SA8000 là gì? Tìm hiểu Tiêu chuẩn Trách nhiệm xã hội của SAI 

Một sai sót về đạo đức trong chuỗi cung ứng có thể phá hủy danh tiếng thương hiệu trong phút chốc. Đó là lý do tại sao các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội như tiêu chuẩn SA8000 ra đời. Vậy SA8000 là gì và tại sao nó lại được xem là "tiêu chuẩn vàng" về trách nhiệm xã hội? Bài viết này của KNA CERT sẽ cung cấp một cái nhìn sâu sắc, toàn diện và dễ hiểu nhất về bộ tiêu chuẩn của tổ chức Social Accountability International (SAI), giúp doanh nghiệp của bạn nắm vững nền tảng để xây dựng một môi trường làm việc nhân văn và bền vững. 

Tiêu chuẩn SA8000 là gì?  

SA8000 là hệ thống tiêu chuẩn về trách nhiệm xã hội hàng đầu thế giới, được xây dựng và phát triển bởi tổ chức Social Accountability International (SAI). Đây không phải là một bộ luật, mà là một tiêu chuẩn tự nguyện, có thể được kiểm toán và chứng nhận một cách độc lập. Mục đích chính của SA8000 là cải thiện điều kiện làm việc và đảm bảo quyền lợi cơ bản của người lao động trên toàn cầu. 

Để hiểu một cách đơn giản, tiêu chuẩn SA8000 hoạt động như một bộ quy tắc ứng xử toàn diện, đặt ra các yêu cầu cụ thể mà một tổ chức phải tuân thủ để được xem là có trách nhiệm với xã hội. Nền tảng của nó được xây dựng dựa trên các Công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên Hợp Quốc và luật pháp quốc gia tại nơi doanh nghiệp hoạt động. Điều này mang lại cho SA8000 tính toàn cầu, sự công nhận và độ tin cậy cao. 

Thay vì chỉ tập trung vào một khía cạnh như lao động trẻ em hay an toàn lao động, SA8000 tiếp cận một cách toàn diện, xem xét tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến đời sống và phúc lợi của người lao động. 

Nguồn gốc & Mục tiêu của Bộ tiêu chuẩn SA8000 

1. Nguồn gốc của Tiêu chuẩn quốc tế trách nhiệm xã hội SA8000

Tiêu chuẩn SA8000 ra đời lần đầu tiên vào năm 1997, trong bối cảnh các báo cáo về điều kiện làm việc tồi tàn, bóc lột sức lao động tại các nhà máy ở những nước đang phát triển gây chấn động dư luận. Các thương hiệu lớn trên thế giới nhận ra rằng họ cần một công cụ đáng tin cậy để quản lý rủi ro đạo đức trong chuỗi cung ứng phức tạp của mình. SAI đã phát triển SA8000 để đáp ứng nhu cầu đó.  

2. Mục tiêu chính của Tiêu chuẩn SA8000

Mục tiêu cốt lõi của tiêu chuẩn không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ pháp luật, mà còn hướng đến: 

• Thiết lập một ngôn ngữ chung: Tạo ra một khuôn khổ được công nhận trên toàn cầu về điều kiện làm việc tốt, giúp các công ty, nhà cung cấp và các bên liên quan có thể giao tiếp và đánh giá dựa trên cùng một hệ quy chiếu. 
• Thúc đẩy cải tiến liên tục: SA8000 là tiêu chuẩn đánh giá dựa trên hệ thống quản lý. Điều này có nghĩa là nó không chỉ yêu cầu doanh nghiệp khắc phục các vấn đề hiện tại mà còn phải xây dựng các quy trình, chính sách để ngăn ngừa chúng tái diễn và liên tục cải thiện môi trường làm việc. 
• Tăng cường sự minh bạch và tin cậy: Việc một công ty được chứng nhận SA8000 sẽ gửi đi một thông điệp mạnh mẽ đến khách hàng, nhà đầu tư và nhân viên rằng họ cam kết kinh doanh một cách có đạo đức. 
• Bảo vệ người lao động yếu thế: Đặt ra các yêu cầu rõ ràng để bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là trong các vấn đề nhạy cảm như lao động cưỡng bức, phân biệt đối xử và quyền tự do hiệp hội. 

Bộ quy tắc ứng xử SA8000 bao gồm những yêu cầu nào? 

Trọng tâm của bộ quy tắc ứng xử SA8000 là 9 yêu cầu bao trùm các khía cạnh quan trọng nhất của trách nhiệm xã hội tại nơi làm việc. Việc hiểu rõ từng yêu cầu là bước đầu tiên để tiếp cận và áp dụng tiêu chuẩn này một cách hiệu quả. 

1. Lao động trẻ em (Child Labour)

Tiêu chuẩn SA8000 nghiêm cấm tuyệt đối việc sử dụng lao động trẻ em (được định nghĩa theo công ước ILO và luật pháp quốc gia). Tuy nhiên, SA8000 đi xa hơn việc chỉ cấm đoán. Tiêu chuẩn yêu cầu tổ chức phải có chính sách và quy trình rõ ràng để xác minh tuổi của người lao động. Trong trường hợp phát hiện lao động trẻ em, công ty không được sa thải ngay lập tức mà phải có kế hoạch khắc phục, đảm bảo đứa trẻ được đến trường và hỗ trợ tài chính cho gia đình họ cho đến khi đứa trẻ không còn là trẻ vị thành niên. 

2. Lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc (Forced or Compulsory Labour)

Yêu cầu này cấm mọi hình thức lao động cưỡng bức, bao gồm lao động tù nhân, lao động gán nợ hay ép buộc làm thêm giờ. Một điểm nhấn quan trọng là công ty không được phép giữ giấy tờ tùy thân (như hộ chiếu, chứng minh nhân dân) hoặc yêu cầu người lao động đặt cọc tiền khi vào làm việc. Người lao động phải có quyền tự do rời khỏi nơi làm việc sau khi hết ca và có quyền chấm dứt hợp đồng lao động một cách hợp pháp. 

3. Sức khỏe và An toàn (Health and Safety)

Doanh nghiệp phải cung cấp một môi trường làm việc an toàn và lành mạnh. Tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội SA8000 yêu cầu tổ chức phải chủ động xác định, đánh giá và giảm thiểu các rủi ro về sức khỏe, an toàn. Điều này bao gồm việc cung cấp trang thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) miễn phí, đào tạo định kỳ về an toàn, đảm bảo lối thoát hiểm thông thoáng, có hệ thống phòng cháy chữa cháy hoạt động tốt, và cung cấp nước uống sạch cũng như nhà vệ sinh hợp vệ sinh. Một yêu cầu đặc thù là phải thành lập Ủy ban An toàn và Sức khỏe, với sự tham gia của đại diện người lao động. 

4. Tự do hiệp hội & Quyền thương lượng tập thể (Freedom of Association & Right to Collective Bargaining)

Đây là quyền lợi cơ bản của người lao động được ILO công nhận. Tiêu chuẩn yêu cầu công ty phải tôn trọng quyền của người lao động trong việc thành lập, tham gia công đoàn theo lựa chọn của riêng họ và thương lượng tập thể mà không sợ bị trả thù hay phân biệt đối xử. Trong trường hợp luật pháp quốc gia hạn chế các quyền này, công ty phải cho phép người lao động tự do bầu ra đại diện của mình để đối thoại với ban lãnh đạo. 

5. Phân biệt đối xử (Discrimination)

Yêu cầu này cấm mọi hành vi phân biệt đối xử trong tuyển dụng, trả lương, đào tạo, thăng tiến, chấm dứt hợp đồng hoặc nghỉ hưu dựa trên chủng tộc, đẳng cấp, nguồn gốc quốc gia, tôn giáo, khuyết tật, giới tính, khuynh hướng tình dục, thành viên công đoàn hoặc đảng phái chính trị. Mọi quyết định liên quan đến nhân sự phải dựa trên năng lực và hiệu suất công việc. 

6. Kỷ luật (Disciplinary Practices)

Công ty không được phép sử dụng hoặc dung túng cho các hình thức trừng phạt về thể xác, ép buộc về tinh thần hoặc thể chất, hay lăng mạ bằng lời nói. Mọi hình thức kỷ luật phải được quy định rõ ràng trong nội quy lao động, tuân thủ pháp luật và được truyền đạt đến toàn bộ người lao động. 

7. Giờ làm việc (Working Hours)

Yêu cầu này quy định giờ làm việc phải tuân thủ luật pháp quốc gia và các tiêu chuẩn của ngành. Tuần làm việc tiêu chuẩn không được vượt quá 48 giờ. Việc làm thêm giờ phải là tự nguyện, không được vượt quá 12 giờ một tuần, và phải được trả lương theo mức cao hơn (theo quy định của pháp luật). Người lao động phải được nghỉ ít nhất một ngày sau sáu ngày làm việc liên tục. 

8. Lương thưởng (Remuneration)

Tiền lương trả cho một tuần làm việc tiêu chuẩn phải đáp ứng ít nhất các tiêu chuẩn tối thiểu của pháp luật và của ngành. Quan trọng hơn, tiền lương phải đủ để đáp ứng các nhu cầu cơ bản của người lao động và gia đình họ, đồng thời cung cấp một khoản thu nhập tùy ý (discretionary income). Việc khấu trừ lương vì lý do kỷ luật là không được phép. Mọi thông tin về lương, thưởng, phụ cấp và các khoản khấu trừ phải được thể hiện rõ ràng, minh bạch cho người lao động. 

9. Hệ thống quản lý (Management System)

Đây là yếu tố then chốt biến SA8000 từ một danh sách kiểm tra (checklist) thành một hệ thống quản lý tích hợp và bền vững. Yêu cầu này đòi hỏi ban lãnh đạo cao nhất phải cam kết thực hiện tiêu chuẩn thông qua việc xây dựng các chính sách, quy trình, và phân công trách nhiệm rõ ràng. Nó bao gồm các yếu tố như: 

• Chính sách trách nhiệm xã hội: Văn bản cam kết của công ty. 
• Xem xét của lãnh đạo: Họp định kỳ để đánh giá hiệu quả của hệ thống. 
• Nhận diện và đánh giá rủi ro: Chủ động tìm kiếm các nguy cơ không tuân thủ. 
• Giám sát: Theo dõi việc thực hiện các yêu cầu trong toàn bộ tổ chức và cả chuỗi cung ứng. 
• Hành động khắc phục và phòng ngừa: Xử lý các vấn đề phát sinh và ngăn chặn chúng lặp lại. 
• Giao tiếp và đào tạo: Đảm bảo mọi người lao động hiểu rõ về quyền lợi của mình theo tiêu chuẩn SA8000. 

SA8000 phiên bản mới nhất: Phiên bản SA8000:2014 

Khi tìm hiểu về SA8000, bạn sẽ thường xuyên gặp cụm từ "SA8000:2014". Đây hiện là phiên bản chính thức và đang được áp dụng rộng rãi nhất cho việc đánh giá và chứng nhận trên toàn cầu. SA8000:2014 là bản cập nhật từ các phiên bản trước đó, với những điểm nhấn quan trọng: 

• Tăng cường yếu tố Hệ thống Quản lý: Phiên bản 2014 đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của Yêu cầu số 9 (Hệ thống quản lý), yêu cầu các tổ chức phải tích hợp sâu hơn các nguyên tắc trách nhiệm xã hội vào chiến lược kinh doanh và hoạt động hàng ngày. 
• Định nghĩa "Lao động trẻ em": Làm rõ hơn định nghĩa và các yêu cầu về hành động khắc phục. 
• Nhấn mạnh về Sức khỏe & An toàn: Bổ sung yêu cầu về việc thành lập Ủy ban An toàn và Sức khỏe, thúc đẩy sự tham gia của người lao động. 

Vậy, SA8000 phiên bản mới nhất là gì? Tính đến thời điểm hiện tại, SA8000:2014 vẫn là phiên bản tiêu chuẩn đang có hiệu lực để kiểm toán. Tổ chức SAI liên tục cập nhật các tài liệu hướng dẫn, công cụ hỗ trợ và các chương trình đào tạo để giúp doanh nghiệp thực hiện phiên bản 2014 một cách hiệu quả nhất. Do đó, khi nói về phiên bản mới nhất, chúng ta đang đề cập đến tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội SA8000:2014 cùng với hệ sinh thái các công cụ và tài liệu hỗ trợ cập nhật mới nhất từ SAI. 

Tại sao SA8000 là tiêu chuẩn đánh giá Trách nhiệm Xã hội hàng đầu? 

Giữa nhiều bộ quy tắc ứng xử và tiêu chuẩn khác nhau, SA8000 nổi bật như một tiêu chuẩn quốc tế trách nhiệm xã hội hàng đầu vì nhiều lý do: 

• Tính toàn diện: Nó bao quát đầy đủ các quyền lao động cốt lõi trong một tiêu chuẩn duy nhất. 
• Dựa trên hệ thống quản lý: Cách tiếp cận này thúc đẩy sự cải tiến bền vững thay vì chỉ sửa lỗi tạm thời. 
• Có thể kiểm toán và chứng nhận: Đây là điểm khác biệt lớn nhất. Việc được một bên thứ ba độc lập đánh giá và cấp chứng nhận mang lại sự tin cậy và minh bạch tuyệt đối, điều mà nhiều bộ quy tắc ứng xử nội bộ không có được. 
• Sự công nhận toàn cầu: SA8000 được các thương hiệu, nhà bán lẻ, và chính phủ trên toàn thế giới công nhận và tin tưởng. 
• Tập trung vào đối thoại: Tiêu chuẩn khuyến khích sự đối thoại cởi mở giữa ban lãnh đạo và người lao động, tạo ra một văn hóa làm việc tích cực và hợp tác. 

Hiểu rõ SA8000 là gì và các yêu cầu của nó không còn là một lựa chọn, mà đã trở thành một yếu tố chiến lược đối với các doanh nghiệp muốn phát triển bền vững và có trách nhiệm. Đây không chỉ là một tấm vé thông hành để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, mà còn là một công cụ mạnh mẽ để xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực, nâng cao tinh thần làm việc của nhân viên, và củng cố danh tiếng thương hiệu một cách vững chắc.  

Việc nắm vững bộ tiêu chuẩn SA8000 là bước đi nền tảng, khẳng định cam kết của doanh nghiệp bạn đối với sự phát triển con người và đạo đức kinh doanh. Quý Doanh Nghiệp vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0983.246.419 hoặc Email: salesmanager@knacert.com nếu bạn đang quan tâm tới dịch vụ chứng nhận SA8000.