Mô hình quản lý theo tiêu chuẩn tại Việt Nam 

Tại Việt Nam, những năm gần đây, các hệ thống quản lý như ISO 9001, ISO 14001 và ISO 45001 đã dần trở thành nền tảng quen thuộc trong nhiều doanh nghiệp và tổ chức. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn chứng minh được tính hữu dụng trong việc cải thiện chất lượng, đảm bảo môi trường làm việc an toàn và bảo vệ môi trường tự nhiên. Trong bối cảnh thế giới và trong nước đang biến chuyển mạnh mẽ – từ xu thế toàn cầu hóa đến yêu cầu phát triển bền vững – các tiêu chuẩn quản lý quốc tế càng trở nên quan trọng, là công cụ đắc lực giúp tổ chức Việt Nam thích nghi, đổi mới và phát triển bền vững. 

Mô hình quản lý theo tiêu chuẩn là gì? 

Một mô hình quản lý có thể hiểu là khung lý thuyết giúp định hướng cách thức tổ chức vận hành công việc, xây dựng mục tiêu, phân phối nguồn lực và điều phối các hoạt động để đạt được hiệu quả tối ưu. Trong thực tế, các tổ chức không chỉ tập trung vào một mục tiêu duy nhất mà luôn phải đồng thời cân bằng nhiều khía cạnh như chất lượng sản phẩm, hiệu suất làm việc, môi trường, an toàn lao động, khả năng đổi mới và tính thích ứng với biến động. 

Các tiêu chuẩn hệ thống quản lý do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành đã được thế giới công nhận như là công cụ thiết yếu giúp tổ chức nâng cao năng lực quản lý và đạt được mục tiêu một cách hiệu quả. Bên cạnh các tiêu chuẩn đã được ứng dụng rộng rãi như ISO 9001 (quản lý chất lượng), ISO 14001 (quản lý môi trường), ISO 45001 (an toàn và sức khỏe nghề nghiệp), trong những năm gần đây, ISO tiếp tục phát triển thêm nhiều bộ tiêu chuẩn mới để đáp ứng với nhịp thay đổi nhanh chóng của môi trường kinh doanh hiện đại. 

Tính đến nay, ISO đã công bố tổng cộng 100 tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý, được chia thành hai nhóm chính. Nhóm đầu tiên gồm 45 tiêu chuẩn loại A – là các tiêu chuẩn quy định yêu cầu đối với hệ thống quản lý. Trong đó có những tiêu chuẩn có thể áp dụng rộng rãi cho mọi loại hình tổ chức như quản lý chất lượng, quản lý đổi mới, an toàn thông tin,... và cả những tiêu chuẩn dành riêng cho các lĩnh vực cụ thể như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, an toàn thực phẩm hay ngành công nghiệp dầu khí. Nhóm còn lại là 55 tiêu chuẩn loại B – đóng vai trò là hướng dẫn kỹ thuật và phương pháp hỗ trợ triển khai hệ thống quản lý, tuy không sử dụng để cấp chứng nhận nhưng lại rất hữu ích trong việc thực hiện các tiêu chuẩn loại A. 

Thực tiễn áp dụng tiêu chuẩn để nâng cao hiệu quả quản lý tại Việt Nam 

Trong những năm gần đây, việc áp dụng các hệ thống quản lý quốc tế tại Việt Nam đã mang lại những chuyển biến tích cực rõ rệt. Các tiêu chuẩn như ISO 9001 (quản lý chất lượng), ISO 14001 (quản lý môi trường) và ISO 45001 (an toàn và sức khỏe nghề nghiệp) đã được triển khai rộng khắp và cho thấy hiệu quả vượt trội trong việc nâng cao hiệu suất, tính minh bạch cũng như uy tín của các tổ chức và doanh nghiệp. Trước bối cảnh quốc tế và trong nước đang thay đổi nhanh chóng, cùng với xu hướng phát triển bền vững toàn cầu và định hướng phát triển quốc gia, các tiêu chuẩn quản lý quốc tế ngày càng đóng vai trò then chốt, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng đổi mới, nâng cao sức cạnh tranh và đạt được những mục tiêu phát triển lâu dài. 

Một trong những tiêu chuẩn mới nổi bật đang được chú ý là ISO 18091. Đây là tiêu chuẩn hướng dẫn chính quyền địa phương trong việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng dựa trên nền tảng ISO 9001. Điểm đặc biệt của ISO 18091 là cung cấp một bộ công cụ giúp chính quyền địa phương có thể đánh giá hiệu quả hoạt động thông qua 39 chỉ số quản lý chính sách công. Những chỉ số này phản ánh các dịch vụ và sản phẩm chủ yếu mà chính quyền địa phương thường xuyên cung cấp, được chia thành bốn nhóm trọng tâm: thể chế điều hành tốt, phát triển kinh tế bền vững, phát triển xã hội toàn diện và phát triển môi trường bền vững. 

Các chỉ số trong tiêu chuẩn ISO 18091 được xây dựng gắn liền với 17 Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc. Điều này không chỉ giúp các địa phương đo lường kết quả hoạt động cụ thể một cách rõ ràng, mà còn tạo điều kiện xác định những khu vực cần cải tiến sao cho phù hợp với nguồn lực, đặc điểm riêng và định hướng chiến lược của địa phương. Qua đó, hệ thống quản lý chất lượng trở thành công cụ hữu hiệu giúp các chính quyền địa phương từng bước nâng cao hiệu quả thực thi chính sách, cải thiện dịch vụ công và hướng đến xây dựng một chính quyền tin cậy, minh bạch, vì cộng đồng. 

Từ năm 2023, một số địa phương tại Việt Nam đã tiên phong triển khai áp dụng ISO 18091. Thành phố Hải Phòng là một ví dụ tiêu biểu, với 12 đơn vị hành chính áp dụng trong năm 2023 và con số này tăng lên 16 đơn vị trong năm 2024. Thành phố Huế cũng triển khai tại 4 đơn vị hành chính trong giai đoạn 2023–2024. Ngoài ra, nhiều địa phương khác như Quảng Ninh, Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai,... đã bắt đầu tiếp cận tiêu chuẩn này thông qua các hoạt động phổ biến, tập huấn và triển khai thực tế. Đây là những bước đi đầu tiên nhưng đầy triển vọng trong việc nâng cao chất lượng điều hành và phát triển bền vững ở cấp địa phương tại Việt Nam. 

Xu hướng áp dụng các tiêu chuẩn quản lý ISO tại Việt Nam 

Trước bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ cùng với yêu cầu phát triển bền vững, các tổ chức và doanh nghiệp tại Việt Nam ngày càng quan tâm nhiều hơn đến những hệ thống quản lý mới theo tiêu chuẩn quốc tế. Các tiêu chuẩn như ISO 27001 (quản lý an toàn thông tin), ISO 50001 (quản lý năng lượng), ISO 22301 (quản lý kinh doanh liên tục), ISO 56001 (quản lý đổi mới) và ISO 42001 (quản lý trí tuệ nhân tạo - AI) đang dần trở thành tâm điểm trong chiến lược nâng cao năng lực quản trị và khả năng thích ứng của nhiều đơn vị trong nước. 

Theo số liệu mới nhất từ khảo sát ISO toàn cầu năm 2023 (ISO Survey 2023), Việt Nam đạt được thứ hạng khá cao về số lượng chứng chỉ hệ thống quản lý, dù vẫn là một quốc gia đang phát triển. Điều này cho thấy sự chủ động và quyết tâm của các doanh nghiệp Việt trong việc tiếp cận với các chuẩn mực quốc tế nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả hoạt động. Số lượng chứng chỉ hệ thống quản lý ở nước ta nhìn chung có xu hướng gia tăng qua các năm. Riêng với ISO 27001, số lượng chứng chỉ đã giảm nhẹ trong giai đoạn 2022–2023 do quá trình chuyển đổi sang phiên bản mới, tuy nhiên xu hướng dài hạn được dự báo sẽ tiếp tục tăng khi yêu cầu đảm bảo an toàn thông tin ngày càng trở nên cấp thiết trong quá trình chuyển đổi số. 

Một số tiêu chuẩn mới cần thúc đẩy áp dụng trong thời gian tới tại Việt Nam 

Trong thời gian tới, một số tiêu chuẩn hệ thống quản lý mới được ISO ban hành gần đây được đánh giá là có ý nghĩa xã hội đặc biệt và cần được quan tâm triển khai mạnh mẽ tại Việt Nam. Chẳng hạn, ISO 7101:2023 – tiêu chuẩn về hệ thống quản lý chất lượng trong chăm sóc sức khỏe y tế – hứa hẹn góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống chăm sóc sức khỏe công cộng. ISO 20121:2024 – hệ thống quản lý sự kiện bền vững – sẽ là công cụ hỗ trợ tổ chức các sự kiện quy mô lớn một cách có trách nhiệm, hiệu quả và thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, ISO 37001:2025 – hệ thống quản lý chống hối lộ – có vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng một môi trường minh bạch, liêm chính trong hoạt động quản lý và kinh doanh. 

Đặc biệt, tiêu chuẩn ISO 56001:2024 về hệ thống quản lý đổi mới đang được đánh giá là một công cụ chiến lược giúp doanh nghiệp và tổ chức nâng cao khả năng thích ứng và tăng cường năng lực đổi mới trong một thế giới đầy biến động. Tiêu chuẩn này được thiết kế dựa trên tám nguyên tắc cốt lõi bao gồm: tạo giá trị, lãnh đạo hướng tới tương lai, định hướng chiến lược, văn hóa đổi mới, hiểu biết sâu sắc, quản lý sự không chắc chắn, khả năng thích ứng và cách tiếp cận hệ thống. Nhờ khung lý thuyết toàn diện này, các tổ chức có thể xây dựng một môi trường sáng tạo hiệu quả, thúc đẩy sự đổi mới liên tục và biến đổi những thách thức thành cơ hội để phát triển. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Nếu Quý Doanh Nghiệp cũng đang quan tâm tới các tiêu chuẩn về hệ thống quản lý, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam qua số Hotline: 0969.555.610 hoặc Email: sales@intercertvietnam.com để biết thêm thông tin chi tiết.