bước pha loãng tiếp theo đều mang tính đại diện cho cả mẫu thử. 

4. Đáp ứng yêu cầu của hệ thống quản lý chất lượng

Đối với các phòng thí nghiệm muốn đạt được hoặc duy trì công nhận theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO/IEC 17025, việc sử dụng các phương pháp tiêu chuẩn hóa như ISO 6887-1 là một yêu cầu gần như bắt buộc. Việc tuân thủ tiêu chuẩn này giúp phòng thí nghiệm dễ dàng chứng minh năng lực kỹ thuật và tính hợp lệ của phương pháp trước các đoàn chuyên gia đánh giá. Nó cung cấp một cơ sở vững chắc cho toàn bộ hệ thống quản lý chất lượng, từ việc xây dựng quy trình đến đào tạo nhân viên và kiểm soát hồ sơ. 

5. Giảm thiểu rủi ro và sai sót trong thao tác

Tiêu chuẩn ISO 6887-1 hoạt động như một quy trình vận hành chuẩn (SOP) chi tiết và đã được kiểm chứng. Nó cung cấp hướng dẫn rõ ràng cho kỹ thuật viên, đặc biệt khi xử lý các loại mẫu phức tạp (ví dụ mẫu nhiều chất béo, mẫu có tính axit). Bằng cách tuân theo một lộ trình đã được chuẩn hóa, phòng thí nghiệm có thể giảm thiểu đáng kể các sai sót do thao tác cá nhân, giảm nhu cầu phải thực hiện lại xét nghiệm, từ đó tiết kiệm thời gian, chi phí và nguồn lực. 

Lưu ý quan trọng về tài liệu ISO 6887-1 PDF 

Nhu cầu tìm kiếm các tài liệu như "ISO 6887-1 PDF", "ISO 6887-1 PDF free download" hay "ISO 6887-1:2017 Amd 1 2024 PDF" là rất phổ biến. Tuy nhiên, điều cực kỳ quan trọng cần nhớ là các tiêu chuẩn ISO được bảo vệ bởi luật bản quyền. Việc sử dụng các tài liệu không rõ nguồn gốc, được chia sẻ miễn phí có thể dẫn đến nhiều rủi ro: 

• Tài liệu lỗi thời: Bạn có thể đang dùng một phiên bản cũ như ISO 6887-1:1999 mà không biết, dẫn đến áp dụng sai phương pháp. 
• Tài liệu không đầy đủ hoặc bị chỉnh sửa: Thông tin sai lệch có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho kết quả phân tích. 
• Rủi ro pháp lý: Vi phạm bản quyền có thể dẫn đến các vấn đề pháp lý không mong muốn. 

Để đảm bảo tính chính xác, đầy đủ và hợp pháp, các tổ chức nên mua tiêu chuẩn từ các cơ quan có thẩm quyền. Nếu bạn đọc muốn tham khảo tài liệu tiêu chuẩn ISO 6887-1 PDF hoặc cần hướng dẫn về việc áp dụng, vui lòng liên hệ với KNA CERT để được hỗ trợ chuyên nghiệp. 

ISO 6887-1 không chỉ đơn thuần là một quy trình kỹ thuật, nó là sự đảm bảo cho tính toàn vẹn của dữ liệu trong phân tích vi sinh. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc trong tiêu chuẩn này, đặc biệt là phiên bản ISO 6887-1:2017 và bản sửa đổi mới nhất Amd 1:2024, là bước đi cơ bản nhưng quyết định để có được những kết quả chính xác, đáng tin cậy.  

Điều này không chỉ giúp phòng thí nghiệm khẳng định năng lực mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo vệ an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng. Hãy đảm bảo rằng quy trình của bạn luôn được cập nhật và tuân thủ theo tiêu chuẩn quan trọng này. Liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0983.246.419 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ