[ISO 9001 và ISO 22000] So sánh điểm giống & khác nhau

ISO 9001 và ISO 22000 là hai tiêu chuẩn lần lượt về Hệ thống quản lý chất lượng và Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm được nhiều ngành nghề áp dụng. Chúng thường gây nhầm lẫn về ký hiệu số và sự giống nhau về cấu trúc. Tuy nhiên hai tiêu chuẩn này đều có những điểm tương đồng và khác biệt. Hãy cùng KNA CERT so sánh kỹ hơn hai tiêu chuẩn này trong bài viết dưới đây.

KHÁI QUÁT VỀ ISO 9001 VÀ ISO 22000

ISO 9001 và ISO 22000 là hai tiêu chuẩn quan trọng trong lĩnh vực quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm. Dưới đây là một vài nội dung tổng quan về cả hai tiêu chuẩn:

ISO 9001: Hệ thống quản lý chất lượng

ISO 9001 là tiêu chuẩn về Hệ thống quản lý chất lượng (Quality management system - QMS) được thiết kế để giúp tổ chức cải thiện hiệu suất và hiệu quả của họ bằng cách tăng cường quy trình và tiêu chuẩn hóa các hoạt động. Tiêu chuẩn này tập trung vào việc đáp ứng yêu cầu của khách hàng và các bên liên quan khác bằng cách cung cấp sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao. Tiêu chuẩn ISO 9001 đặt ra các nguyên tắc quản lý chất lượng cơ bản và yêu cầu về việc xác định, triển khai cũng như duy trì các quy trình hiệu quả.

ISO 22000: Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm

ISO 22000 là tiêu chuẩn về Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (Food Safety Management System - FSMS), nhằm đảm bảo rằng những tổ chức hoạt động trong ngành thực phẩm tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn và vệ sinh. Tiêu chuẩn này tập trung vào việc đánh giá rủi ro và kiểm soát nguy cơ liên quan đến an toàn thực phẩm trong mọi giai đoạn của chuỗi cung ứng thực phẩm. Tiêu chuẩn ISO 22000 bao gồm các yêu cầu về việc thiết kế, triển khai và duy trì một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, bao gồm cả việc xác định các điểm nguy cơ, thiết lập các biện pháp kiểm soát và thực hiện giám sát liên tục.

→ Việc hiểu rõ về ISO 9001 và ISO 22000 là cực kỳ quan trọng đối với các tổ chức trong việc đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm/dịch vụ.

SO SÁNH ISO 9001 VÀ ISO 22000

1. Sự khác nhau giữa ISO 9001 và ISO 22000

a) Trọng tâm và mục tiêu

Sự khác biệt cơ bản và dễ thấy nhất giữa ISO 9001 và ISO 22000 nằm ở trọng tâm và mục tiêu bao quát của chúng:

• ISO 9001 được mô tả là Hệ thống quản lý chất lượng (QMS) và được thiết kế để nâng cao chất lượng tổng thể trong các ngành khác nhau. Mục tiêu trọng tâm của nó là đảm bảo rằng các tổ chức luôn đáp ứng mong đợi của khách hàng và các yêu cầu pháp lý, đặc biệt nhấn mạnh đến việc cải thiện sự hài lòng của khách hàng. ISO 9001 đóng vai trò như kim chỉ nam cho các tổ chức đang tìm cách đạt được sự xuất sắc trong sản phẩm hoặc dịch vụ của mình, thúc đẩy văn hóa cải tiến liên tục.
• Trong khi đó, ISO 22000 tập trung vào Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (FSMS) và được thiết kế riêng cho ngành thực phẩm. Mặc dù chất lượng là điều cần thiết trong sản xuất thực phẩm nhưng mục tiêu quan trọng nhất của ISO 22000 là đảm bảo sự an toàn của sản phẩm thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm. Tiêu chuẩn này tập trung vào việc giảm thiểu các mối nguy an toàn thực phẩm, giảm bệnh tật do thực phẩm và đảm bảo người tiêu dùng tạo dựng niềm tin vào thực phẩm của họ.

b) Đặc thù ngành áp dụng

Một sự khác biệt cơ bản khác là phạm vi ngành nghề mà mỗi tiêu chuẩn được áp dụng:

• ISO 9001 đặc biệt linh hoạt và có thể được triển khai trên nhiều ngành khác nhau, bao gồm sản xuất, dịch vụ, chăm sóc sức khỏe, v.v. Các nguyên tắc quản lý chất lượng của nó được áp dụng ở bất cứ nơi nào có nhu cầu về quy trình nhất quán, sự hài lòng của khách hàng và cải tiến liên tục.
• Ngược lại, ISO 22000 là tiêu chuẩn dành riêng cho ngành thực phẩm. Phạm vi bao gồm sản xuất, chế biến, đóng gói, phân phối và thậm chí cả các dịch vụ thực phẩm như nhà hàng và công ty cung cấp dịch vụ ăn uống. Tính đặc thù của ISO 22000 đảm bảo nó giải quyết những thách thức và rủi ro đặc biệt liên quan đến chuỗi cung ứng thực phẩm.

c) Quản lý rủi ro

• ISO 22000 nhấn mạnh hơn vào Quản lý rủi ro, đặc biệt liên quan đến các mối nguy an toàn thực phẩm. Nó tích hợp các nguyên tắc của HACCP để xác định, đánh giá và kiểm soát các mối nguy tiềm ẩn trong chuỗi cung ứng thực phẩm. Cách tiếp cận chủ động này cho phép các tổ chức thực phẩm ngăn ngừa và giảm thiểu rủi ro có thể dẫn đến các bệnh do thực phẩm, đảm bảo an toàn thực phẩm.
• ISO 9001 xem xét rủi ro như một phần trong phương pháp tiếp cận của mình, nhưng ít đi sâu vào quản lý rủi ro dành cho từng mối nguy cụ thể. Thay vào đó, nó tập trung vào phạm vi rủi ro rộng hơn mà các tổ chức có thể gặp phải khi phấn đấu đạt được chất lượng tổng thể và sự hài lòng của khách hàng.

d) Tài liệu

Yêu cầu về tài liệu cũng khác nhau giữa ISO 9001 và ISO 22000.

• ISO 9001 yêu cầu lập tài liệu toàn diện về các quy trình, chính sách và mục tiêu liên quan đến chất lượng. Tài liệu này rất quan trọng để thiết lập QMS có cấu trúc và đảm bảo mọi người thừa nhận vai trò và trách nhiệm của mình trong việc đạt được các mục tiêu chất lượng.
• ISO 22000 mặc dù vẫn yêu cầu tài liệu, nhưng lại nhấn mạnh hơn vào các điều kiện tiên quyết trong hoạt động và các biện pháp kiểm soát an toàn cụ thể trong chuỗi cung ứng thực phẩm. Điều này bao gồm các thủ tục ghi lại tài liệu liên quan đến các mối nguy an toàn thực phẩm, các chương trình tiên quyết và các điểm kiểm soát quan trọng, đảm bảo cách tiếp cận nghiêm ngặt đối với an toàn thực phẩm.

Điểm tương đồng giữa ISO 9001 và ISO 22000

Mặc dù ISO 9001 và ISO 22000 là hai tiêu chuẩn khác nhau, nhưng cũng có những điểm tương đồng quan trọng:

a) Nguồn gốc

Cả hai tiêu chuẩn đều được xây dựng và ban hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (International Organization for Standardization - ISO) và được áp dụng ở hầu hết các nước trên thế giới. Do đó, giấy chứng nhận hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn ISO 9001 hoặc theo tiêu chuẩn ISO 22000 được cấp bởi Tổ chức chứng nhận uy tín sẽ có giá trị trên Toàn cầu.

b) Áp dụng Cấu trúc bậc cao - High Level Structure (HLS)

Hai phiên bản mới nhất của tiêu chuẩn ISO 9001:2015 và ISO 22000:2018 đều áp dụng cấu trúc bậc cao (HLS - High Level Structure). HLS đảm bảo tính tương thích giữa các tiêu chuẩn ISO với nhau. Từ đó giúp doanh nghiệp có thể áp dụng các tiêu chuẩn ISO một cách độc lập hoặc kết hợp các tiêu chuẩn ISO với nhau để nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Cụ thể, cả ISO 9001 và ISO 22000 đều bao gồm 10 điều khoản như sau:

• Điều khoản 1: Phạm vi áp dụng
• Điều khoản 2: Tài liệu viện dẫn
• Điều khoản 3: Thuật ngữ và định nghĩa
• Điều khoản 4: Bối cảnh của tổ chức
• Điều khoản 5: Lãnh đạo
• Điều khoản 6: Hoạch định
• Điều khoản 7: Hỗ trợ
• Điều khoản 8: Thực hiện
• Điều khoản 9: Đánh giá kết quả hoạt động
• Điều khoản 10: Cải tiến

c) Áp dụng chu trình PDCA

Chu trình PDCA được áp dụng trong cả tiêu chuẩn ISO 9001:2015 lẫn ISO 22000:2018 giúp doanh nghiệp dễ dàng kiểm soát hệ thống quản lý một cách khoa học, chặt chẽ và đảm bảo cải tiến liên tục.

d) Mục đích

Cả ISO 9001 và ISO 22000 đều nhằm mục đích cải thiện hiệu suất và hiệu quả của tổ chức thông qua việc thiết lập và duy trì các hệ thống quản lý. Cả hai tiêu chuẩn đều tập trung vào việc đáp ứng yêu cầu của khách hàng và các bên liên quan khác.

e) Quy trình quản lý

Cả ISO 9001 và ISO 22000 đều yêu cầu tổ chức xác định, triển khai và duy trì các quy trình quản lý hiệu quả. Cả hai tiêu chuẩn đều đề xuất việc thiết lập các chỉ tiêu và mục tiêu đo lường để đảm bảo hiệu quả của hệ thống quản lý.

f) Cam kết với cải tiến liên tục

Cả ISO 9001 và ISO 22000 đều khuyến khích việc duy trì và cải tiến liên tục hệ thống quản lý. Cả hai tiêu chuẩn đều yêu cầu việc đánh giá rủi ro và xác định những biện pháp cần thực hiện để cải thiện hiệu suất.

g) Phạm vi quy trình

Cả ISO 9001 và ISO 22000 đều yêu cầu tổ chức xác định và điều chỉnh các quy trình liên quan đến hoạt động cốt lõi của họ. Cả hai tiêu chuẩn đều tập trung vào việc xác định và kiểm soát nguy cơ liên quan đến hoạt động của tổ chức.

→ Việc nhận biết những điểm giống nhau giữa ISO 9001 và ISO 22000 có thể giúp các tổ chức hiểu rõ hơn về cách tích hợp và duy trì các hệ thống quản lý đồng thời để đạt được hiệu suất và hiệu quả tốt nhất.

Hy vọng rằng sau khi đọc xong bài viết này, người đọc đã phần nào thấy được ISO 22000 và ISO 9001 khác nhau và giống nhau chỗ nào. Vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com nếu cần chứng nhận ISO 9001 hoặc chứng nhận ISO 22000.