Ngành gỗ và bài toán thay đổi để thích ứng thị trường

Dù phải đối mặt với nhiều rào cản thương mại từ các thị trường đối tác, ngành gỗ Việt Nam vẫn đứng trước cơ hội phát triển mạnh mẽ khi nhu cầu đồ nội thất gỗ trên thế giới tiếp tục gia tăng. Những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, thân thiện với môi trường đang ngày càng được ưa chuộng, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp trong nước nếu có chiến lược thích ứng phù hợp.

Năm 2024 khép lại với nhiều tín hiệu tích cực khi kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam đạt khoảng 14,5 tỷ USD, tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực. Riêng tại khu vực miền Trung, tỉnh Bình Định đã ghi nhận kim ngạch xuất khẩu gỗ đạt gần 1,1 tỷ USD, tăng 15% so với năm 2023, chiếm 62% tổng kim ngạch xuất khẩu của địa phương. Những con số này phản ánh tiềm năng lớn của ngành, nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng khắt khe.

Thách thức từ yêu cầu phát triển bền vững

Bước sang năm 2025, ngành gỗ trong nước dự báo sẽ đối diện với nhiều rào cản từ các thị trường xuất khẩu trọng điểm như EU và Mỹ. Những yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đang trở thành điều kiện bắt buộc để sản phẩm gỗ Việt Nam có thể tiếp tục tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Để đạt mục tiêu 16 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ vào năm 2025, doanh nghiệp buộc phải thay đổi mạnh mẽ trong cách thức sản xuất, kinh doanh và quản trị chuỗi cung ứng.

Theo ông Lê Văn Lương, Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ Gỗ Đại Thành (Bình Định), các doanh nghiệp chế biến gỗ đang chịu nhiều áp lực khi chi phí đầu vào không ngừng tăng, trong khi sức mua từ các thị trường lớn như Mỹ và EU có dấu hiệu chững lại. “Chi phí sản xuất ngày càng cao, trong khi nhu cầu tiêu thụ ở các thị trường truyền thống suy giảm, buộc doanh nghiệp phải tính toán lại chiến lược kinh doanh để duy trì sự ổn định”, ông Lương nhận định.

Ngoài ra, những quy định quốc tế như Quy định về sản phẩm không phá rừng (EUDR) của EU hay Luật Lacey của Mỹ đang đặt ra yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về nguồn gốc nguyên liệu. Doanh nghiệp gỗ Việt Nam không chỉ cần minh bạch hóa chuỗi cung ứng mà còn phải đảm bảo sản phẩm đạt các tiêu chuẩn bền vững mới có thể duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Nhìn về tương lai, ngành gỗ Việt Nam không chỉ phải đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng mà còn cần thích nghi với các yêu cầu về sản xuất xanh, thương mại xanh và tăng trưởng xanh. Đây không còn là lựa chọn mà đã trở thành điều kiện bắt buộc để giữ vững thị phần và mở rộng xuất khẩu.

Sự minh bạch trong chuỗi cung ứng, từ người trồng rừng đến doanh nghiệp chế biến và phân phối, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ngành gỗ Việt Nam hội nhập sâu hơn vào thị trường toàn cầu. Nếu không nhanh chóng chuyển đổi, các doanh nghiệp sẽ đứng trước nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị quốc tế. Nhưng nếu tận dụng tốt xu hướng này, ngành gỗ Việt Nam không chỉ duy trì được lợi thế cạnh tranh mà còn mở ra những cơ hội phát triển bền vững trong tương lai.

Ngành gỗ cần chuyển đổi để thích ứng với thị trường

Trước những yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế, nhiều doanh nghiệp gỗ tại miền Trung, đặc biệt ở Bình Định, đã chủ động chuyển đổi theo hướng xanh và bền vững. Một trong những giải pháp quan trọng là phát triển vùng nguyên liệu nội địa, giảm sự phụ thuộc vào gỗ nhập khẩu. Việc khuyến khích trồng rừng gỗ lớn có chứng nhận FSC không chỉ giúp đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế mà còn nâng cao giá trị sản phẩm, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam.

Song song với đó, các doanh nghiệp cũng đang tích cực đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch, ứng dụng năng lượng tái tạo, và cải tiến dây chuyền sản xuất nhằm tiết kiệm nguyên liệu, giảm phát thải. Những bước đi này không chỉ giúp doanh nghiệp thích nghi với các quy định môi trường ngày càng chặt chẽ mà còn tối ưu hóa chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Hiện nay, Bình Định có khoảng 400 doanh nghiệp chế biến gỗ đang hoạt động, với kim ngạch xuất khẩu hằng năm đạt gần 1,1 tỷ USD, đóng góp quan trọng vào nền kinh tế địa phương. Trước áp lực từ thị trường quốc tế, nhiều doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư vào công nghệ hiện đại, đạt các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, FSC-CoC, VFTN, giúp sản phẩm đáp ứng được các yêu cầu về nguồn gốc hợp pháp, thân thiện với môi trường.

Đáng chú ý, tỉnh Bình Định cũng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2035 sẽ phát triển 30.000 ha rừng trồng cây gỗ lớn, với tỷ lệ sản lượng gỗ lớn bình quân đạt trên 60%. Đây sẽ là nền tảng quan trọng giúp ngành gỗ của địa phương phát triển bền vững, đảm bảo nguồn cung ổn định, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường quốc tế.

Nhấn mạnh định hướng phát triển ngành gỗ, ông Phạm Anh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, cho rằng để duy trì sự phát triển bền vững, ngành gỗ cần có một chiến lược rõ ràng từ sản xuất đến tiêu thụ. Doanh nghiệp cần xác định đúng nhu cầu thị trường, tránh tình trạng cung vượt cầu, đồng thời khai thác tối đa tiềm năng của thị trường nội địa.

Ngoài ra, việc đánh giá rủi ro chính sách và xu hướng tiêu dùng từ các quốc gia nhập khẩu là vô cùng quan trọng. Các doanh nghiệp cần chủ động cập nhật, điều chỉnh chiến lược phù hợp để đáp ứng nhanh chóng những thay đổi trong các quy định thương mại toàn cầu.

Một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh là xây dựng chuỗi cung ứng khép kín, chuyên môn hóa từ nguồn nguyên liệu, sản xuất đến phân phối. Điều này sẽ giúp ngành gỗ đảm bảo tính chủ động, giảm chi phí trung gian và tối ưu hóa lợi nhuận.

Về phía chính quyền địa phương, Bình Định cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp ngành gỗ, tạo điều kiện thuận lợi về đất đai, cơ sở hạ tầng và chính sách thu hút đầu tư. Việc phát triển các khu công nghiệp chế biến gỗ sẽ góp phần hình thành một chuỗi liên kết nội địa vững chắc, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Với sự quyết tâm từ Chính phủ, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, thương hiệu “gỗ Việt” hoàn toàn có cơ sở để vượt qua khó khăn, tiến tới một giai đoạn phát triển bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu đồ gỗ thế giới.

Nếu Quý Doanh Nghiệp muốn tìm hiểu thêm về các tiêu chuẩn trong ngành gỗ, vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ sớm nhất.