So sánh SMETA và SA8000: Tìm điểm giống nhau và khác nhau 

Bạn đang tìm hiểu về các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội và phân vân không biết sự khác biệt giữa SMETA và SA8000 là gì? Hay doanh nghiệp của bạn đang nhận được yêu cầu từ khách hàng về một trong hai loại đánh giá này và bạn muốn hiểu rõ hơn về từng loại để có sự chuẩn bị tốt nhất? Bài viết này của Intercert Việt Nam sẽ đi sâu vào phân tích, so sánh từng khía cạnh của SMETA và SA8000, giúp bạn có cái nhìn toàn diện để lựa chọn và áp dụng hiệu quả nhất. 

SMETA và SA8000 là gì? 

1. SA8000 (Social Accountability 8000)

SA8000 (Social Accountability 8000) là một tiêu chuẩn quốc tế về trách nhiệm xã hội, được phát triển bởi Social Accountability International (SAI) vào năm 1997. Đây là một tiêu chuẩn có thể chứng nhận được, tập trung vào các quyền của người lao động và điều kiện làm việc công bằng, dựa trên các công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.  

SA8000 yêu cầu doanh nghiệp thiết lập một hệ thống quản lý để liên tục cải thiện hiệu suất trách nhiệm xã hội của mình, bao gồm các điều khoản về lao động trẻ em, lao động cưỡng bức, sức khỏe & an toàn, giờ làm việc, tiền lương, v.v. Mục tiêu cuối cùng là để doanh nghiệp đạt được chứng chỉ SA8000 do bên thứ ba cấp, khẳng định sự tuân thủ. 

2. SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit)

SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit) được phát triển bởi Sedex (Supplier Ethical Data Exchange) – một tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu giúp các doanh nghiệp quản lý dữ liệu về đạo đức và trách nhiệm xã hội trong chuỗi cung ứng. SMETA cung cấp một định dạng đánh giá và báo cáo chuẩn hóa, cho phép các doanh nghiệp chia sẻ thông tin về đạo đức với nhiều khách hàng cùng lúc thông qua nền tảng Sedex, giảm thiểu sự lặp lại của các cuộc đánh giá. 

SMETA thường dựa trên Bộ luật Thực hành Lao động của ETI (Ethical Trading Initiative Base Code) và luật pháp địa phương. Các lĩnh vực chính mà SMETA tập trung bao gồm: Tiêu chuẩn lao động, Sức khỏe & An toàn, Môi trường, và Đạo đức kinh doanh. 

SMETA và SA8000 giống nhau ở điểm nào? 

1. Cùng mục tiêu thúc đẩy trách nhiệm xã hội

Cả SMETA và SA8000 đều hướng đến mục tiêu chung là cải thiện điều kiện làm việc và thúc đẩy các hoạt động kinh doanh có đạo đức. Cả hai đều tìm cách ngăn chặn các hình thức bóc lột lao động, đảm bảo môi trường làm việc an toàn và tôn trọng quyền của người lao động trong chuỗi cung ứng toàn cầu. 

2. Dựa trên các tiêu chuẩn lao động quốc tế

Cả hai khuôn khổ đều được xây dựng dựa trên các nguyên tắc và công ước quốc tế về lao động, đặc biệt là các Công ước cốt lõi của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). Điều này đảm bảo rằng các yêu cầu của SMETA và SA8000 phù hợp với các chuẩn mực nhân quyền và lao động được công nhận trên toàn cầu. 

3. Cần được đánh giá bởi bên thứ ba độc lập

Để đảm bảo tính khách quan và uy tín, cả SMETA và SA8000 đều yêu cầu các cuộc đánh giá phải được thực hiện bởi các tổ chức kiểm toán độc lập, có năng lực và được công nhận. Điều này cung cấp sự xác minh cần thiết cho các bên liên quan về việc tuân thủ trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. 

4. Nhằm giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng

Cả SMETA và SA8000 đều giúp các doanh nghiệp (đặc biệt là các thương hiệu và nhà bán lẻ) giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng của họ. Bằng cách đảm bảo các nhà cung cấp tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức và lao động, rủi ro về danh tiếng, pháp lý và hoạt động đều được giảm bớt. 

SMETA và SA8000 khác nhau ở điểm nào? 

Để giúp bạn đưa ra quyết định lựa chọn sáng suốt giữa SMETA và SA8000, chúng ta sẽ đi sâu vào các điểm khác biệt then chốt giữa hai tiêu chuẩn này. 

1. Tổ chức ban hành và bản chất

• SA8000: Được ban hành bởi Social Accountability International (SAI). SA8000 là một tiêu chuẩn hệ thống quản lý có thể chứng nhận được, cung cấp một khuôn khổ toàn diện để quản lý các vấn đề trách nhiệm xã hội và được cấp một chứng chỉ sau khi đánh giá thành công. 
• SMETA: Là một tiêu chuẩn đánh giá được phát triển bởi Sedex (Supplier Ethical Data Exchange). Sedex là một nền tảng dữ liệu toàn cầu, giúp các thành viên (nhà bán lẻ, thương hiệu và nhà cung cấp) quản lý và chia sẻ thông tin đạo đức trong chuỗi cung ứng. SMETA là công cụ để thu thập thông tin đó. 

2. Hình thức đánh giá

Đây là một điểm khác biệt lớn giữa SMETA và SA8000. 

• SA8000: Chỉ có một hình thức đánh giá chứng nhận duy nhất dựa trên 9 điều khoản của tiêu chuẩn SA8000. Cuộc đánh giá này bao gồm xem xét tài liệu, phỏng vấn nhân viên (cả quản lý và công nhân), và quan sát hiện trường để xác minh sự tuân thủ. 
• SMETA: Có hai hình thức đánh giá chính: 

           + Đánh giá 2 Pillar (2 Trụ cột): Đây là hình thức phổ biến nhất, tập trung vào hai lĩnh vực cốt lõi: Tiêu chuẩn Lao động và Sức khỏe & An toàn. Các doanh nghiệp yêu cầu một cuộc đánh giá nhanh chóng và tập trung thường chọn hình thức này. 

           + Đánh giá 4 Pillar (4 Trụ cột): Đây là hình thức đánh giá toàn diện hơn, bao gồm cả hai trụ cột trên và bổ sung thêm: Môi trường và Đạo đức Kinh doanh. Hình thức này cung cấp một cái nhìn tổng thể hơn về hiệu suất trách nhiệm xã hội của nhà cung cấp. 

3. Kết quả đầu ra đánh giá

Sản phẩm cuối cùng của cuộc đánh giá cũng khác nhau. 

• SA8000: Kết quả đầu ra là một chứng chỉ SA8000 chính thức do tổ chức chứng nhận cấp. Chứng chỉ này là bằng chứng hữu hình về việc doanh nghiệp đã tuân thủ các yêu cầu của tiêu chuẩn. 
• SMETA: Kết quả đầu ra là một báo cáo đánh giá (SMETA Audit Report) chi tiết. Báo cáo này được tải lên nền tảng Sedex, nơi các thành viên (khách hàng) có thể truy cập để xem xét các phát hiện và điểm cần cải thiện. SMETA không cấp "chứng chỉ" theo nghĩa truyền thống mà là một báo cáo minh bạch về hiệu suất. 

4. Đánh giá giám sát để duy trì hiệu lực

Quy trình duy trì cũng có sự khác biệt rõ rệt. 

• SA8000: Yêu cầu doanh nghiệp phải trải qua các cuộc đánh giá giám sát định kỳ (thường là 12 tháng/lần) trong suốt thời gian hiệu lực 3 năm của chứng chỉ. Các cuộc đánh giá này là bắt buộc để duy trì hiệu lực của chứng chỉ SA8000. 
• SMETA: Không yêu cầu đánh giá giám sát bắt buộc theo định kỳ để duy trì hiệu lực của báo cáo. Báo cáo SMETA ghi nhận hiện trạng thực thi trách nhiệm xã hội tại thời điểm đánh giá. Việc thực hiện tái đánh giá SMETA phụ thuộc vào nhu cầu của khách hàng hoặc mức độ rủi ro của nhà cung cấp. 

5. Chu kỳ tái đánh giá (Tái chứng nhận)

Thời hạn hiệu lực và chu kỳ tái đánh giá cũng khác nhau. 

• SA8000: Chu kỳ tái chứng nhận là 3 năm/lần, vì chứng chỉ SA8000 có hiệu lực tối đa 3 năm. Trước khi hết hạn, doanh nghiệp phải thực hiện một cuộc tái đánh giá toàn diện để được cấp chứng chỉ mới cho chu kỳ tiếp theo. 
• SMETA: Không quy định thời hạn hiệu lực cố định cho báo cáo SMETA. Theo đó, cũng không có quy định tần suất cụ thể cho việc tái đánh giá SMETA. Tần suất tái đánh giá SMETA phụ thuộc vào các yếu tố rủi ro liên quan đến nhà cung cấp và yêu cầu của các thành viên Sedex (khách hàng): 

            + Rủi ro cao: Đánh giá hàng năm. 

            + Rủi ro trung bình: Cứ sau 2 năm/lần. 

           + Rủi ro thấp: Tùy thuộc vào yêu cầu cụ thể của khách hàng, có thể lâu hơn hoặc không thường xuyên. 

6. Cách tiếp cận và triết lý

• SA8000: Có cách tiếp cận mang tính "hệ thống quản lý" và "phòng ngừa". Nó khuyến khích doanh nghiệp xây dựng các quy trình nội bộ vững chắc để chủ động quản lý và cải thiện trách nhiệm xã hội. SA8000 hướng tới sự thay đổi văn hóa và quản lý bền vững. 
• SMETA: Cách tiếp cận mang tính "đánh giá tuân thủ" và "chia sẻ thông tin". Nó cung cấp một công cụ để khách hàng có thể nhìn thấy mức độ tuân thủ của nhà cung cấp tại một thời điểm nhất định, giúp họ quản lý rủi ro trong chuỗi cung ứng của mình. SMETA tập trung vào việc đáp ứng các yêu cầu cụ thể của khách hàng. 

7. Tính minh bạch và chia sẻ dữ liệu

• SA8000: Thông tin về các chứng chỉ SA8000 được cấp thường có thể được công khai trên trang web của SAI hoặc các tổ chức chứng nhận. 
• SMETA: Minh bạch cao trong việc chia sẻ dữ liệu. Báo cáo SMETA được tải lên nền tảng Sedex, cho phép nhiều thành viên của Sedex truy cập và xem xét. Điều này giúp giảm bớt gánh nặng đánh giá cho nhà cung cấp, vì họ chỉ cần thực hiện một cuộc đánh giá SMETA và chia sẻ báo cáo với nhiều khách hàng thay vì phải chịu nhiều cuộc đánh giá riêng lẻ. 

Nên chọn SMETA hay SA8000 cho doanh nghiệp của bạn? 

Quyết định lựa chọn giữa SMETA và SA8000 phụ thuộc vào mục tiêu cụ thể, ngành nghề và yêu cầu của khách hàng của doanh nghiệp bạn. 

1. Trường hợp chọn SA8000

• Doanh nghiệp bạn muốn xây dựng một hệ thống quản lý trách nhiệm xã hội toàn diện, bền vững, và cam kết cải tiến liên tục. 
• Bạn cần một chứng chỉ quốc tế chính thức được công nhận rộng rãi, đặc biệt là nếu khách hàng của bạn yêu cầu một chứng nhận cụ thể. 
• Doanh nghiệp muốn thể hiện cam kết sâu sắc về quyền con người và quyền của người lao động, thông qua một khuôn khổ có tính hệ thống cao. 
• Mục tiêu là đạt được sự công nhận và nâng cao uy tín thương hiệu một cách vững chắc trong dài hạn. 

2. Trường hợp chọn SMETA

Doanh nghiệp bạn là một nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng toàn cầu và có nhiều khách hàng là thành viên của Sedex. 

• Bạn muốn giảm thiểu số lượng các cuộc đánh giá khác nhau từ các khách hàng và sử dụng một báo cáo duy nhất để chia sẻ thông tin đạo đức. 
• Mục tiêu chính là đáp ứng các yêu cầu cụ thể của khách hàng về đánh giá đạo đức và tuân thủ các Bộ luật Thực hành Lao động phổ biến như ETI Base Code. 
• Bạn cần một công cụ minh bạch và hiệu quả để báo cáo về hiệu suất trách nhiệm xã hội của mình cho nhiều bên liên quan. 

3. Trường hợp kết hợp cả SA8000 và SMETA

Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là với các nhà máy lớn và phức tạp, việc kết hợp cả SA8000 và SMETA có thể mang lại lợi ích tối đa. SA8000 cung cấp một nền tảng hệ thống quản lý vững chắc và một chứng chỉ uy tín, trong khi SMETA giúp tối ưu hóa quá trình chia sẻ thông tin đánh giá với nhiều khách hàng khác nhau thông qua nền tảng Sedex.  

Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa SMETA và SA8000 là điều cần thiết để doanh nghiệp bạn đưa ra quyết định sáng suốt về công cụ quản lý trách nhiệm xã hội phù hợp nhất. Dù là SA8000 với tính chất chứng nhận hệ thống và cam kết bền vững, hay SMETA với tính linh hoạt trong đánh giá và khả năng chia sẻ dữ liệu hiệu quả, cả hai đều là những công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy môi trường làm việc công bằng và minh bạch.  

Đừng ngần ngại liên hệ với KNA CERT để nhận được sự hỗ trợ từ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm của chúng tôi. Chúng tôi sẵn lòng cung cấp thông tin chi tiết và giải đáp mọi thắc mắc của bạn về SMETA và SA8000, giúp bạn đưa ra quyết định tối ưu cho sự phát triển bền vững của tổ chức!