Phiên bản mới SA8000:2026: Lộ trình chuyển đổi & Những thay đổi quan trọng

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu không ngừng biến đổi, việc đảm bảo quyền của người lao động và thực thi trách nhiệm xã hội (CSR) đã trở thành một yếu tố cốt lõi cho sự phát triển bền vững của mọi doanh nghiệp. Tiêu chuẩn SA8000, từ lâu đã là kim chỉ nam cho các hoạt động lao động có đạo đức, đang chuẩn bị bước sang một giai đoạn mới với việc ban hành phiên bản SA8000:2026.

Sự thay đổi này không chỉ là một bản cập nhật đơn thuần, mà còn là một bước tiến quan trọng, đòi hỏi các doanh nghiệp đã, đang và sẽ áp dụng tiêu chuẩn phải nắm bắt thông tin kịp thời để có kế hoạch chuyển đổi phù hợp, đảm bảo duy trì hệ thống hiệu quả và không làm gián đoạn hoạt động kinh doanh.

Tại sao phải cập nhập phiên bản mới cho Tiêu chuẩn SA8000?

Nhiệm vụ cốt lõi của Tổ chức Trách nhiệm Xã hội Quốc tế (SAI) là đảm bảo Tiêu chuẩn SA8000 luôn phản ánh đúng thực tiễn và những thách thức của thế giới việc làm hiện đại. Kể từ lần cập nhật gần nhất vào năm 2014, bối cảnh kinh doanh toàn cầu đã chứng kiến những thay đổi sâu sắc. Các vấn đề mới nổi như biến đổi khí hậu, làn sóng di cư lao động, và sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo đã tạo ra những rủi ro mới đối với quyền của người lao động, đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện và mang tính hệ thống hơn.

Bên cạnh đó, các khuôn khổ pháp lý và quy định quốc tế về trách nhiệm xã hội cũng đã có những bước tiến vượt bậc. Các bộ nguyên tắc như Nguyên tắc Hướng dẫn của Liên Hợp Quốc về Kinh doanh và Nhân quyền (UNGPs), Hướng dẫn Thẩm định của OECD cho các Doanh nghiệp Đa quốc gia, và đặc biệt là Chỉ thị về Thẩm định Tính bền vững Doanh nghiệp của EU (CSDDD) đã đặt ra những kỳ vọng cao hơn về hoạt động thẩm định chuỗi cung ứng.

Do đó, việc sửa đổi Tiêu chuẩn SA8000 là một yêu cầu cấp thiết. Phiên bản SA8000:2026 ra đời với mục tiêu tăng cường sự hài hòa với các khuôn khổ quốc tế hàng đầu, nâng cao tính rõ ràng và khả dụng của tiêu chuẩn, đồng thời một lần nữa thiết lập một chuẩn mực vàng cho việc làm bền vững trên toàn cầu.

Những mục tiêu và cải tiến cốt lõi của phiên bản mới SA8000:2026

Phiên bản SA8000:2026 không chỉ kế thừa các giá trị nền tảng của các phiên bản trước mà còn mở rộng phạm vi và giới thiệu những phương pháp tiếp cận mới mẻ, linh hoạt hơn.

Tầm nhìn của phiên bản mới mang tính toàn cầu hơn, không chỉ hướng đến các doanh nghiệp mà còn có thể áp dụng cho cả khu vực công và các tổ chức xã hội dân sự ở mọi cấp độ của chuỗi giá trị. Thay vì chỉ tập trung vào việc xác định các điểm "không tuân thủ" như trước đây, SA8000:2026 chuyển trọng tâm sang "hiệu suất"—khuyến khích các tổ chức chủ động xây dựng và triển khai các hệ thống quản lý toàn diện để tôn trọng và bảo vệ quyền của người lao động.

Một trong những cải tiến đáng chú ý là việc giới thiệu cấu trúc đánh giá tiến bộ. Hệ thống này cho phép các tổ chức, bất kể quy mô hay mức độ trưởng thành, có thể hiểu rõ hiệu suất hiện tại của mình và xác định các bước cần thiết để cải thiện. Điều này mở ra cơ hội cho nhiều doanh nghiệp hơn tham gia vào hành trình hướng tới việc làm bền vững, thay vì xem chứng nhận là một đích đến duy nhất.

4 Thay đổi quan trọng của SA8000:2026 so với phiên bản SA8000:2014

SA8000:2026 mang đến những thay đổi cấu trúc quan trọng để giúp các tổ chức triển khai hệ thống một cách logic và hiệu quả hơn.

1. Cấu trúc Hệ thống quản lý mới

Phiên bản 2014 đã giới thiệu cấu trúc hệ thống quản lý trách nhiệm xã hội. Phiên bản 2026 giữ lại các yếu tố cốt lõi nhưng sắp xếp lại chúng một cách khoa học hơn, minh họa rõ ràng các bước cần thực hiện từ cam kết của lãnh đạo đến cải tiến liên tục. Cấu trúc mới này cũng làm rõ nhiều kỳ vọng vốn chỉ được đề cập gián tiếp trong các tài liệu hướng dẫn trước đây.

So sánh Cấu trúc Hệ thống quản lý giữa hai phiên bản:

* Cấu trúc Hệ thống Quản lý trong Dự thảo SA8000:2026.

2. Làm rõ phạm vi trách nhiệm của tổ chức

Một trong những thay đổi nền tảng nhất là việc làm rõ phạm vi trách nhiệm. Nếu các phiên bản trước tập trung chủ yếu vào nhân viên do tổ chức trực tiếp tuyển dụng, thì SA8000:2026 yêu cầu hệ thống quản lý phải bao quát tất cả người lao động mà tổ chức có tác động, dù là trực tiếp hay gián tiếp. Điều này phù hợp với Nguyên tắc Hướng dẫn của Liên Hợp Quốc, yêu cầu doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm đối với các tác động lao động trong toàn bộ mối quan hệ kinh doanh của mình.

3. Tiêu chí Dựa trên kết quả

SA8000:2026 chuyển từ cách tiếp cận mang tính quy định (prescriptive) sang cách tiếp cận dựa trên kết quả (outcome-based). Thay vì chỉ thị cho tổ chức "phải làm như thế nào", tiêu chuẩn mới tập trung mô tả "kết quả cần đạt được là gì". Ví dụ, thay vì cấm các hình thức hợp đồng lao động gián tiếp, phiên bản mới xác định các đặc điểm của việc sử dụng các hợp đồng này một cách phù hợp, chẳng hạn như phải minh bạch, hỗ trợ quyền lợi của người lao động và đảm bảo điều kiện làm việc an toàn. Điều này mang lại sự linh hoạt lớn hơn cho các tổ chức trong việc triển khai, miễn là họ đạt được các kết quả mong muốn.

4. Tổ chức lại các Yếu tố việc làm bền vững

Các yếu tố về việc làm bền vững đã được đổi tên và sắp xếp lại để phản ánh một cách tiếp cận tích cực hơn, tập trung vào những điều tổ chức nên làm, thay vì những điều cần tránh.

So sánh các Yếu tố việc làm bền vững giữa hai phiên bản:

Quy trình cập nhập phiên bản SA8000:2026 được SAI tiến hành như thế nào?

Để đảm bảo tính toàn diện và thực tiễn, SA8000:2026 được xây dựng thông qua một quy trình tham vấn sâu rộng với sự tham gia của nhiều bên liên quan. Ủy ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn của SAI, với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực, đã chủ trì quá trình soạn thảo. Trong năm 2023, SAI đã tổ chức 13 hội thảo tại 10 quốc gia để thu thập ý kiến phản hồi từ các chuyên gia, doanh nghiệp và các bên liên quan. Quá trình này được tiếp nối bằng một Phiên Góp ý Công khai kéo dài từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2024, cho phép bất kỳ ai quan tâm cũng có thể đóng góp ý kiến. Tất cả các phản hồi đều được xem xét cẩn thận và đã góp phần tạo nên nhiều cải tiến quan trọng cho phiên bản cuối cùng của tiêu chuẩn.

Lộ trình chuyển đổi chính thức từ SA8000:2014 sang SA8000:2026: Các mốc thời gian cụ thể

SAI đã công bố một lịch trình chuyển đổi rõ ràng để các tổ chức và đơn vị chứng nhận (CBs) có đủ thời gian chuẩn bị. Dự kiến phiên bản cuối cùng của SA8000:2026 sẽ được công bố vào cuối năm 2025.

1. Tiến độ chuyển đổi chung

• Từ ngày 1/1/2026: Các CB được công nhận CÓ THỂ bắt đầu cung cấp dịch vụ đánh giá và chứng nhận theo Tiêu chuẩn SA8000:2026.
• Từ ngày 1/7/2026: Tất cả các CB được công nhận BẮT BUỘC PHẢI cung cấp dịch vụ đánh giá và chứng nhận theo Tiêu chuẩn SA8000:2026.
• Từ ngày 1/1/2027: Tất cả các cuộc đánh giá chứng nhận mới và tái chứng nhận BẮT BUỘC PHẢI thực hiện theo Tiêu chuẩn SA8000:2026.
• Đến hết ngày 31/12/2026: Các tổ chức được chứng nhận theo SA8000:2014 phải hoàn thành khóa Tự đánh giá và Đào tạo SA8000:2026.
• Hạn chót ngày 31/12/2028: Tất cả các tổ chức phải được chứng nhận theo Tiêu chuẩn SA8000:2026 để duy trì chứng nhận trong hệ thống.

2. Lộ trình chuyển đổi cụ thể cho từng nhóm doanh nghiệp

Để hỗ trợ các doanh nghiệp tốt hơn, SAI đã đưa ra hướng dẫn chi tiết dựa trên chu kỳ chứng nhận của từng tổ chức:

Sự ra đời của SA8000:2026 là một bước tiến tất yếu, phản ánh sự thay đổi của thế giới và những kỳ vọng ngày càng cao về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Mặc dù quá trình chuyển đổi đòi hỏi sự nỗ lực, nhưng đây cũng là cơ hội để các tổ chức rà soát, củng cố và nâng cao hiệu quả hệ thống quản lý của mình, từ đó xây dựng một môi trường làm việc bền vững và có đạo đức hơn.

Doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu kỹ lưỡng các thay đổi, xác định lộ trình chuyển đổi phù hợp với chu kỳ của mình và bắt đầu các bước chuẩn bị ngay từ hôm nay để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, hiệu quả. Liên hệ với KNA CERT nếu doanh nghiệp của bạn cần hỗ trợ chuyển đổi một cách hiệu quả và đảm bảo tiến độ.

* Các thông tin trong bài viết được cập nhập từ website chính thức của Tổ chức SAI (https://sa-intl.org/)