Khí nhà kính là gì? Khí thải nhà kính gây hiện tượng nhà kính như thế nào?

Khủng hoảng khí hậu, một vấn đề toàn cầu đang ngày càng nghiêm trọng, thường gắn liền với khái niệm khí nhà kính và hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khí nhà kính là gì và tại sao chúng lại góp phần vào hiện tượng nóng lên toàn cầu. Hãy cùng KNA CERT tìm kiếm thông tin qua bài viết dưới đây.

Khí nhà kính là gì? 

Khí nhà kính (Greenhouse Gases - GHG) là những loại khí trong bầu khí quyển của Trái Đất, đóng vai trò quan trọng trong việc giữ nhiệt và điều hòa nhiệt độ hành tinh. Các khí nhà kính chủ yếu bao gồm: hơi nước, CO2, CH4, N2O, O3, các khí CFC. Ban ngày, năng lượng từ Mặt Trời chiếu xuống, xuyên qua bầu khí quyển và làm ấm bề mặt Trái Đất. Khi đêm đến, bề mặt Trái Đất nguội dần, giải phóng nhiệt trở lại không gian dưới dạng bức xạ hồng ngoại. 

Tuy nhiên, một phần nhiệt lượng này bị các khí nhà kính hấp thụ và giữ lại, tạo nên một lớp “chăn nhiệt” tự nhiên, giúp duy trì nhiệt độ trung bình của Trái Đất ở mức khoảng 14°C (57°F). Đây chính là yếu tố quan trọng đảm bảo môi trường sống lý tưởng cho con người và các sinh vật khác. 

Hiện tượng nhà kính là gì?

Hiện tượng nhà kính là quá trình xảy ra khi một số loại khí trong khí quyển của Trái Đất hấp thụ và giữ lại nhiệt từ bức xạ mặt trời. Hiện tượng này giúp duy trì nhiệt độ ổn định cho hành tinh, tạo điều kiện sống lý tưởng cho con người, động thực vật và các hệ sinh thái. Nhờ có hiệu ứng nhà kính tự nhiên, nhiệt độ trung bình toàn cầu được duy trì ở mức khoảng 14°C (57°F), thay vì giảm sâu xuống -18°C (-0.4°F) – một mức nhiệt quá lạnh để sự sống có thể tồn tại.

Tuy nhiên, các hoạt động của con người đang làm biến đổi hiệu ứng nhà kính tự nhiên này. Việc đốt nhiên liệu hóa thạch, phá rừng, và các quy trình sản xuất công nghiệp đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể nồng độ khí nhà kính trong khí quyển. Các nhà khoa học đã đồng thuận rằng chính lượng khí nhà kính dư thừa này là nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu.

Kể từ cuộc Cách mạng Công nghiệp, con người đã phát thải lượng khí thải nhà kính khổng lồ vào bầu khí quyển. Đặc biệt, trong thế kỷ qua, lượng khí thải này không ngừng tăng cao, khiến nhiệt độ toàn cầu tăng với tốc độ đáng báo động. Trong vòng 30 năm trở lại đây, Trái Đất đã trải qua sự nóng lên nhanh chóng và nhiệt độ hiện đang ở mức cao nhất kể từ khi các dữ liệu khí hậu được ghi chép.

Những tác động của sự nóng lên toàn cầu không chỉ dừng lại ở nhiệt độ mà còn lan rộng ra toàn bộ hệ sinh thái, từ băng tan, nước biển dâng cho đến các hiện tượng thời tiết cực đoan. Việc hiểu rõ vai trò và tác động của khí nhà kính là điều cần thiết để thúc đẩy các giải pháp giảm thiểu khí thải, bảo vệ môi trường và đảm bảo tương lai bền vững cho hành tinh.

Nguyên nhân gây ra khí nhà kính 

Sự gia tăng nồng độ khí nhà kính trong khí quyển chủ yếu bắt nguồn từ các hoạt động của con người, đặc biệt là việc thải ra các loại khí GHG (Greenhouse Gases). Dưới đây là các nguồn phát thải chính, được phân loại dựa trên lĩnh vực phát sinh:

• Đốt cháy nhiên liệu hóa thạch: Các ngành công nghiệp và sản xuất điện, sử dụng than, dầu, và khí tự nhiên làm nhiên liệu, là nguồn phát thải carbon dioxide (CO₂) lớn nhất. Đây là loại khí nhà kính chính gây ra hiệu ứng nhà kính. Các nhà máy điện và cơ sở sản xuất công nghiệp, như sản xuất xi măng và hóa chất, cũng đóng góp đáng kể vào lượng khí thải CO₂ toàn cầu.
• Vận tải: Phương tiện giao thông vận tải, bao gồm ô tô, xe tải, máy bay, và tàu thủy, hoạt động dựa trên nhiên liệu hóa thạch, thải ra một lượng lớn CO₂. Với sự gia tăng nhu cầu vận chuyển, ngành này ngày càng trở thành nguồn phát thải đáng kể.
• Nông nghiệp và chăn nuôi: Hoạt động nông nghiệp và chăn nuôi là nguồn phát thải chính của hai loại khí nhà kính quan trọng. Thứ nhất, Metan (CH₄) được sinh ra từ quá trình tiêu hóa của gia súc và phân hủy kỵ khí của chất thải nông nghiệp, cũng như chất hữu cơ trong bãi chôn lấp. Thứ hai, Nitơ oxit (N₂O) chủ yếu phát thải từ việc sử dụng phân bón nitơ tổng hợp trong nông nghiệp thâm canh và một số quy trình công nghiệp.
• Phá rừng: Rừng và thảm thực vật đóng vai trò như “bồn chứa carbon,” hấp thụ CO₂ từ khí quyển. Tuy nhiên, tình trạng phá rừng và suy giảm diện tích rừng làm mất đi khả năng này, khiến lượng CO₂ tồn đọng trong khí quyển tăng cao, góp phần đẩy mạnh hiệu ứng nhà kính.
• Chất thải và bãi chôn lấp: Phân hủy chất thải hữu cơ tại các bãi chôn lấp sinh ra khí mêtan (CH₄) do quá trình phân hủy kỵ khí. Ngoài ra, đốt chất thải dầu mỏ cũng thải ra nhiều chất ô nhiễm không khí, bao gồm CO₂.
• Quy trình công nghiệp: Các hoạt động như sản xuất xi măng, thép, hóa chất, và các vật liệu khác là nguồn phát thải lớn của CO₂, nitơ oxit (N₂O), và các khí khác. Những quy trình này không chỉ tiêu thụ nhiều năng lượng mà còn tạo ra các chất gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
• Sử dụng hóa chất công nghiệp: Một số khí flo (chlorofluorocarbon - CFC, hydrofluorocarbon - HFC, và perfluorocarbon - PFC) được sử dụng trong các sản phẩm như chất làm lạnh, bình xịt, và bọt. Dù nồng độ của chúng trong khí quyển thấp hơn CO₂ và CH₄, chúng có khả năng giữ nhiệt rất mạnh, gây ra hiệu ứng nhà kính mạnh mẽ.

Những tác động chính của việc tăng khí nhà kính (GHG) là gì?

• Sự nóng lên toàn cầu: Đây là hiện tượng nhiệt độ trung bình của khí quyển Trái Đất tăng dần. Nguyên nhân chính gây ra vấn đề môi trường này là do lượng khí nhà kính như carbon dioxide và metan thải ra tăng lên do đốt nhiên liệu hóa thạch, khí thải từ phương tiện giao thông, công nghiệp và các hoạt động khác của con người.
• Sự suy giảm của tầng ozon: Tầng ozon bảo vệ trái đất khỏi các tia cực tím có hại từ mặt trời. Tầng ozon nằm ở các vùng trên của tầng bình lưu. Sự suy giảm của tầng ôzôn dẫn đến sự xâm nhập của các tia UV có hại vào bề mặt trái đất có thể dẫn đến ung thư da và cũng có thể làm thay đổi khí hậu một cách đáng kể. Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng này là sự tích tụ các loại khí nhà kính tự nhiên bao gồm clo-flo-cacbon, cacbon dioxit, metan, v.v.
• Sương mù và ô nhiễm không khí: Sương mù được hình thành do sự kết hợp của khói và sương mù. Nó có thể được gây ra bởi cả các phương tiện tự nhiên và các hoạt động của con người. Nhìn chung, sương mù thường được hình thành do sự tích tụ của nhiều khí nhà kính hơn bao gồm nitơ và oxit lưu huỳnh. Những tác nhân chính gây ra sương mù là khí thải từ ô tô và công nghiệp, cháy rừng tự nhiên và phản ứng của các hóa chất này với nhau.
• Sự axit hóa của các khối nước: Sự gia tăng tổng lượng khí nhà kính trong không khí đã biến hầu hết các vùng nước trên thế giới thành axit. Các khí nhà kính hòa lẫn với nước mưa và rơi xuống dưới dạng mưa axit. Điều này dẫn đến tình trạng axit hóa các vùng nước. Ngoài ra, nước mưa cũng mang theo các chất gây ô nhiễm và chảy vào sông, suối và hồ, khiến chúng bị axit hóa.

Biện pháp giảm thiểu phát thải khí nhà kính (Greenhouse Gases) là gì?

Giảm thiểu phát thải khí nhà kính là một yếu tố quan trọng trong việc chống lại sự nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để giảm lượng khí thải này:

• Chuyển đổi sang năng lượng tái tạo: Việc chuyển từ năng lượng hóa thạch (như than, dầu và khí đốt) sang nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió, thủy điện và năng lượng sinh khối sẽ giúp giảm thiểu phát thải CO₂. Các nguồn năng lượng này không chỉ sạch mà còn bền vững, giúp giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng gây ô nhiễm.
• Tăng cường sử dụng phương tiện giao thông xanh: Thúc đẩy sử dụng phương tiện giao thông chạy bằng năng lượng điện hoặc nhiên liệu sinh học thay vì xe chạy bằng xăng, dầu diesel sẽ giảm đáng kể lượng khí CO₂ thải ra từ các phương tiện vận chuyển. Việc phát triển hệ thống giao thông công cộng và khuyến khích đi xe đạp, đi bộ cũng góp phần làm giảm khí thải.
• Tiết kiệm năng lượng và cải thiện hiệu suất năng lượng: Tăng cường sử dụng các thiết bị tiết kiệm năng lượng và cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng trong các ngành công nghiệp, tòa nhà và hộ gia đình. Sử dụng đèn LED, thiết bị gia dụng hiệu quả và công nghệ cách nhiệt sẽ giúp giảm bớt nhu cầu năng lượng, từ đó giảm lượng khí nhà kính phát thải.
• Phát triển công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon (CCS): Công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon giúp thu giữ CO₂ phát thải từ các ngành công nghiệp và lưu trữ nó dưới lòng đất thay vì để nó thoát ra khí quyển. Việc triển khai rộng rãi công nghệ này sẽ giúp giảm lượng khí CO₂ trong không khí.
• Khôi phục và bảo vệ rừng: Rừng là một trong những "bồn chứa carbon" tự nhiên lớn nhất trên Trái Đất. Do đó, bảo vệ rừng khỏi việc bị phá hoại và trồng rừng mới sẽ giúp hấp thụ CO₂, giảm bớt lượng khí nhà kính trong khí quyển. Các sáng kiến phục hồi đất và bảo tồn đa dạng sinh học cũng đóng góp vào việc giảm phát thải.
• Thúc đẩy nông nghiệp bền vững: Nông nghiệp có thể góp phần lớn vào phát thải khí nhà kính, đặc biệt là metan và nitơ oxit. Thực hành nông nghiệp bền vững, như sử dụng phân bón hữu cơ, giảm sử dụng phân bón hóa học, và áp dụng các phương pháp canh tác thông minh với khí hậu sẽ giúp giảm thiểu lượng khí thải trong ngành này.
• Giảm, tái chế và tái sử dụng chất thải: Giảm lượng chất thải, đặc biệt là chất thải hữu cơ, và tăng cường tái chế và tái sử dụng sẽ giúp giảm bớt lượng khí thải từ các bãi chôn lấp. Quá trình phân hủy chất thải trong bãi chôn lấp tạo ra metan, một loại khí nhà kính rất mạnh.
• Giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng: Đẩy mạnh công tác giáo dục và nâng cao nhận thức về tác động của khí nhà kính và các biện pháp giảm thiểu sẽ giúp mọi người, từ cá nhân đến doanh nghiệp và chính phủ, có những hành động thiết thực và bền vững hơn trong việc bảo vệ môi trường.

Trên đây là những thông tin liên quan đến khí nhà kính. Hy vọng rằng bài viết này của KNA CERT đã giúp quý độc giả hiểu được khí nhà kính là gì. Nếu doanh nghiệp đang quan tâm tới dịch vụ kiểm kê khí nhà kính, hãy liên hệ ngay với KNA CERT để được giải đáp.

• Trụ sở chính: Tầng 11, Tòa nhà Ladeco Building, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
• Chi nhánh: Tầng 7, Tòa nhà Thủy Lợi 4, 205A Nguyễn Xí, Phường 26, Quận Bình Thạnh, TPHCM
• Facebook: https://www.facebook.com/KNACertification
• Hotline: 0968.038.122
• Email: salesmanager@knacert.com