Khí metan gây hiệu ứng nhà kính do đâu & Tác động gì tới môi trường?

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, khí metan (ký hiệu là CH₄ trong hóa học) đang trở thành mối quan ngại ngày càng lớn. Với đặc tính là một khí nhà kính mạnh, khí metan có tác động lớn trong việc góp phần gây hiệu ứng nhà kính cũng như làm Trái Đất nóng lên. Vậy nguyên nhân và hậu quả khi khí metan gây hiệu ứng nhà kính là gì? Hãy cùng KNA CERT tìm kiếm câu trả lời trong bài viết dưới đây.

Khí metan là gì?

Metan (CH₄) là một loại khí không màu, không mùi và dễ cháy. Khí metan ( CH₄) là một hợp chất hóa học gồm một nguyên tử cacbon và bốn nguyên tử hydro. Đây là khí dễ cháy, thường xuất hiện trong các quá trình phân hủy sinh học tự nhiên như trong đầm lầy, dạ dày của gia súc, hoặc quá trình khai thác dầu mỏ và khí tự nhiên.

Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, đây cũng là một loại khí nhà kính mạnh, có nghĩa là nó ảnh hưởng đến biến đổi khí hậu bằng cách góp phần làm tăng nhiệt độ. Metan đi vào khí quyển thông qua các hoạt động liên quan đến con người và các nguồn tự nhiên. Mặc dù khí metan chiếm tỉ lệ nhỏ trong bầu khí quyển so với  CO₂, nhưng thực lực gây hiệu ứng nhà kính của CH₄ lại mạnh hơn gấp 25 lần trong thời gian 100 năm.

Khí metan gây hiệu ứng nhà kính như thế nào?

Khí CH₄ là một trong những khí nhà kính quan trọng, góp phần đáng kể vào hiện tượng hiệu ứng nhà kính, gây ra sự nóng lên toàn cầu. Hiệu ứng nhà kính xảy ra khi các khí như metan, CO₂, và hơi nước hấp thụ năng lượng bức xạ từ Mặt Trời, sau đó giữ lại phần lớn nhiệt lượng này trong khí quyển thay vì để nó thoát ra ngoài không gian. Điều này dẫn đến hiện tượng nhiệt độ Trái Đất tăng dần theo thời gian.

Metan đặc biệt đáng chú ý bởi khả năng giữ nhiệt mạnh hơn CO₂ rất nhiều (khoảng 25 lần trong vòng 100 năm). Dù tồn tại trong khí quyển với nồng độ thấp hơn CO₂, tác động của metan đối với việc gia tăng nhiệt độ toàn cầu lại vô cùng lớn.

Các nguồn phát thải chính của khí metan

• Chăn nuôi gia súc: Trong quá trình tiêu hóa thức ăn, các động vật nhai lại như bò, dê, và cừu thải ra một lượng lớn khí metan qua hiện tượng "ợ hơi". Đây là kết quả của hoạt động lên men kỵ khí trong dạ cỏ, nơi vi khuẩn phân hủy cellulose từ thực vật.
• Rác thải hữu cơ: Khi chất thải hữu cơ như thức ăn thừa, lá cây, và phân động vật phân hủy trong môi trường kỵ khí (thiếu oxy), chẳng hạn tại các bãi rác, chúng tạo ra khí metan. Đây là một trong những nguồn phát thải metan nhân tạo lớn nhất, đặc biệt ở các khu vực đô thị.
• Hoạt động khai thác năng lượng: Trong quá trình khai thác dầu mỏ và khí tự nhiên, một lượng khí metan thoát ra từ lòng đất. Ngoài ra, hoạt động khai thác than đá cũng giải phóng metan từ các mỏ than ngầm, nơi khí này đã bị giam giữ trong lòng đất qua hàng triệu năm.
• Nông nghiệp: Lúa nước sản sinh khí metan qua quá trình phân hủy sinh học.

Hậu quả của khí metan trong biến đổi khí hậu

1. Làm tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu

Khí metan là một trong những nguyên nhân chính làm tăng nhiệt độ toàn cầu. Nó có khả năng giữ nhiệt gấp 80 lần so với CO₂ trong khoảng 20 năm, dù lượng metan trong khí quyển thấp hơn nhiều. Điều này khiến metan trở thành một yếu tố làm Trái Đất nóng lên nhanh chóng. Hậu quả của sự gia tăng nhiệt độ bao gồm các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão mạnh hơn, hạn hán kéo dài, và lũ lụt nghiêm trọng. Những hiện tượng này không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn đe dọa cuộc sống và sinh kế của hàng triệu người, đặc biệt là những cộng đồng nghèo khó, dễ bị tổn thương.

2. Tan băng vùng cực và vòng luẩn quẩn nguy hiểm

Nhiệt độ tăng cao cũng làm tan chảy các khối băng vĩnh cửu ở Bắc Cực và Nam Cực. Các khối băng này chứa một lượng lớn khí metan bị đông cứng qua hàng triệu năm. Khi băng tan, khí metan được giải phóng vào khí quyển, làm tăng nhiệt độ thêm, và nhiệt độ cao lại khiến băng tan nhanh hơn. Quá trình này cứ lặp đi lặp lại, tạo thành một vòng luẩn quẩn nguy hiểm. Ngoài ra, băng tan còn làm mực nước biển dâng cao, gây ngập lụt ở các khu vực ven biển và đẩy nhiều người vào cảnh mất nhà cửa. Không chỉ vậy, sự thay đổi dòng chảy đại dương do băng tan cũng làm khí hậu trên toàn thế giới thêm bất ổn.

3. Ảnh hưởng đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học

Khí metan cũng gây ra những thay đổi nghiêm trọng trong môi trường sống của nhiều loài động, thực vật. Nhiệt độ tăng và thời tiết khắc nghiệt khiến nhiều loài không thể thích nghi với môi trường mới, dẫn đến nguy cơ mất đi nơi sống tự nhiên. Ví dụ, nhiệt độ nước biển tăng làm các rạn san hô – nơi cư trú của nhiều loài sinh vật biển – chết dần. Trên đất liền, hạn hán và lũ lụt cũng đẩy nhiều loài động thực vật đến bờ vực tuyệt chủng. Hơn nữa, sự thay đổi này phá vỡ chuỗi thức ăn tự nhiên, khiến các hệ sinh thái mất cân bằng, đe dọa toàn bộ sự sống trên Trái Đất.

4. Tác động đến con người

Biến đổi khí hậu do khí metan gây ra cũng tác động mạnh mẽ đến đời sống con người. Hạn hán, lũ lụt, và thời tiết cực đoan làm giảm sản lượng nông nghiệp, gây ra tình trạng thiếu lương thực tại nhiều nơi. Mực nước biển dâng cao làm nhiều khu vực ven biển bị ngập, buộc hàng triệu người phải di dời, trở thành "người tị nạn khí hậu." Bên cạnh đó, các vấn đề về sức khỏe như bệnh sốt rét, sốt xuất huyết, và các bệnh về đường hô hấp cũng gia tăng do khí hậu thay đổi. Những tác động này đòi hỏi sự hành động ngay lập tức để giảm lượng khí metan phát thải, bảo vệ môi trường và cuộc sống của con người.

Biện pháp giảm phát thải khí metan

1. Phát triển nông nghiệp bền vững

Ngành nông nghiệp là một trong những nguồn phát thải khí metan lớn, đặc biệt từ các ruộng lúa ngập nước. Để giảm phát thải, cần áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại như quản lý nước hiệu quả, chẳng hạn kỹ thuật thay đổi giữa các chu kỳ khô và ướt để giảm khí metan sinh ra từ sự phân hủy hữu cơ dưới nước. Ngoài ra, việc tạo ra các hệ thống thu hồi khí metan từ các hoạt động nông nghiệp, chẳng hạn như sử dụng hầm biogas trong xử lý phân gia súc, có thể giúp giảm phát thải khí metan và đồng thời cung cấp nguồn năng lượng sạch.

2. Quản lý rác thải hiệu quả

Rác thải hữu cơ trong các bãi rác là nguồn phát thải khí metan lớn do quá trình phân hủy kỵ khí. Một biện pháp hiệu quả để giảm lượng khí này là thúc đẩy tái chế rác thải và sử dụng công nghệ xử lý rác hữu cơ tiên tiến như ủ phân sinh học (composting) hoặc lên men kỵ khí. Ngoài ra, các bãi chôn lấp rác có thể được trang bị hệ thống thu gom khí metan để tận dụng làm nguồn năng lượng, giúp giảm lượng khí phát thải ra môi trường.

3. Cải thiện công nghệ khai thác năng lượng

Khai thác dầu mỏ và khí tự nhiên là nguồn phát thải metan lớn, đặc biệt từ khí rò rỉ trong quá trình khai thác và vận chuyển. Để giảm lượng khí metan thất thoát, cần áp dụng các công nghệ hiện đại hơn trong việc phát hiện và ngăn chặn rò rỉ khí. Việc đầu tư vào các thiết bị an toàn, sử dụng hệ thống theo dõi và kiểm tra tự động cũng như các công nghệ thu hồi khí sẽ giúp giảm đáng kể lượng khí metan phát thải từ lĩnh vực này.

4. Khuyến khích chăn nuôi bền vững

Chăn nuôi gia súc, đặc biệt là các loài nhai lại như bò, là nguồn phát thải metan lớn từ quá trình tiêu hóa của chúng. Một giải pháp khả thi là nghiên cứu và áp dụng các loại thức ăn giúp giảm sản sinh khí metan, chẳng hạn như bổ sung các chất phụ gia vào thức ăn hoặc thay đổi khẩu phần ăn của gia súc. Ngoài ra, việc cải thiện quản lý chăn nuôi, chẳng hạn như sử dụng công nghệ biogas để xử lý phân gia súc, không chỉ giảm phát thải mà còn tạo ra nguồn năng lượng sạch cho các trang trại.

Khí metan gây hiệu ứng nhà kính là mối nguy lớn đối với khí hậu và sinh quyển. Hiểu biết và áp dụng các biện pháp giảm thiểu khí metan là cần thiết để bảo vệ tương lai của hành tinh và chúng ta. Hy vọng sau khi đọc bài viết doanh nghiệp đã hiểu được nguyên nhân và hậu quả khí metan gây hiệu ứng nhà kính. Nếu doanh nghiệp muốn tìm hiểu thêm về các loại khí nhà kính khác hãy liên hệ ngay với KNA CERT để được hỗ trợ. 

• Trụ sở chính: Tầng 11, Tòa nhà Ladeco Building, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
• Chi nhánh: Tầng 7, Tòa nhà Thủy Lợi 4, 205A Nguyễn Xí, Phường 26, Quận Bình Thạnh, TPHCM
• Facebook: https://www.facebook.com/KNACertification
• Hotline: 0968.038.122
• Email: salesmanager@knacert.com