Thời hạn tuân thủ EUDR & Hướng dẫn tuân thủ EUDR 

Quy định Chống Phá Rừng của EU (EUDR) đang là một trong những chủ đề nóng nhất đối với các doanh nghiệp xuất khẩu. Làm thế nào để tuân thủ EUDR một cách hiệu quả? Thời hạn tuân thủ EUDR cụ thể ra sao? Bài viết này của KNA CERT sẽ cung cấp hướng dẫn tuân thủ EUDR toàn diện, từ việc hiểu rõ yêu cầu, các bước thực hiện, đến những mốc thời gian quan trọng đã được điều chỉnh, giúp doanh nghiệp chủ động và tự tin trên hành trình này. 

Tại sao doanh nghiệp phải tuân thủ EUDR? 

Quy định (EU) 2023/1115 (EUDR) không chỉ là một bộ quy tắc mang tính hình thức. Nó phản ánh cam kết mạnh mẽ của Liên minh châu Âu trong việc chống lại nạn phá rừng và suy thoái rừng trên toàn cầu, đồng thời thúc đẩy các chuỗi cung ứng bền vững và có trách nhiệm. 

Đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là những đơn vị có hoạt động kinh doanh liên quan đến 7 nhóm mặt hàng chủ lực (gỗ, cao su, dầu cọ, đậu nành, cà phê, ca cao, và gia súc cùng các sản phẩm phái sinh) khi xuất khẩu vào thị trường EU hoặc kinh doanh tại đây, việc tuân thủ EUDR không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu bắt buộc. Không tuân thủ đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có thể phải đối mặt với các chế tài nghiêm khắc, bao gồm phạt tiền nặng, tịch thu hàng hóa, cấm hoạt động trên thị trường EU, và quan trọng hơn cả là tổn hại nghiêm trọng đến uy tín và thương hiệu. Ngược lại, việc chủ động tuân thủ EUDR không chỉ giúp doanh nghiệp tránh được những rủi ro này mà còn mở ra cơ hội tiếp cận một thị trường lớn và có giá trị, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định cam kết với phát triển bền vững. 

Cập nhật mới nhất về thời hạn tuân thủ EUDR 

Một trong những thông tin quan trọng nhất mà các doanh nghiệp cần nắm bắt chính xác là các mốc thời hạn tuân thủ EUDR. Gần đây, đã có những điều chỉnh quan trọng về lộ trình áp dụng quy định này, tạo thêm thời gian cho các doanh nghiệp chuẩn bị. 

1. Quyết định gia hạn thời gian triển khai EUDR

Ban đầu, EUDR được dự kiến sẽ áp dụng các quy tắc chính sớm hơn. Tuy nhiên, nhận thấy những thách thức và sự phức tạp trong việc triển khai, đặc biệt là đối với việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc và thẩm định chuyên sâu, Liên minh châu Âu đã quyết định gia hạn thời gian áp dụng thêm 12 tháng. Quyết định này được đưa ra nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp, bao gồm cả các nhà khai thác tại EU và các nhà cung cấp từ các nước thứ ba, có đủ thời gian để thích ứng và chuẩn bị một cách kỹ lưỡng. 

2. Thời hạn tuân thủ EUDR chính thức sau khi điều chỉnh

Dựa trên thông tin cập nhật về việc gia hạn, các mốc thời hạn tuân thủ EUDR mới như sau: 

• Đối với các doanh nghiệp vừa và lớn (Operators and large traders): Luật EUDR sẽ chính thức áp dụng các quy tắc chính từ ngày 30 tháng 12 năm 2025. Điều này có nghĩa là, từ thời điểm này, các lô hàng thuộc 7 nhóm mặt hàng khi đưa vào thị trường EU hoặc xuất khẩu từ EU phải đi kèm với Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (Due Diligence Statement - DDS) hợp lệ, chứng minh sự tuân thủ. 

• Đối với các doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ (Micro and small undertakings - SMEs): Các doanh nghiệp này sẽ có thêm thời gian để chuẩn bị. Cụ thể, các quy tắc của EUDR sẽ bắt đầu áp dụng đối với SMEs từ ngày 30 tháng 06 năm 2026. 

• Ngày Quy định có hiệu lực ban đầu: Cần lưu ý rằng Quy định (EU) 2023/1115 đã chính thức có hiệu lực từ ngày 29 tháng 6 năm 2023. Khoảng thời gian từ khi có hiệu lực đến khi các quy tắc chính được áp dụng là giai đoạn để các quốc gia thành viên EU và Ủy ban châu Âu hoàn thiện các hệ thống, hướng dẫn cần thiết, và quan trọng nhất là để các doanh nghiệp chủ động xây dựng lộ trình tuân thủ EUDR của mình. 

Việc nắm rõ các thời hạn tuân thủ EUDR đã được điều chỉnh này là vô cùng quan trọng để doanh nghiệp có thể lập kế hoạch và phân bổ nguồn lực một cách hợp lý, tránh bị động khi quy định chính thức được áp dụng. 

Hướng dẫn tuân thủ EUDR qua 5 bước 

Để đảm bảo việc tuân thủ EUDR một cách hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng một lộ trình rõ ràng và thực hiện các bước một cách bài bản. Dưới đây là hướng dẫn tuân thủ EUDR chi tiết 

Bước 1: Nâng cao nhận thức về EUDR 

Đây là bước nền tảng. Doanh nghiệp không thể tuân thủ một quy định mà mình không hiểu rõ. 

• Tìm hiểu về Quy định (EU) 2023/1115: Đọc kỹ toàn văn quy định, các điều khoản chính, định nghĩa, yêu cầu về thẩm định chuyên sâu, danh mục sản phẩm bị điều chỉnh, và các nghĩa vụ của nhà khai thác/nhà kinh doanh. 

• Theo dõi các hướng dẫn từ Ủy ban châu Âu: Ủy ban châu Âu sẽ ban hành các hướng dẫn chi tiết (guidelines) và các câu hỏi thường gặp (FAQs) để làm rõ các khía cạnh của EUDR. Doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật các tài liệu này. 

• Thành lập đội ngũ chuyên trách hoặc chỉ định người phụ trách EUDR: Cần có người hoặc một nhóm chịu trách nhiệm chính trong việc tìm hiểu, triển khai và giám sát việc tuân thủ EUDR trong toàn doanh nghiệp. 

• Đào tạo nội bộ: Tổ chức các buổi đào tạo, hội thảo để nâng cao nhận thức cho toàn bộ nhân viên có liên quan về tầm quan trọng và các yêu cầu của EUDR. 

Bước 2: Rà soát chuỗi cung ứng và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc đến lô đất 

Đây là một trong những yêu cầu cốt lõi và thách thức nhất của EUDR. 

• Lập bản đồ chuỗi cung ứng (Supply Chain Mapping): Xác định rõ tất cả các nhà cung cấp, các khâu trung gian trong chuỗi cung ứng của 7 nhóm mặt hàng liên quan đến EUDR. 

• Đảm bảo khả năng truy xuất đến lô đất sản xuất: Doanh nghiệp phải có khả năng xác định chính xác tọa độ địa lý (geolocation) của (các) lô đất nơi nguyên liệu thô được trồng hoặc khai thác. Đối với các lô đất trên 4 hecta, cần cung cấp đa giác (polygon) thể hiện ranh giới. 

• Áp dụng công nghệ hỗ trợ: Cân nhắc sử dụng các giải pháp công nghệ như Hệ thống Thông tin Địa lý (GIS), ứng dụng di động thu thập GPS, mã QR, hoặc thậm chí là blockchain để tăng cường tính minh bạch và chính xác của dữ liệu truy xuất. 

• Hợp tác với nhà cung cấp: Làm việc chặt chẽ với các nhà cung cấp, đặc biệt là các nông hộ nhỏ, để thu thập thông tin tọa độ địa lý và các bằng chứng liên quan. Có thể cần các chương trình hỗ trợ, đào tạo kỹ thuật cho họ. 

Bước 3: Thực hiện quy trình thẩm định chuyên sâu (Due Diligence) 3 bước 

Thu thập thông tin (Information Collection): 

• Ngoài tọa độ địa lý, cần thu thập bằng chứng rõ ràng, không thể chối cãi và có thể kiểm chứng được rằng hàng hóa không được sản xuất trên đất bị phá rừng sau ngày 31/12/2020. 

• Thu thập bằng chứng rõ ràng, không thể chối cãi và có thể kiểm chứng được rằng hàng hóa được sản xuất hợp pháp theo luật của nước sở tại (bao gồm luật đất đai, môi trường, lao động, quyền con người, v.v.). 

• Thông tin chi tiết về sản phẩm, nhà cung cấp. 

Đánh giá rủi ro (Risk Assessment): 

• Dựa trên thông tin thu thập được và các tiêu chí do EUDR quy định (ví dụ: phân loại rủi ro quốc gia của EU, tình hình phá rừng tại vùng sản xuất, sự phức tạp của chuỗi cung ứng, độ tin cậy của thông tin), doanh nghiệp phải đánh giá mức độ rủi ro mà sản phẩm có thể không tuân thủ EUDR. 

• Kết luận liệu có "rủi ro không không đáng kể" (not negligible risk) hay không. 

Giảm thiểu rủi ro (Risk Mitigation): 

• Nếu rủi ro được xác định là "không không đáng kể", doanh nghiệp phải thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro phù hợp và hiệu quả để đưa rủi ro xuống mức "không đáng kể" hoặc "không có rủi ro" trước khi đưa hàng vào thị trường EU. 

• Các biện pháp có thể bao gồm yêu cầu thêm thông tin, kiểm toán độc lập, hỗ trợ nhà cung cấp, hoặc thay đổi nguồn cung. 

Bước 4: Chuẩn bị hồ sơ thẩm định chuyên sâu và nộp tuyên bố (DDS) 

Toàn bộ quá trình thẩm định phải được tài liệu hóa cẩn thận. 

• Xây dựng hồ sơ thẩm định: Tập hợp tất cả các thông tin, dữ liệu, bằng chứng đã thu thập và các phân tích, kết luận trong quá trình thẩm định. 

• Lập và nộp Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (Due Diligence Statement - DDS): Sau khi hoàn tất thẩm định và kết luận rủi ro là không đáng kể, nhà khai thác phải nộp DDS cho cơ quan có thẩm quyền của EU thông qua một hệ thống thông tin điện tử (sẽ được Ủy ban châu Âu thiết lập) trước khi thông quan hàng hóa. 

• Lưu trữ hồ sơ: Hồ sơ thẩm định phải được lưu trữ ít nhất 5 năm. 

Bước 5: Duy trì, rà soát và cải tiến hệ thống tuân thủ 

Việc Tuân thủ EUDR không phải là một hoạt động một lần mà là một quá trình liên tục. 

• Rà soát định kỳ: Thường xuyên xem xét và đánh giá lại hiệu quả của hệ thống thẩm định và truy xuất nguồn gốc. 

• Cập nhật thông tin: Theo dõi các thay đổi về quy định, hướng dẫn từ EU, hoặc những biến động trong chuỗi cung ứng để điều chỉnh hệ thống cho phù hợp. 

• Đánh giá lại rủi ro của nhà cung cấp: Thực hiện đánh giá rủi ro định kỳ đối với các nhà cung cấp hiện tại. 

• Chuẩn bị cho việc kiểm tra: Sẵn sàng cung cấp hồ sơ và giải trình cho cơ quan có thẩm quyền của EU khi được yêu cầu kiểm tra. 

Bằng cách tuân theo hướng dẫn tuân thủ EUDR này một cách nghiêm túc, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro pháp lý, bảo vệ uy tín và duy trì khả năng tiếp cận thị trường EU quan trọng. 

Những lưu ý quan trọng trong quá trình tuân thủ EUDR 

Ngoài các bước chính đã nêu, doanh nghiệp cần lưu ý thêm một số điểm quan trọng sau để đảm bảo quá trình tuân thủ EUDR diễn ra suôn sẻ: 

• Vai trò của các chứng nhận hiện có (FSC, PEFC, Rainforest Alliance, RSPO, v.v.): Mặc dù EUDR không bắt buộc phải có bất kỳ chứng nhận cụ thể nào, việc sở hữu các chứng nhận quản lý rừng bền vững hoặc nông nghiệp bền vững uy tín có thể là một lợi thế. Chúng có thể cung cấp bằng chứng hữu ích cho quá trình thẩm định, đặc biệt là về tính hợp pháp và một phần về khía cạnh không phá rừng (tuy nhiên cần đối chiếu kỹ với cut-off date 31/12/2020 của EUDR và yêu cầu về tọa độ địa lý). Doanh nghiệp không nên coi chứng nhận là giải pháp thay thế hoàn toàn cho nghĩa vụ thẩm định của mình. 

• Sự khác biệt giữa "nhà khai thác" (operators) và "nhà kinh doanh" (traders): Nghĩa vụ thẩm định chuyên sâu chủ yếu thuộc về "nhà khai thác" (người lần đầu đưa sản phẩm vào thị trường EU) và "nhà kinh doanh lớn" (không phải SME). Các nhà kinh doanh vừa và nhỏ (SME traders) có nghĩa vụ đơn giản hơn, chủ yếu là thu thập và chuyển giao thông tin thẩm định đã có. 

• Công cụ và công nghệ hỗ trợ: Việc đầu tư vào các công cụ công nghệ như GIS, hình ảnh vệ tinh, ứng dụng di động thu thập dữ liệu, và các nền tảng quản lý chuỗi cung ứng có thể giúp quá trình thu thập thông tin, truy xuất nguồn gốc và đánh giá rủi ro trở nên hiệu quả và chính xác hơn. 

• Hợp tác và chia sẻ thông tin: Khuyến khích sự hợp tác giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành, giữa doanh nghiệp với các hiệp hội ngành hàng, và giữa doanh nghiệp với các cơ quan chính phủ để cùng nhau tìm giải pháp và chia sẻ kinh nghiệm tuân thủ EUDR. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Việc tuân thủ EUDR là một hành trình đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, cam kết mạnh mẽ và sự đầu tư thích đáng từ phía doanh nghiệp. Bằng cách nắm vững hướng dẫn tuân thủ EUDR, cập nhật chính xác thời hạn tuân thủ EUDR mới nhất, và chủ động xây dựng một hệ thống quản lý hiệu quả, doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn khẳng định vị thế của mình trên thị trường toàn cầu. Hãy liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com nếu Quý Doanh Nghiệp cần hỗ trợ