Quy định thực phẩm nhập khẩu mới của EU để kiểm soát rủi ro sức khỏe cộng đồng

Liên minh Châu Âu (EU) có hệ thống quy định chặt chẽ và liên tục được cập nhật, bổ sung nhằm kiểm soát các rủi ro đối với sức khỏe cộng đồng, đồng thời thực thi các khuyến nghị từ Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu (EFSA). Đáng chú ý, từ đầu năm 2025 đến cuối tháng 02/2025, EU đã đưa ra ba cảnh báo liên quan đến thực phẩm mới, phản ánh sự giám sát nghiêm ngặt và cam kết đảm bảo an toàn thực phẩm tại khu vực này.

8 loại “thực phẩm mới” theo quy định của EU

Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật (Văn phòng SPS Việt Nam) cho biết, Liên minh châu Âu (EU) thường xuyên cập nhật và điều chỉnh các quy định nhằm kiểm soát an toàn thực phẩm. Đặc biệt, từ đầu năm 2025 đến cuối tháng 02/2025, EU đã ban hành ba cảnh báo liên quan đến thực phẩm mới, phản ánh sự giám sát chặt chẽ của khu vực này đối với các sản phẩm tiêu dùng.

Cụ thể, theo Quy định (EU) 2015/2283, ban hành ngày 25/11/2015, "thực phẩm mới" (novel food) được hiểu là những thực phẩm chưa từng được tiêu thụ đáng kể tại EU trước ngày 15/05/1997, bất kể ngày gia nhập của các quốc gia thành viên vào Liên minh và thuộc ít nhất một trong 8 loại dưới đây:

1. Thực phẩm có cấu trúc phân tử mới hoặc được cố ý sửa đổi, trong trường hợp cấu trúc đó chưa từng được sử dụng làm thực phẩm hoặc trong thực phẩm trong Liên minh trước ngày 15/5/1997.
2. Thực phẩm có chứa hoặc được phân lập, sản xuất từ vi sinh vật, nấm hoặc tảo.
3. Thực phẩm có chứa hoặc được tách ra hoặc được sản xuất từ vật liệu có nguồn gốc khoáng sản.
4. Thực phẩm có chứa hoặc được phân lập, sản xuất từ thực vật, ngoại trừ khi thực phẩm có lịch sử sử dụng làm thực phẩm an toàn trong Liên minh và được phân lập, sản xuất từ thực vật hoặc giống cùng loài thu được bằng các phương pháp nhân giống truyền thống đã được sử dụng để sản xuất thực phẩm trong Liên minh trước ngày 15/5/1997. Hoặc thu được bằng các phương pháp nhân giống phi truyền thống chưa từng được sử dụng để sản xuất thực phẩm trong Liên minh trước ngày 15/5/1997, trong đó các phương pháp không gây ra những thay đổi đáng kể về thành phần hoặc cấu trúc của thực phẩm, ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng, quá trình trao đổi chất hoặc mức độ các chất không mong muốn.
5. Thực phẩm có chứa hoặc được phân lập, sản xuất từ động vật hoặc các bộ phận của chúng, ngoại trừ động vật thu được bằng phương pháp chăn nuôi truyền thống đã được sử dụng để sản xuất thực phẩm trong Liên minh trước ngày 15/5/1997 và thực phẩm từ những động vật đó có lịch sử được sử dụng làm thực phẩm an toàn trong Liên minh.
6. Thực phẩm có chứa hoặc được phân lập, sản xuất từ nuôi cấy tế bào hoặc nuôi cấy mô có nguồn gốc từ động vật, thực vật, vi sinh vật, nấm hoặc tảo.
7. Thực phẩm thu được từ quá trình sản xuất không được sử dụng để sản xuất thực phẩm trong Liên minh trước ngày 15/5/1997, gây ra những thay đổi đáng kể về thành phần hoặc cấu trúc của thực phẩm, ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng, quá trình trao đổi chất hoặc mức độ các chất không mong muốn.
8. Thực phẩm thu được từ quá trình sản xuất sử dụng công nghệ nano.

Quy định của Châu Âu dành cho “thực phẩm mới”

Văn phòng SPS Việt Nam cho biết, theo Quy định (EU) 2015/2283, khái niệm "thực phẩm mới" không chỉ bao gồm những sản phẩm chưa được tiêu thụ đáng kể tại EU trước ngày 15/5/1997 mà còn mở rộng đến "thực phẩm truyền thống đến từ quốc gia thứ ba". Đây là những loại thực phẩm đã được tiêu thụ phổ biến ở các nước ngoài Liên minh châu Âu nhưng chưa có lịch sử sử dụng lâu dài tại khu vực này.

Trước khi được phép lưu hành tại thị trường EU, tất cả các loại thực phẩm mới đều phải trải qua quá trình đánh giá nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm. Một trong những yêu cầu quan trọng là thực phẩm phải được chứng minh đã được tiêu thụ an toàn trong ít nhất 25 năm. Ngoài ra, EU cũng đặt ra những tiêu chí chặt chẽ nhằm đảm bảo rằng sản phẩm không gây rủi ro cho sức khỏe con người, dựa trên các bằng chứng khoa học đáng tin cậy.

Một nguyên tắc quan trọng khác là mục đích sử dụng thực phẩm không được gây hiểu lầm cho người tiêu dùng, đặc biệt trong trường hợp sản phẩm mới được sử dụng để thay thế một loại thực phẩm truyền thống. Nếu có sự thay đổi đáng kể về mặt dinh dưỡng, nhà sản xuất cần đảm bảo rằng điều này không ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người tiêu dùng. Khi một sản phẩm được dùng để thay thế thực phẩm khác, giá trị dinh dưỡng không được thấp hơn so với sản phẩm gốc để tránh tác động bất lợi đến chế độ ăn uống.

Quy định của EU đối với sản phẩm chế biến có nguồn gốc động vật

Theo bà Nguyễn Thị Huyền, chuyên viên Văn phòng SPS Việt Nam, hiện nay, tất cả các sản phẩm chế biến có nguồn gốc động vật, kể cả khi có trong các sản phẩm tổng hợp, đều phải được sản xuất tại các cơ sở đã được Liên minh châu Âu (EU) phê duyệt. Những cơ sở này phải đặt tại các quốc gia được phép xuất khẩu sản phẩm chế biến có nguồn gốc động vật sang EU. Đây là một trong những yêu cầu quan trọng nhằm đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm đối với các sản phẩm nhập khẩu vào thị trường châu Âu.

Cụ thể, Quy định (EC) số 852/2004 và 853/2004 của Nghị viện và Hội đồng châu Âu, ban hành ngày 29/4/2004, đã đặt ra các quy tắc vệ sinh nghiêm ngặt đối với thực phẩm có nguồn gốc động vật. Hai quy định này đưa ra các yêu cầu chi tiết từ khâu sản xuất đến thành phẩm, bao gồm tiêu chuẩn doanh nghiệp phải tuân thủ, quy trình kiểm soát, đăng ký cơ sở sản xuất, điều kiện vận chuyển, cũng như các yêu cầu về nhà xưởng và cơ sở chế biến. Đặc biệt, các cơ sở sản xuất thực phẩm tổng hợp có chứa nguyên liệu từ động vật phải được đăng ký hoặc được EU phê duyệt, tùy thuộc vào đặc điểm của sản phẩm.

Bên cạnh đó, EU cũng thực hiện giám sát nghiêm ngặt về dư lượng chất tồn dư trong thực phẩm tổng hợp nhập khẩu. Theo quy định, quốc gia xuất xứ của sản phẩm tổng hợp phải có tên trong "Phụ lục I của Quy định Ủy ban (EU) 2017/625" và được liệt kê cụ thể trong các "Phụ lục của Quy định 2021/405" đối với những mặt hàng chứa sản phẩm chế biến có nguồn gốc động vật. Điều này nhằm đảm bảo rằng tất cả các sản phẩm nhập khẩu vào EU đều đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và không gây rủi ro cho sức khỏe người tiêu dùng.

Những quy định chặt chẽ này cho thấy EU không chỉ kiểm soát nghiêm ngặt thực phẩm có nguồn gốc động vật mà còn đặt ra các tiêu chuẩn cao đối với các sản phẩm tổng hợp có chứa thành phần động vật. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu cần chủ động cập nhật thông tin và tuân thủ đầy đủ các quy định để đảm bảo khả năng tiếp cận thị trường châu Âu một cách bền vững.

Khuyến nghị dành cho doanh nghiệp xuất khẩu thực phẩm

Trước những yêu cầu ngày càng khắt khe của EU, Văn phòng SPS Việt Nam khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản cần thường xuyên cập nhật các quy định mới, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm để tránh nguy cơ bị thu hồi hoặc tiêu hủy sản phẩm tại thị trường này. Việc chủ động nắm bắt và đáp ứng yêu cầu sẽ giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường châu Âu.

Theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, trong thời gian tới, đơn vị này sẽ triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và người sản xuất. Các hoạt động bao gồm cập nhật kịp thời và phổ biến các tiêu chuẩn mới của EU, hướng dẫn thực hiện đầy đủ các quy định về vệ sinh, an toàn thực phẩm và phòng chống dịch bệnh. Đồng thời, các cơ quan chuyên môn sẽ tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về thủ tục xuất khẩu, ghi nhãn, chứng nhận an toàn thực phẩm… giúp các cơ sở sơ chế, chế biến, đóng gói và doanh nghiệp kinh doanh nông sản đáp ứng đầy đủ yêu cầu của EU.

Việc chủ động thích ứng với các quy định mới không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro mà còn mở ra cơ hội lớn để nông sản Việt Nam tiếp cận và mở rộng thị phần tại một trong những thị trường khó tính nhất thế giới.

Nếu Quý Doanh Nghiệp đang gặp khó khăn trong quá trình tuân thủ các quy định dành cho thực phẩm nhập khẩu của EU, vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ. Ngoài ra, KNA CERT cung cấp dịch vụ chứng nhận an toàn thực phẩm theo các tiêu chuẩn được công nhận rộng rãi trên toàn thế giới như: HACCP, ISO 22000, FSSC 22000, BRC, IFS,…. Chúng Tôi sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp đưa nông sản Việt Nam ra thị trường Quốc tế.