ESG: Chìa khóa phát triển bền vững hay hiệu ứng phong trào?

Trong suốt thập kỷ qua, ESG (Environmental - Môi trường, Social - Xã hội, Governance - Quản trị) đã trở thành một chủ đề nóng trên toàn cầu. Nhiều người xem đây là chìa khóa giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, giảm thiểu rủi ro và gia tăng giá trị lâu dài. Tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng ESG đôi khi chỉ là một trào lưu, một công cụ PR hơn là một giải pháp thực chất mang lại giá trị bền vững.

ESG: Công cụ kinh doanh hay chiêu trò tiếp thị?

Về bản chất, ESG là bộ tiêu chí giúp đánh giá trách nhiệm của doanh nghiệp đối với môi trường, xã hội và quản trị nội bộ. Khi được áp dụng đúng cách, ESG có thể giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động và xây dựng lòng tin từ các bên liên quan. Hàng loạt tập đoàn lớn như Unilever, Tesla và Microsoft đã gặt hái thành công nhờ các chiến lược ESG hiệu quả.

Tuy nhiên, không phải lúc nào ESG cũng mang lại giá trị thực sự. Một số nhà phê bình cho rằng ESG có thể bị lợi dụng như một chiến lược "greenwashing" – khi doanh nghiệp chỉ tạo vỏ bọc xanh để cải thiện hình ảnh thương hiệu mà không có những hành động thực tế. Để đánh giá chính xác ESG có thực sự tạo ra giá trị hay chỉ là một chiến dịch tiếp thị, cần xem xét nó từ hai khía cạnh: hiệu quả kinh tế và tác động xã hội/môi trường.

ESG có thực sự mang lại lợi nhuận?

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng ESG không chỉ là lý thuyết mà còn mang lại giá trị kinh tế rõ ràng. Một báo cáo của McKinsey (2021) cho thấy các công ty nằm trong nhóm có điểm ESG cao nhất có lợi nhuận hoạt động cao hơn 3-4% so với mức trung bình ngành. Báo cáo này dựa trên dữ liệu từ 2.000 doanh nghiệp toàn cầu, khẳng định rằng việc tích hợp ESG giúp tối ưu hóa vốn và giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Một minh chứng rõ nét là Unilever, với chiến lược “Sustainable Living” được triển khai từ năm 2010. Từ 2015 đến 2020, doanh thu của công ty tăng trưởng trung bình 7% mỗi năm, trong đó các thương hiệu bền vững đóng góp 75% tổng mức tăng trưởng. Điều này cho thấy các doanh nghiệp có chiến lược ESG bài bản không chỉ nâng cao trách nhiệm xã hội mà còn tạo ra lợi nhuận bền vững.

Tương tự, nghiên cứu của Harvard Business Review (2020) cho thấy ESG có thể giúp doanh nghiệp chống chọi tốt hơn với khủng hoảng. Trong đại dịch COVID-19, những công ty có điểm ESG cao giảm doanh thu ít hơn 10% so với các đối thủ. Điều này được lý giải bởi khả năng quản trị tốt giúp duy trì chuỗi cung ứng ổn định và chính sách nhân sự bền vững giúp giữ chân nhân tài. Microsoft là một ví dụ điển hình – trong năm 2020, công ty ghi nhận mức tăng trưởng 15%, phần lớn nhờ đầu tư vào năng lượng tái tạo và phúc lợi nhân viên, trong khi nhiều doanh nghiệp khác phải vật lộn để phục hồi.

Không chỉ dừng lại ở lợi nhuận doanh nghiệp, ESG cũng mang lại lợi ích cho nhà đầu tư. Theo Morgan Stanley (2022), các quỹ đầu tư ESG có hiệu suất cao hơn 2,8% mỗi năm so với các quỹ truyền thống trong giai đoạn 2017-2021, đồng thời có mức biến động thấp hơn 20%. Điều này cho thấy các khoản đầu tư vào ESG không chỉ mang lại lợi nhuận ổn định mà còn giảm thiểu rủi ro, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và bất ổn kinh tế.

ESG và tác động xã hội - môi trường

Không chỉ mang lại lợi ích tài chính, ESG còn đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề môi trường và xã hội. Theo báo cáo của CDP (Carbon Disclosure Project) năm 2023, các doanh nghiệp áp dụng ESG giảm trung bình 18% lượng khí thải CO2 trong thập kỷ qua.

Một ví dụ điển hình là Tesla. Năm 2022, hãng này sản xuất 1,31 triệu xe điện, giúp giảm khoảng 4 triệu tấn CO2 so với xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Nhờ chiến lược ESG hiệu quả, Tesla không chỉ giúp giảm thiểu tác động đến môi trường mà còn củng cố vị thế trên thị trường, đưa giá trị vốn hóa công ty vượt 1 nghìn tỷ USD vào năm 2023.

Ở khía cạnh xã hội, nghiên cứu của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) năm 2021 chỉ ra rằng các doanh nghiệp có chính sách lao động công bằng tăng năng suất lao động trung bình 12%, nhờ vào việc giảm tỷ lệ nghỉ việc và cải thiện môi trường làm việc. Một ví dụ tiêu biểu là Patagonia, thương hiệu thời trang bền vững của Mỹ. Công ty này cam kết sử dụng 100% bông hữu cơ, đảm bảo trả lương công bằng cho người lao động, và nhờ đó đã tăng doanh thu lên 300% từ năm 2010 đến 2022, đồng thời xây dựng được hình ảnh thương hiệu gắn liền với trách nhiệm xã hội.

ESG tại Việt Nam: Thực tế và những thách thức

Tại Việt Nam, ESG đang từng bước khẳng định vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển của doanh nghiệp, dù vẫn còn trong giai đoạn sơ khai. Theo khảo sát của PwC Việt Nam (2023), 66% doanh nghiệp lớn đã triển khai các hoạt động liên quan đến ESG, nhưng chỉ 24% trong số đó có báo cáo minh bạch, cho thấy một khoảng cách đáng kể giữa cam kết và thực tế thực thi.

Dù vậy, một số doanh nghiệp tiên phong đã chứng minh được hiệu quả rõ rệt của ESG trong hoạt động kinh doanh. Vinamilk, một trong những doanh nghiệp hàng đầu về ESG tại Việt Nam, đã đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng vào hệ thống trang trại bò sữa Organic trong giai đoạn 2020-2023. Nhờ đó, công ty đã giảm 15% lượng khí thải carbon và ghi nhận mức tăng 10% doanh thu từ dòng sản phẩm xanh trong năm 2022. Trường hợp của Vinamilk cho thấy ESG không chỉ giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh thương hiệu tích cực mà còn mang lại giá trị kinh tế thực sự. Điều này khẳng định rằng, tại Việt Nam, ESG không chỉ là một xu hướng nhất thời mà có thể trở thành công cụ phát triển bền vững nếu được triển khai đúng cách.

ESG mang tới Cơ hội phát triển, không chỉ là xu hướng

Những nghiên cứu từ McKinsey, Harvard và Morgan Stanley đã chứng minh rằng ESG không chỉ giúp doanh nghiệp gia tăng lợi nhuận mà còn giảm thiểu rủi ro và nâng cao khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, để ESG thực sự mang lại giá trị bền vững thay vì trở thành một công cụ "greenwashing", cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức quốc tế.

Chính phủ Việt Nam có thể học hỏi từ Liên minh châu Âu (EU) thông qua việc áp dụng các quy định chặt chẽ hơn, như Chỉ thị về Báo cáo Bền vững của Doanh nghiệp (CSRD), yêu cầu doanh nghiệp phải báo cáo minh bạch các hoạt động ESG. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) tiếp cận nguồn vốn và công nghệ để triển khai ESG một cách hiệu quả hơn.

Về phía doanh nghiệp, ESG cần được coi là một khoản đầu tư dài hạn, không chỉ là một chiến lược tiếp thị hay trách nhiệm xã hội đơn thuần. Những doanh nghiệp áp dụng ESG bài bản không chỉ nâng cao hình ảnh mà còn tạo ra lợi ích tài chính bền vững, thích nghi tốt hơn với các xu hướng thị trường và yêu cầu của nhà đầu tư.

Nếu có chiến lược tiếp cận đúng đắn, ESG sẽ không chỉ là một trào lưu ngắn hạn mà sẽ trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và nền kinh tế Việt Nam trong tương lai.

Nếu Quý Doanh Nghiệp đang gặp khó khăn trong việc áp dụng các tiêu chuẩn ESG, vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ sớm nhất.