Thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam [Tình hình thực tế & Triển vọng]

Hiện nay, an toàn thực phẩm vẫn là một vấn đề nóng hổi, đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Trong bối cảnh này, hệ thống quản lý an toàn thực phẩm HACCP (Phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn) đã được áp dụng rộng rãi nhằm cải thiện chất lượng và an toàn thực phẩm. Hãy cùng KNA CERT tìm hiểu về thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam hiện nay.

Thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam

Thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong các ngành thực phẩm, đặc biệt là trong những lĩnh vực xuất khẩu quan trọng như thủy sản, nông sản, và chế biến thực phẩm. Dưới đây là một số thống kê cụ thể theo từng ngành:

1. Ngành thủy sản

Khoảng 80-90% các doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu đã áp dụng HACCP, đặc biệt là những doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường quốc tế. Theo báo cáo từ Tổng cục Thủy sản, tính đến năm 2023, hơn 500 nhà máy chế biến thủy sản tại Việt Nam đã thực hiện hệ thống HACCP nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm cho các thị trường khó tính như EU, Mỹ, và Nhật Bản.

2. Ngành chế biến thực phẩm

Khoảng 60-70% các doanh nghiệp lớn trong ngành chế biến thực phẩm, đặc biệt là những doanh nghiệp xuất khẩu, đã triển khai hệ thống HACCP. Mặc dù có sự gia tăng nhận thức về HACCP, chỉ khoảng 30-40% các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành này áp dụng hệ thống, chủ yếu do hạn chế về nguồn lực và chi phí triển khai.

3. Ngành sản xuất nông sản

Đối với nông sản, tỷ lệ áp dụng HACCP còn khá khiêm tốn, chỉ khoảng 20-30% các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu nông sản đã áp dụng hệ thống này. Một số doanh nghiệp lớn trong ngành xuất khẩu gạo, cà phê, và điều đã áp dụng HACCP để nâng cao chất lượng sản phẩm.

4. Ngành thực phẩm tươi sống (Thịt và rau quả)

Đối với ngành thực phẩm tươi sống, việc áp dụng HACCP vẫn chưa được phổ biến rộng rãi. Chỉ khoảng 10-20% các cơ sở giết mổ và chế biến thịt cũng như rau quả tươi đã áp dụng HACCP, chủ yếu tập trung ở các nhà máy lớn hoặc cơ sở sản xuất phục vụ xuất khẩu.

5. Ngành sữa và đồ uống

Tỷ lệ áp dụng trong ngành sữa và đồ uống đạt khoảng 50-60%. Các thương hiệu lớn trong ngành sữa như Vinamilk, TH True Milk đều đã triển khai HACCP để đáp ứng yêu cầu an toàn thực phẩm trong nước và quốc tế.

6. Ngành bánh kẹo

Khoảng 40-50% các doanh nghiệp trong ngành bánh kẹo đã triển khai HACCP, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn như Kinh Đô, Bibica, và Hữu Nghị, nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm và an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng.

Mặc dù HACCP đã được áp dụng rộng rãi ở các doanh nghiệp lớn và các ngành xuất khẩu, vẫn còn nhiều thách thức trong việc triển khai tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Nhìn chung, các ngành xuất khẩu như thủy sản và chế biến thực phẩm có tỷ lệ áp dụng HACCP cao hơn so với các ngành sản xuất thực phẩm tươi sống và nông sản. Việc mở rộng hệ thống này tại Việt Nam vẫn cần được thúc đẩy thêm để đảm bảo an toàn thực phẩm toàn diện.

(Số liệu thống kê đưa ra bên trên được lấy từ Nguồn: Asemconnectvietnam.gov.vn)

Tư vấn từ chuyên gia

HACCP áp dụng ở Việt Nam từ khi nào?

Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm HACCP bắt đầu được áp dụng tại Việt Nam vào khoảng những năm 1990, khi ngành thủy sản nước ta phải tuân thủ các yêu cầu an toàn thực phẩm nghiêm ngặt để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu và Nhật Bản.

Ngành thủy sản là một trong những lĩnh vực tiên phong trong việc áp dụng HACCP, với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế và sự hướng dẫn từ chính phủ nhằm đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về vệ sinh và an toàn thực phẩm. Đến năm 1998, Bộ Thủy sản (nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) đã ban hành quy định bắt buộc các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản phải áp dụng HACCP.

Từ đó, HACCP dần mở rộng sang các lĩnh vực khác của ngành thực phẩm, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất và chế biến thực phẩm xuất khẩu. Các công ty trong ngành nông sản, thực phẩm tươi sống và chế biến dần áp dụng hệ thống này để nâng cao chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng trong và ngoài nước. Tuy nhiên, việc áp dụng HACCP ở các doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn gặp nhiều thách thức do hạn chế về nguồn lực và kiến thức.

Hỗ trợ từ chính phủ và tổ chức quốc tế trong việc áp dụng HACCP tại Việt Nam

1. Hỗ trợ từ chính phủ Việt Nam

Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, quy định nhằm khuyến khích và bắt buộc các doanh nghiệp thực hiện HACCP. Đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã triển khai các chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm và thủy sản trong việc xây dựng hệ thống HACCP.

Ví dụ: Thông tư 48/2013/TT-BNNPTNT yêu cầu các doanh nghiệp trong ngành thủy sản và chế biến thực phẩm phải tuân thủ HACCP để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Chính phủ Việt Nam cũng tổ chức nhiều khóa đào tạo cho các doanh nghiệp, cung cấp kiến thức và kỹ năng về cách triển khai HACCP. Các trung tâm đào tạo được cấp phép đã hướng dẫn cách thức lập kế hoạch HACCP và thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ.

Một số chương trình hỗ trợ tài chính cũng được triển khai để giảm chi phí đầu tư cho việc áp dụng HACCP, đặc biệt là với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các quỹ hỗ trợ từ chính phủ có thể giúp doanh nghiệp chi trả cho việc đào tạo nhân lực, nâng cấp cơ sở vật chất và thiết bị sản xuất.

2. Hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tích cực hỗ trợ Việt Nam trong việc áp dụng HACCP thông qua các dự án và chương trình hợp tác. Các chương trình này tập trung vào việc nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm, cung cấp tài liệu kỹ thuật và hướng dẫn triển khai hệ thống HACCP tại các doanh nghiệp.

Liên minh châu Âu (EU) và Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) cũng đã hỗ trợ Việt Nam trong việc áp dụng HACCP, thông qua việc cung cấp các khóa đào tạo và tư vấn kỹ thuật cho doanh nghiệp trong các ngành như thủy sản, thực phẩm chế biến và nông sản. Một ví dụ điển hình là chương trình "Better Work Vietnam" của UNIDO nhằm hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện điều kiện sản xuất và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm.

Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cũng đã tham gia hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam thông qua các chương trình hợp tác trong việc áp dụng HACCP và các tiêu chuẩn quốc tế khác về an toàn thực phẩm, nhằm thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa sang thị trường quốc tế.

Triển vọng về tình hình áp dụng HACCP tại Việt Nam trong tương lai

Triển vọng về tình hình áp dụng HACCP tại Việt Nam trong tương lai được đánh giá rất tích cực, đặc biệt khi nhận thức về an toàn thực phẩm đang ngày càng được nâng cao cả từ phía doanh nghiệp và người tiêu dùng. Với sự gia tăng này, nhiều doanh nghiệp, từ các nhà sản xuất lớn đến những cơ sở vừa và nhỏ, sẽ chủ động hơn trong việc áp dụng HACCP để cải thiện quy trình sản xuất, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Áp dụng HACCP sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm nội địa. Người tiêu dùng hiện nay ngày càng quan tâm đến vấn đề an toàn thực phẩm, đòi hỏi các sản phẩm phải đạt được các tiêu chuẩn cao về chất lượng. HACCP sẽ là một trong những công cụ quan trọng để các doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu này, từ đó củng cố sự tin tưởng của khách hàng.

Không chỉ trong nước, HACCP còn mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp thực phẩm Việt Nam trên thị trường quốc tế. Việc tuân thủ tiêu chuẩn HACCP giúp sản phẩm thực phẩm Việt Nam đáp ứng các yêu cầu an toàn thực phẩm khắt khe từ các quốc gia nhập khẩu như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, và Nhật Bản, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng xuất khẩu. Các thị trường quốc tế ngày càng yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng và an toàn thực phẩm, và HACCP sẽ là chìa khóa giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận, giữ vững và mở rộng các thị trường này.

Bên cạnh đó, sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy việc áp dụng HACCP tại Việt Nam. Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, đồng thời cung cấp các chương trình đào tạo, hỗ trợ tài chính, và tư vấn kỹ thuật. Các tổ chức quốc tế như FAO, WHO và các hiệp định thương mại tự do cũng góp phần thúc đẩy việc áp dụng HACCP, tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế toàn cầu.

Ngoài ra, với sự phát triển của công nghệ và các công cụ quản lý an toàn thực phẩm hiện đại, việc áp dụng HACCP sẽ trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn đối với các doanh nghiệp. Những tiến bộ về số hóa và tự động hóa sẽ giúp các doanh nghiệp quản lý quy trình giám sát và kiểm soát chất lượng một cách chính xác và kịp thời. Đây sẽ là một trong những yếu tố quan trọng giúp hệ thống HACCP trở thành tiêu chuẩn phổ biến và mang lại lợi ích thiết thực cho ngành thực phẩm Việt Nam.

Nhận ngay khóa học tiêu chuẩnMIỄN PHÍ

Trên đây là những thông tin về thực trạng áp dụng HACCP tại Việt Nam hiện nay. Hy vọng qua bài viết này, Quý doanh nghiệp có cái nhìn khách quan hơn với thực trạng áp dụng HACCP và có thêm nhiều thông tin bổ ích. Nếu có bất cứ thắc mắc nào về dịch vụ chứng nhận HACCP, vui lòng liên hệ với KNA CERT để được hỗ trợ tốt nhất.