Các bước tiến hành xây dựng ISO 22000 hiệu quả nhất

ISO 22000 là một tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, giúp doanh nghiệp kiểm soát mọi rủi ro liên quan đến an toàn thực phẩm trong chuỗi cung ứng. Để đạt được chứng nhận ISO 22000, doanh nghiệp cần tiến hành một loạt các bước xây dựng cụ thể và chi tiết. Trong bài viết dưới đây, KNA CERT sẽ hướng dẫn quý doanh nghiệp hiểu rõ các bước tiến hành xây dựng ISO 22000 một cách hiệu quả, tối ưu hóa chi phí và thời gian thực hiện.

ISO 22000 là gì?

ISO 22000 là một tiêu chuẩn quốc tế do Tổ chức tiêu chuẩn hóa Quốc tế ISO (International Organization for Standardization) ban hành, nhằm thiết lập một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (FSMS - Food Safety Management System) hiệu quả. Tiêu chuẩn này được thiết kế để đảm bảo rằng tất cả các giai đoạn trong chuỗi cung ứng thực phẩm, từ sản xuất nguyên liệu, chế biến, vận chuyển đến tiêu dùng cuối cùng đều tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm.

Điểm nổi bật của ISO 22000 là sự tích hợp các nguyên tắc phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn (HACCP) của Codex và các yêu cầu về hệ thống quản lý theo mô hình của ISO 9001. Tiêu chuẩn này yêu cầu doanh nghiệp xác định các mối nguy tiềm tàng, thiết lập các biện pháp kiểm soát phù hợp và duy trì sự giám sát liên tục để đảm bảo an toàn thực phẩm.

ISO 22000 áp dụng cho mọi doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng thực phẩm, bất kể quy mô hay loại hình, từ trang trại, nhà máy chế biến đến các nhà hàng và nhà phân phối. ISO 22000 đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm và nâng cao uy tín của các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm. Việc doanh nghiệp áp dụng và đạt được chứng nhận ISO 22000 đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đó có một hệ thống quản lý thực phẩm tốt, đảm bảo cung cấp những sản phẩm chất lượng và an toàn cho người sử dụng. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ giảm thiểu nguy cơ xảy ra sự cố liên quan đến an toàn thực phẩm mà còn nâng cao lòng tin của người tiêu dùng, đối tác và các bên liên quan.

Tại sao cần xây dựng ISO 22000?

1. Đảm bảo an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng

Một trong những mục tiêu cốt lõi của ISO 22000 là thiết lập một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm toàn diện, bao gồm tất cả các giai đoạn trong chuỗi cung ứng. Tiêu chuẩn này giúp doanh nghiệp nhận diện, phân tích và kiểm soát hiệu quả các mối nguy an toàn thực phẩm tiềm ẩn, chẳng hạn như nhiễm khuẩn, hóa chất độc hại, hoặc tác nhân vật lý. Điều này không chỉ bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng mà còn giúp doanh nghiệp phòng tránh các sự cố lớn liên quan đến thực phẩm.

2. Tuân thủ các yêu cầu và quy định pháp luật

Trong bối cảnh các quốc gia ngày càng thắt chặt các quy định liên quan đến an toàn thực phẩm, việc xây dựng ISO 22000 giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định này, tránh các rủi ro pháp lý và các hình phạt có thể xảy ra khi vi phạm. Thông qua việc thiết lập một hệ thống quản lý tiêu chuẩn hóa, doanh nghiệp có thể chủ động đáp ứng các quy định địa phương cũng như quốc tế mà không lo vi phạm pháp luật. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu thực phẩm, bởi mỗi thị trường đều có các quy định riêng về an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm.

3. Nâng cao uy tín thương hiệu và lòng tin của khách hàng

Chứng nhận ISO 22000 là minh chứng rõ ràng nhất của doanh nghiệp về chất lượng và an toàn thực phẩm. Khi đạt được chứng nhận này, doanh nghiệp sẽ gia tăng đáng kể uy tín thương hiệu, từ đó thu hút khách hàng và đối tác kinh doanh. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến giá cả mà còn đặt niềm tin vào các thương hiệu thực phẩm đạt chuẩn an toàn. Điều này giúp doanh nghiệp duy trì thị phần đồng thời tăng cơ hội mở rộng thị trường tới các phân khúc khách hàng khác.

4. Cải thiện hiệu quả hoạt động và tối ưu hóa quy trình sản xuất

ISO 22000 không chỉ dừng lại ở việc đảm bảo an toàn thực phẩm mà còn hướng đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động. Doanh nghiệp phải xây dựng và áp dụng các quy trình quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm một cách khoa học, từ đó giảm thiểu rủi ro, lãng phí và sai sót trong sản xuất. Việc kiểm soát tốt hơn các hoạt động nội bộ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, tăng cường năng suất và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.

5. Mở rộng cơ hội kinh doanh quốc tế

ISO 22000 là tiêu chuẩn được công nhận trên toàn cầu, giúp doanh nghiệp khẳng định vị thế của mình trên thị trường quốc tế. Với các doanh nghiệp xuất khẩu, việc đạt chứng nhận ISO 22000 là yêu cầu bắt buộc để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản, và Úc. Bằng cách áp dụng tiêu chuẩn này, doanh nghiệp không chỉ tăng cơ hội hợp tác với các đối tác nước ngoài mà còn gia tăng giá trị sản phẩm, từ đó nâng cao doanh thu và lợi nhuận.

6. Bảo vệ thương hiệu và giảm thiểu rủi ro kinh doanh

Một sự cố an toàn thực phẩm, dù nhỏ, cũng có thể gây tổn thất nghiêm trọng về tài chính và danh tiếng cho doanh nghiệp. Áp dụng ISO 22000 là cách để ngăn chặn các sự cố này bằng việc thiết lập hệ thống nhận diện rủi ro và biện pháp phòng ngừa chặt chẽ. Hơn nữa, nếu xảy ra sự cố, doanh nghiệp có thể dễ dàng truy vết nguyên nhân và khắc phục nhanh chóng, giảm thiểu thiệt hại.

Các bước tiến hành xây dựng ISO 22000 chi tiết

Bước 1: Hiểu về tiêu chuẩn ISO 22000 và xác định phạm vi áp dụng 

Đây là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng trong quá trình xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn ISO 22000. Giai đoạn này đặt nền móng cho toàn bộ quá trình, bao gồm hai hoạt động then chốt.

Thứ nhất, doanh nghiệp cần nghiên cứu sâu về tiêu chuẩn ISO 22000, nắm vững bản chất và mục tiêu của nó, đó là thiết lập một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm hiệu quả để kiểm soát các mối nguy và bảo vệ người tiêu dùng. Doanh nghiệp cần hiểu rõ nội dung cấu trúc 10 điều khoản của ISO 22000:2018 bằng cách đọc văn bản tiêu chuẩn, tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu, tìm kiếm tài liệu trên các nguồn uy tín, hoặc tìm đến sự tư vấn của các chuyên gia.

Thứ hai, sau khi đã hiểu rõ về tiêu chuẩn, doanh nghiệp cần xác định rõ phạm vi áp dụng cho hệ thống của mình. Phạm vi này cần được mô tả chi tiết, bao gồm các sản phẩm, dịch vụ liên quan, các địa điểm hoặc bộ phận trong doanh nghiệp thuộc phạm vi cũng như các giai đoạn trong chuỗi cung ứng mà doanh nghiệp cần áp dụng. Việc xác định rõ phạm vi áp dụng giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực, triển khai hệ thống hiệu quả và xây dựng các quy trình kiểm soát phù hợp.

Bước 2: Thành lập ban chỉ đạo ISO 22000

Nhóm này sẽ  chịu trách nhiệm chính trong việc giám sát và đảm bảo mọi hoạt động liên quan đến việc xây dựng ISO 22000 được thực hiện đúng cách. Ban chỉ đạo cần được thành lập với sự tham gia của các lãnh đạo, các cán bộ chủ chốt trong doanh nghiệp, đảm bảo có đủ quyền lực và khả năng ra quyết định. Thành viên của ban chỉ đạo thường bao gồm đại diện từ các phòng ban để phối hợp chặt chẽ đảm bảo hệ thống được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Việc lựa chọn thành viên cần dựa trên năng lực, kinh nghiệm và tinh thần trách nhiệm.

Ban chỉ đạo sẽ có nhiệm vụ chính là xây dựng kế hoạch triển khai, phân công trách nhiệm, điều phối và giám sát tiến độ, giải quyết các vấn đề phát sinh, đảm bảo nguồn lực cho dự án. Họ cũng chịu trách nhiệm giải quyết các vấn đề phát sinh, xem xét và phê duyệt các tài liệu của hệ thống để đánh giá hiệu quả của hệ thống. Một trong những nhiệm vụ quan trọng khác của ban chỉ đạo là truyền đạt thông tin về ISO 22000 đến toàn bộ nhân viên trong doanh nghiệp, đảm bảo rằng mọi người đều hiểu và tuân thủ các yêu cầu của hệ thống.

Bước 3: Đánh giá hiện trạng và khả năng đáp ứng tiêu chuẩn

Bước này giúp doanh nghiệp xác định mức độ phù hợp của hệ thống quản lý an toàn thực phẩm hiện tại so với các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 22000. Trong giai đoạn này, doanh nghiệp cần tiến hành một cuộc khảo sát toàn diện về các quy trình hiện tại, từ sản xuất, bảo quản, đến phân phối sản phẩm. Việc đánh giá này giúp doanh nghiệp nhận diện các mối nguy, điểm yếu và những khía cạnh chưa đạt yêu cầu của ISO 22000, từ đó xác định rõ những yếu tố cần cải thiện hoặc thay đổi để phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn.

Trong quá trình đánh giá, doanh nghiệp cần xem xét các yếu tố như hệ thống kiểm soát chất lượng, quy trình vệ sinh, quản lý nguyên liệu đầu vào, và các biện pháp xử lý sự cố. Sau khi đánh giá các yếu tố này, doanh nghiệp sẽ có cái nhìn rõ ràng về khả năng đáp ứng các yêu cầu của tiêu chuẩn và có những thay đổi cần thiết để hoàn thiện hệ thống quản lý an toàn thực phẩm. Đánh giá hiện trạng không chỉ giúp doanh nghiệp chuẩn bị tốt hơn cho việc triển khai ISO 22000 mà còn tạo cơ sở để lên kế hoạch cải tiến, tối ưu hóa các quy trình, đảm bảo an toàn thực phẩm trong suốt chuỗi cung ứng.

Bước 4: Thiết kế tài liệu, hồ sơ theo hệ thống ISO 22000

Sau khi có cái nhìn tổng thể về tình trạng hiện tại và xác định những khoảng cách cần khắc phục, doanh nghiệp sẽ bắt tay vào việc xây dựng một hệ thống tài liệu đầy đủ và chi tiết, phù hợp với yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 22000. Các hồ sơ, tài liệu và biểu mẫu cần thiết hoặc bắt buộc sẽ được soạn thảo, chuẩn hóa và phổ biến sau khi được phê duyệt. Trong quá trình thiết kế tài liệu, cần lưu ý một số điểm quan trọng:

• Các tài liệu và hồ sơ phải phản ánh đúng thực tế hoạt động của doanh nghiệp, tránh việc sao chép máy móc từ các mô hình khác.
• Tài liệu và hồ sơ phải được thiết kế có tính hệ thống, thuận tiện cho việc sử dụng, lưu trữ và kiểm soát khi cần thiết.
• Hồ sơ cần được ghi chép đầy đủ, chính xác để đáp ứng yêu cầu kiểm tra và đánh giá của cả tổ chức nội bộ và bên thứ ba.

Bước 5: Xây dựng các quy trình và triển khai vào hệ thống quản lý

Theo các bước tiến hành xây dựng ISO 22000 thì việc xây dựng các quy trình sẽ được thực hiện từ các đánh giá về hiện trạng. Doanh nghiệp cần thiết kế các quy trình chi tiết cho từng khía cạnh chưa đạt yêu cầu theo tiêu chuẩn ISO 22000 đồng thời phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp. Các quy trình cần được mô tả rõ ràng và chi tiết, với các bước thực hiện, tiêu chuẩn chất lượng cần đạt và các phương thức giám sát, kiểm tra. Ngoài ra, các quy trình này cũng phải linh hoạt, có thể điều chỉnh và cải tiến khi cần thiết, để phù hợp với những thay đổi trong sản xuất hoặc yêu cầu thị trường.

Sau khi các quy trình được xây dựng, doanh nghiệp cần triển khai chúng vào hệ thống quản lý một cách bài bản. Việc triển khai bao gồm việc đào tạo nhân sự để họ hiểu rõ và thực hiện các quy trình đúng đắn, cũng như giám sát và đánh giá quá trình thực hiện. Trong quá trình áp dụng, các phòng ban, nhân viên cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phân tích mối nguy (HACCP), kiểm soát điểm tới hạn (CCP), và ghi chép đầy đủ hồ sơ hoạt động. Đồng thời, doanh nghiệp cần giám sát liên tục để phát hiện các vấn đề phát sinh và điều chỉnh kịp thời.

Bước 6: Đánh giá nội bộ để giám sát và khắc phục

Mục tiêu của đánh giá nội bộ là kiểm tra tính hiệu quả của hệ thống quản lý, đảm bảo rằng các quy trình đang được thực hiện đúng cách. Đánh giá nội bộ không chỉ giúp kiểm tra sự tuân thủ của các quy trình, tài liệu và hoạt động trong hệ thống quản lý, mà còn là công cụ để phát hiện những điểm yếu hoặc khoảng trống trong việc thực hiện các yêu cầu của ISO 22000. Để thực hiện bước này hiệu quả, doanh nghiệp cần thiết lập một đội ngũ đánh giá viên nội bộ có hiểu biết sâu rộng về tiêu chuẩn ISO 22000, các quy trình và hoạt động của doanh nghiệp. Sau mỗi cuộc đánh giá, kết quả sẽ được ghi nhận và báo cáo lại cho ban chỉ đạo hoặc lãnh đạo doanh nghiệp để có biện pháp khắc phục kịp thời.

Sau khi hoàn thành đánh giá, doanh nghiệp cần thực hiện các biện pháp khắc phục dựa trên báo cáo đánh giá. Các biện pháp khắc phục có thể bao gồm việc sửa đổi quy trình, bổ sung tài liệu, thay đổi thiết bị,... nhằm đảm bảo rằng các điểm không phù hợp được giải quyết triệt để.

Bước 7: Thực hiện đánh giá chứng nhận từ tổ chức chứng nhận có năng lực

Bước này đánh dấu sự hoàn thành của quá trình xây dựng ISO 22000. Sau khi doanh nghiệp đã hoàn thiện việc thiết lập các quy trình, tài liệu và hồ sơ cần thiết, đồng thời thực hiện các đánh giá nội bộ, việc đánh giá chứng nhận sẽ giúp doanh nghiệp xác nhận rằng hệ thống của mình đã đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của ISO 22000. Để tiến hành đánh giá chứng nhận, doanh nghiệp cần lựa chọn một tổ chức chứng nhận có uy tín và năng lực, được công nhận quốc tế, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả đánh giá. Quá trình đánh giá chứng nhận thường diễn ra qua hai giai đoạn chính:

• Đánh giá sơ bộ: Tổ chức chứng nhận sẽ xem xét tài liệu, chính sách và các quy trình mà doanh nghiệp đã xây dựng để đảm bảo chúng phù hợp với yêu cầu của ISO 22000. Đồng thời, họ sẽ kiểm tra sự sẵn sàng của tổ chức để bước vào giai đoạn đánh giá chính thức.
• Đánh giá chính thức: Trong giai đoạn này, các chuyên gia đánh giá sẽ kiểm tra thực tế tại hiện trường để xác định tính hiệu quả của hệ thống quản lý, mức độ tuân thủ các quy trình và các hoạt động thực tế so với yêu cầu tiêu chuẩn ISO 22000.

Nếu tổ chức đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, chứng nhận ISO 22000 sẽ được cấp. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ sự không phù hợp nào, tổ chức cần thực hiện các biện pháp khắc phục trong thời gian quy định để được đánh giá lại và cấp chứng nhận.

Bước 8: Duy trì và cải tiến hệ thống sau chứng nhận

Sau khi đạt chứng nhận ISO 22000, doanh nghiệp cần tiếp tục duy trì và cải tiến liên tục hệ thống quản lý để đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thị trường và duy trì giá trị chứng nhận. Việc duy trì và cải tiến hệ thống bao gồm thực hiện đầy đủ và nhất quán các quy trình đã thiết lập, kiểm soát tài liệu, hồ sơ và chuẩn bị cho các cuộc đánh giá giám sát định kỳ của tổ chức chứng nhận (12 tháng/lần).

Bài viết trên đây của KNA CERT đã cung cấp thông tin chi tiết về các bước tiến hành xây dựng ISO 22000. Hy vọng doanh nghiệp đã có thêm thông tin để triển khai tiêu chuẩn ISO 22000:2018 hiệu quả. Nếu Quý doanh nghiệp còn bất cứ thắc mắc nào về dịch vụ chứng nhận ISO 22000, vui lòng liên hệ với KNA CERT để được hỗ trợ tốt nhất.

• Trụ sở chính: Tầng 11, Tòa nhà Ladeco Building, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
• Chi nhánh: Tầng 7, Tòa nhà Thủy Lợi 4, 205A Nguyễn Xí, Phường 26, Quận Bình Thạnh, TPHCM
• Facebook: https://www.facebook.com/KNACertification
• Hotline: 0968.038.122
• Email: salesmanager@knacert.com