So sánh HACCP và ISO 22000 - Tương đồng & Khác biệt ở đâu?

Hai tiêu chuẩn nổi bật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm hiện nay là HACCP và ISO 22000. Mặc dù cả hai đều có mục đích chung là quản lý an toàn thực phẩm nhưng chúng lại có những điểm tương đồng và khác biệt đáng kể về phạm vi áp dụng, phương pháp thực hiện và cấu trúc tổ chức. Hãy cùng KNA CERT tìm hiểu rõ hơn về điểm tương đồng và sự khác biệt giữa HACCP và ISO 22000, từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp cho doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm hiệu quả.

Khái quát về tiêu chuẩn HACCP và ISO 22000

1. Giới thiệu HACCP

HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) là tiêu chuẩn về hệ thống Phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn). Tiêu chuẩn HACCP được các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm áp dụng nhằm xác định, đánh giá và kiểm soát các mối nguy hiểm có thể xảy ra trong quá trình sản xuất, chế biến, bảo quản và phân phối thực phẩm. 

HACCP được phát triển từ những năm 1960 bởi NASA để đảm bảo an toàn thực phẩm cho các phi hành gia. Nó được coi là công cụ quản lý đầu tiên áp dụng cho ngành công nghiệp thực phẩm. Tiêu chuẩn HACCP được ủy ban tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế Codex ban hành lần đầu tiên trên thế giới năm 1977, từ đó tới nay tiêu chuẩn này được cập nhật 2 lần vào năm 2003 và 2020.

2. Giới thiệu ISO 22000

ISO 22000 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, được phát triển bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO). Tiêu chuẩn này kết hợp các yếu tố của HACCP với các yêu cầu của hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001 để tạo ra một hệ thống quản lý toàn diện cho an toàn thực phẩm.

ISO 22000 không chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm mà còn cho các doanh nghiệp khác trong chuỗi cung ứng thực phẩm, bao gồm nhà cung cấp nguyên liệu, nhà vận chuyển, và các nhà cung cấp dịch vụ vệ sinh.

So sánh ISO 22000 và HACCP

1. Điểm giống nhau giữa ISO 22000 và HACCP

a) Mục đích áp dụng

ISO 22000 và HACCP đều được thiết kế để giảm thiểu rủi ro liên quan đến an toàn thực phẩm, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Cả hai tiêu chuẩn đều nhằm mục đích đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng bằng cách kiểm soát các mối nguy hại có thể xảy ra trong chuỗi cung ứng thực phẩm.

Đồng thời, cả 2 tiêu chuẩn này đều có khả năng thay thế giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm (theo NĐ 1/2018 – CP)

b) Phương pháp thực hiện

Để áp dụng ISO 22000 và HACCP thành công, doanh nghiệp phải đảm bảo các điều kiện và chương trình tiên quyết như: các quy định về thiết kế, thi công nhà xưởng; lắp ráp và sử dụng các trang thiết bị; công tác vệ sinh khu vực nhà xưởng, vệ sinh cá nhân; hoạt động khử trùng; kiểm soát côn trùng; độ ẩm nhà kho… 

Cả ISO 22000 và HACCP đều yêu cầu doanh nghiệp thực hiện phân tích mối nguy để xác định những nguy cơ tiềm ẩn trong quá trình sản xuất thực phẩm và đưa ra các biện pháp kiểm soát. Sau khi xác định các biện pháp kiểm soát, cả hai tiêu chuẩn đều yêu cầu doanh nghiệp thực hiện giám sát liên tục các điểm kiểm soát quan trọng và đánh giá hiệu quả của những biện pháp kiểm soát đã thiết lập.

c) Nguyên tắc áp dụng

HACCP và ISO 22000 yêu cầu doanh nghiệp thực hiện phân tích mối nguy để xác định các nguy cơ tiềm ẩn trong quá trình sản xuất thực phẩm và đưa ra các biện pháp kiểm soát. Đồng thời, khi áp dụng một trong hai tiêu chuẩn, doanh nghiệp phải duy trì các quy trình, chính sách và biện pháp kiểm soát dưới dạng thông tin dạng văn bản để đảm bảo tính minh bạch và khả năng theo dõi, quản lý.

d) Hiệu lực chứng nhận

Chứng nhận của hai hệ thống này đều được công nhận trên toàn thế giới và có thời hạn hiệu lực trong vòng 3 năm.

2. Sự khác nhau giữa HACCP và ISO 22000

a) Phạm vi áp dụng

HACCP là hệ thống được thiết kế nhằm phân tích và kiểm soát các mối nguy hại cụ thể trong quá trình sản xuất thực phẩm. HACCP tập trung chủ yếu vào việc giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm ở từng điểm quan trọng trong quá trình sản xuất, với mục tiêu chính là bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng bằng cách kiểm soát các rủi ro trực tiếp liên quan đến sản phẩm.

Tiêu chuẩn quốc tế ISO 22000 hướng tới việc xây dựng một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm toàn diện và nhất quán. Mục tiêu của ISO 22000 là đảm bảo an toàn thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nhà sản xuất nguyên liệu đến khi thực phẩm tới tay người tiêu dùng cuối cùng. Tiêu chuẩn này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn nâng cao uy tín và niềm tin của khách hàng, đặc biệt ở các thị trường quốc tế.

b) Cấu trúc tiêu chuẩn

Tiêu chuẩn ISO 22000 có cấu trúc toàn diện, tích hợp cả các yêu cầu về quản lý an toàn thực phẩm của HACCP và các quy trình quản lý chất lượng khác. ISO 22000 áp dụng chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act), đảm bảo rằng doanh nghiệp có quy trình kiểm soát chặt chẽ, tài liệu hóa đầy đủ và có khả năng liên tục cải tiến. Cấu trúc này yêu cầu sự tham gia đồng bộ từ quản lý cấp cao đến nhân viên, tạo nên một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm thống nhất.

HACCP có cấu trúc đơn giản hơn, tập trung vào việc tuân thủ bảy nguyên tắc chính: phân tích mối nguy, xác định điểm kiểm soát tới hạn, thiết lập giới hạn tới hạn, giám sát điểm kiểm soát, xác minh và lưu trữ hồ sơ.

c) Tính linh hoạt của tiêu chuẩn  

Do tính chất toàn cầu và yêu cầu cao về quản lý, ISO 22000 phù hợp với các doanh nghiệp có quy mô lớn, hoạt động ở nhiều quốc gia. Tiêu chuẩn này đòi hỏi đầu tư lớn hơn vào hệ thống quản lý và tài liệu, do đó thường không linh hoạt bằng HACCP đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, với sự công nhận quốc tế, ISO 22000 giúp các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường toàn cầu, nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh.

HACCP được thiết kế để dễ dàng thích ứng với nhiều loại hình sản xuất và quy mô doanh nghiệp khác nhau. Tiêu chuẩn này yêu cầu những phương pháp cơ bản để kiểm soát mối nguy, không đòi hỏi phải xây dựng hệ thống quản lý toàn diện, nên phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. HACCP thường được yêu cầu bởi các quy định quốc gia hoặc địa phương, cho phép các doanh nghiệp nhỏ đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm mà không cần đầu tư quá nhiều vào hệ thống quản lý.

Mối quan hệ giữa HACCP và ISO 22000

HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) và ISO 22000 là hai tiêu chuẩn quan trọng trong quản lý an toàn thực phẩm, cả hai đều có chung mục tiêu là bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và đảm bảo chất lượng thực phẩm. Mối quan hệ giữa hai tiêu chuẩn này thể hiện qua các khía cạnh khác nhau.

Tiêu chuẩn HACCP là nền tảng của ISO 22000. ISO 22000 được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của HACCP. HACCP cung cấp các công cụ và phương pháp cần thiết để xác định và kiểm soát các mối nguy trong quy trình sản xuất thực phẩm. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp áp dụng ISO 22000 sẽ cần phải thực hiện các nguyên tắc HACCP như một phần của hệ thống quản lý an toàn thực phẩm.

Cả HACCP và ISO 22000 đều yêu cầu tổ chức tài liệu hóa các quy trình và thực hiện giám sát định kỳ. Tuy nhiên, ISO 22000 yêu cầu một hệ thống quản lý toàn diện hơn, bao gồm các chính sách và quy trình quản lý chất lượng, điều này giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng đáp ứng yêu cầu của khách hàng và các quy định pháp lý.

Mối quan hệ giữa HACCP và ISO 22000 là một mối quan hệ bổ sung, trong đó HACCP là nền tảng cho các quy trình quản lý an toàn thực phẩm trong ISO 22000.

Doanh nghiệp nên chọn HACCP hay ISO 22000

Khi quyết định lựa chọn giữa HACCP và ISO 22000, doanh nghiệp cần cân nhắc một số yếu tố sau:

• Quy mô và loại hình doanh nghiệp: Nếu doanh nghiệp là nhỏ và tập trung chủ yếu vào sản xuất thực phẩm, áp dụng HACCP có thể đủ để đảm bảo an toàn thực phẩm và tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp lớn hoặc có kế hoạch mở rộng ra thị trường quốc tế, việc áp dụng ISO 22000 sẽ mang lại lợi ích hơn nhờ tính linh hoạt và công nhận toàn cầu.
• Yêu cầu của khách hàng và thị trường: Một số khách hàng hoặc đối tác kinh doanh có thể yêu cầu chứng nhận ISO 22000 để đảm bảo rằng sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Trong trường hợp này, áp dụng ISO 22000 sẽ giúp doanh nghiệp tăng cường lòng tin từ khách hàng và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường.
• Chi phí và nguồn lực: Việc triển khai ISO 22000 có thể tốn kém và đòi hỏi nhiều nguồn lực hơn so với HACCP. Do đó, doanh nghiệp cần xem xét khả năng tài chính và nguồn lực nhân sự trước khi quyết định.

Quyết định lựa chọn giữa hai tiêu chuẩn này phụ thuộc vào quy mô, yêu cầu thị trường và khả năng tài chính của doanh nghiệp. Việc áp dụng hiệu quả cả hai tiêu chuẩn sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo an toàn thực phẩm, tăng cường uy tín và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Trên đây là những thông tin về điểm tương đồng và khác biệt của 2 tiêu chuẩn HACCP và ISO 22000. Hy vọng qua bài viết trên, doanh nghiệp có thể hiểu rõ hơn và đưa ra được quyết định đúng đắn trong việc áp dụng tiêu chuẩn tại doanh nghiệp. Nếu Quý doanh nghiệp còn bất cứ thắc mắc nào về tiêu chuẩn HACCP hoặc ISO 22000, vui lòng liên hệ với KNA CERT để được giải đáp chi tiết.

• Địa chỉ: Tầng 11, Tòa nhà Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
• Hotline: 0968.038.122 
• Email: salesmanager@knacert.com