Xuất khẩu viên nén gỗ của Việt Nam còn nhiều dư địa tăng trưởng

Trong bối cảnh xuất khẩu gỗ và các sản phẩm chế biến gỗ phục hồi chậm, thị trường tiêu thụ viên nén gỗ lại có nhiều tín hiệu khả quan hơn. Việt Nam đã vươn lên trở thành quốc gia sản xuất viên nén gỗ lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ. Đây là dấu hiệu tích cực, mở ra tiềm năng tăng trưởng lớn cho ngành công nghiệp này trong thời gian tới.

Theo thông tin từ Chi hội Viên nén Gỗ thuộc Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Nhật Bản hiện là một trong ba thị trường tiêu thụ viên nén gỗ lớn nhất của Việt Nam, với sự ổn định cao trong nhu cầu. Các doanh nghiệp Việt Nam đã ký được các hợp đồng cung cấp dài hạn từ 2 đến 3 năm cho thị trường này. Trong nửa đầu năm 2023, Nhật Bản nhập khẩu hơn 1,16 triệu tấn viên nén gỗ từ Việt Nam, đạt giá trị hơn 195 triệu USD, tăng lần lượt 5,65% về lượng và 28,88% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Nguyên liệu sản xuất chủ yếu là gỗ keo từ các khu rừng trồng trong nước đã được cấp chứng nhận rừng bền vững (FSC).

Tương tự, thị trường Hàn Quốc cũng ghi nhận những tín hiệu phục hồi sau giai đoạn biến động đầu năm 2023. Trong những tháng tới, nhu cầu viên nén gỗ tại Hàn Quốc dự kiến tăng mạnh, với lượng tiêu thụ ước đạt 100.000 tấn mỗi tháng. Song song đó, thị trường EU cũng bắt đầu ổn định nhờ các cam kết giảm phát thải và tăng cường sử dụng năng lượng sinh học, tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu viên nén gỗ của Việt Nam phục hồi về cả giá và khối lượng từ cuối năm 2023.

Thống kê từ Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2022, Việt Nam xuất khẩu 4,9 triệu tấn viên nén gỗ, đạt kim ngạch 0,79 tỷ USD. Trong đó, trên 95% lượng viên nén được xuất khẩu sang Hàn Quốc và Nhật Bản để làm nguyên liệu đầu vào cho sản xuất điện, phần còn lại được tiêu thụ trong nước làm chất đốt cho lò hơi và lò sấy. Sản lượng xuất khẩu viên nén gỗ của Việt Nam đã tăng 28 lần trong vòng một thập kỷ từ 2013 đến 2022, trong khi giá trị xuất khẩu tăng gấp 34 lần, minh chứng cho sự phát triển vượt bậc của ngành.

Dự báo từ báo cáo của nhóm nghiên cứu các hiệp hội gỗ và Tổ chức Forest Trends cho thấy nhu cầu tiêu thụ viên nén gỗ toàn cầu sẽ tăng khoảng 250% trong thập kỷ tới, đạt 36 triệu tấn vào năm 2030, với quy mô thị trường ước tính khoảng 31 tỷ USD. Riêng tại Nhật Bản, hiện mỗi năm sử dụng khoảng 8 triệu tấn viên nén, trong đó 50-60% là viên nén từ gỗ. Đến năm 2030, nhu cầu viên nén tại Nhật Bản sẽ tăng lên 20 triệu tấn, trong đó viên nén gỗ sẽ chiếm khoảng 13-15 triệu tấn. Đây là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam có nguồn nguyên liệu ổn định, chứng chỉ bền vững và hệ thống quản lý sản xuất chuyên nghiệp.

Tuy nhiên, ngành sản xuất viên nén gỗ cũng đối mặt với không ít thách thức. Giá nguyên liệu đầu vào gia tăng mạnh do thị trường tiêu thụ các sản phẩm gỗ chế biến giảm sâu, làm nguồn phụ phẩm chế biến gỗ bị thu hẹp đáng kể. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải linh hoạt hơn trong chiến lược sản xuất và tìm kiếm nguồn nguyên liệu mới để duy trì tính cạnh tranh trên thị trường Quốc tế.

Mặc dù nhu cầu tiêu thụ viên nén gỗ tại các thị trường Quốc tế vẫn ổn định, nhưng nguồn cung nguyên liệu đầu vào cho sản xuất lại đang giảm sút, dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty sản xuất. Sự thiếu hụt này đã đẩy giá nguyên liệu lên cao, gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng vào sự phục hồi của các đơn hàng nội thất trong thời gian tới để giúp giảm bớt phần nào áp lực về giá nguyên liệu sản xuất viên nén gỗ.

Trong năm 2022, viên nén gỗ đã trở thành mặt hàng xuất khẩu có giá trị đứng thứ tư trong số tám sản phẩm gỗ và lâm sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, chỉ xếp sau đồ gỗ nội ngoại thất, gỗ nguyên liệu và dăm gỗ. Là sản phẩm thuộc chuỗi giá trị rừng trồng, viên nén gỗ không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn đóng góp quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kinh tế cho ngành trồng rừng tại Việt Nam. Dự báo cho thấy, xuất khẩu viên nén gỗ của Việt Nam có thể vượt ngưỡng 1 tỷ USD trong năm 2023, tiếp tục khẳng định vị thế của ngành trên thị trường quốc tế.

Không chỉ phục vụ cho xuất khẩu, ngành viên nén gỗ Việt Nam còn đứng trước cơ hội lớn để mở rộng tiêu thụ tại thị trường nội địa. Chính phủ đang nỗ lực thực hiện các cam kết giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch, trong đó viên nén gỗ được coi là một giải pháp thay thế than trong sản xuất năng lượng. Đây là một hướng đi mới đầy triển vọng, giúp ngành không chỉ phụ thuộc vào xuất khẩu mà còn tận dụng tiềm năng tiêu thụ nội địa.

Đặc biệt, theo Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023, nguồn năng lượng tái tạo như điện sinh khối được ưu tiên phát triển nhằm thay thế điện than có mức phát thải cao. Viên nén gỗ, nhờ vào khả năng cung cấp năng lượng sạch, có thể nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nội địa khi các chính sách này đi vào thực tế.

Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng viên nén gỗ tại Việt Nam được dự báo sẽ mở rộng nhanh chóng, các hiệp hội và doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Việc đánh giá nhu cầu tiêu thụ trong nước và dự báo các vấn đề cạnh tranh, cả về thị trường tiêu thụ lẫn nguồn nguyên liệu, là yếu tố sống còn để đảm bảo ngành phát triển bền vững. Sự chủ động này không chỉ giúp các doanh nghiệp tận dụng tốt cơ hội hiện tại mà còn sẵn sàng đối mặt với các thách thức trong tương lai.

Ngoài ra, để thuận lợi xuất khẩu sản phẩm viên nén gỗ ra thị trường nước ngoài, các doanh nghiệp cần đảm bảo chất lượng của viên nén gỗ và các yêu cầu về nguồn nguyên liệu từ những khu rừng bền vững. KNA CERT cung cấp dịch vụ hỗ trợ chứng nhận ENplus về đảm bảo chất lượng viên nén gỗ, chứng nhận ISO 9001 về hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm và hỗ trợ cấp cả các chứng chỉ rừng bền vững. Vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để biết thêm thông tin chi tiết.