Chinh phục thị trường EU bằng cách tuân thủ tiêu chuẩn 

Để có thể bước chân vào thị trường đầy tiềm năng của Liên minh châu Âu (EU), các doanh nghiệp Việt Nam phải tuân thủ một loạt các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Không chỉ là yêu cầu về chất lượng sản phẩm hay an toàn thực phẩm, mà còn cả những quy định phức tạp về quy trình sản xuất bền vững và pháp lý. Những tiêu chí này trở thành hàng rào kỹ thuật không dễ vượt qua, buộc doanh nghiệp phải thay đổi tư duy và cách làm truyền thống. 

Châu Âu siết chặt các quy định nhập khẩu 

📣EU, với hơn 450 triệu dân và sức mua lớn, đã nhanh chóng trở thành thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam sau khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) chính thức có hiệu lực. Năm 2024, xuất khẩu từ Việt Nam sang EU đạt mức 51,66 tỷ USD, tăng thêm 8,08 tỷ USD so với năm trước đó. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội từ ưu đãi thuế quan, các doanh nghiệp Việt cũng phải đối mặt với áp lực lớn từ những tiêu chuẩn khắt khe mà EU áp đặt, đặc biệt trong các lĩnh vực như an toàn thực phẩm, chất lượng sản phẩm và phát triển bền vững. 

💥 Một điểm đáng chú ý là từ đầu năm 2024, EU đã giảm mức dư lượng tối đa cho phép của thuốc bảo vệ thực vật (MRLs) xuống thấp hơn 20–30 % so với trước đây. Điều này tạo ra khó khăn lớn cho doanh nghiệp Việt, vì nhiều hoạt chất được phép sử dụng trong nước lại bị cấm ở châu Âu. Để thích ứng, các doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh quy trình sản xuất, từ khâu canh tác cho đến thu hoạch.  

👉️ Ngoài ra, tất cả các mặt hàng nông sản tươi xuất khẩu sang EU đều bắt buộc phải có chứng nhận kiểm dịch thực vật nhằm đảm bảo không mang theo sinh vật gây hại. Ông Đinh Sỹ Minh Lăng từ Bộ Công Thương cảnh báo rằng, nếu không chủ động cập nhật và tuân thủ các yêu cầu này, doanh nghiệp rất dễ bị trả hàng hoặc chịu phạt nặng. 

Một ví dụ điển hình là vụ tranh chấp pháp lý giữa một doanh nghiệp Việt và đối tác Đức năm 2023. Dù cả hai lô hàng hạt điều được chế biến theo cùng một quy trình, nhưng lô hàng thứ hai bị từ chối vì dư lượng thuốc trừ sâu ở mức 0,01 ppm – đạt chuẩn Việt Nam nhưng không đạt chuẩn EU. Kết quả, doanh nghiệp Việt bị phán quyết phải bồi thường 150.000 USD cùng 20.000 USD phí luật sư. TS. Vũ Văn Tính, cố vấn cao cấp tại Công ty Luật Salus, nhận định rằng EU ngày càng nâng cao các tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng, và nếu doanh nghiệp không cập nhật thông tin kịp thời, rủi ro về pháp lý và tài chính sẽ vô cùng lớn. 

Không chỉ có nông sản, ngành dệt may – với kim ngạch xuất khẩu hơn 4,4 tỷ USD mỗi năm sang EU – cũng đang phải đối mặt với các yêu cầu khắt khe mới về tiêu chuẩn môi trường. EU đã đưa vào áp dụng quy định thiết kế sinh thái (eco-design) và cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), nhằm hạn chế lượng rác thải dệt may. Theo thống kê của Ủy ban châu Âu, mỗi năm EU phát sinh tới 12,6 triệu tấn chất thải dệt may, nhưng chỉ 22 % được thu gom để tái chế. Ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại EU, cho biết nhiều doanh nghiệp Việt chưa lường trước được chi phí thu gom và xử lý sản phẩm sau tiêu dùng – điều bắt buộc theo EPR. 

☑️ Ngoài ra, EU còn đang từng bước thực hiện Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), yêu cầu các sản phẩm phát thải cao như xi măng khi nhập khẩu vào EU phải nộp thuế carbon. Ví dụ, Công ty Xi măng VICEM Bút Sơn đã giảm 20 % khí thải carbon nhờ áp dụng công nghệ sử dụng bùn thải thay thế đất sét và dùng rác làm nhiên liệu thay cho than. Tuy vậy, để đáp ứng được yêu cầu của CBAM, công ty vẫn phải tiếp tục đầu tư mạnh vào các công nghệ xanh hơn. 

Giải pháp để doanh nghiệp Việt vượt rào cản của EU 

👉️ Để vượt qua các rào cản kỹ thuật và tận dụng cơ hội mà thị trường EU mang lại, doanh nghiệp Việt Nam cần bắt đầu từ một chiến lược xuất khẩu bài bản ngay từ khâu chuẩn bị. Các chuyên gia và cơ quan quản lý đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tìm hiểu kỹ lưỡng từng thị trường thành viên trong khối EU, bởi lẽ mỗi quốc gia có thể áp dụng những quy định riêng biệt về giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (MRLs), quy cách nhãn mác hay yêu cầu chứng nhận chất lượng. Việc lựa chọn các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001 cho quản lý chất lượng, ISO 14064 cho kiểm kê khí nhà kính, ISO 14067 cho dấu vết carbon, hay HACCP về an toàn thực phẩm là những bước đi nền tảng giúp doanh nghiệp khẳng định năng lực cạnh tranh của mình trên thị trường quốc tế. 

Một yếu tố then chốt nữa là doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Việc áp dụng các phần mềm quản lý tổng thể như ERP hoặc công nghệ blockchain giúp kiểm soát chặt chẽ toàn bộ chuỗi sản xuất – từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối cùng. Cùng với đó, đội ngũ nhân sự cũng cần được đào tạo bài bản, đặc biệt là các bộ phận liên quan đến kiểm soát chất lượng (QC) và nghiên cứu phát triển sản phẩm (R&D). Việc hiểu rõ tiêu chuẩn EU, các quy định về MRLs hay chứng nhận kiểm dịch thực vật (phytosanitary) sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong các khâu kiểm định và tránh được những sai sót không đáng có. 

🎉️ Bên cạnh đó, việc đầu tư vào công nghệ xanh và mô hình sản xuất tuần hoàn ngày càng được coi là yếu tố “cộng điểm” khi tiếp cận thị trường EU. Một ví dụ điển hình là Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất – đơn vị đã áp dụng dây chuyền sản xuất khép kín và dành tới 30% vốn đầu tư cho các hạng mục bảo vệ môi trường. Nhờ đó, đến cuối tháng 01/2024, doanh nghiệp đã hoàn thành việc kiểm kê khí nhà kính theo tiêu chuẩn ISO 14064-1:2018 và tiếp tục đạt được chứng nhận ISO 14067:2018 vào tháng 4/2024. Đây là những cơ sở vững chắc để sản phẩm thép của công ty tự tin tiến vào thị trường EU. 

Không chỉ cần đầu tư vào công nghệ và nhân lực, các doanh nghiệp Việt còn nên hợp tác sớm với các luật sư và chuyên gia bản địa ngay từ giai đoạn xây dựng hợp đồng xuất khẩu. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp nắm rõ những điều khoản quan trọng liên quan đến giới hạn MRLs, trách nhiệm bồi thường, bảo hộ sở hữu trí tuệ hay nhãn mác sản phẩm. Bà Nguyễn Thị Hương Liên, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Sao Thái Dương, chia sẻ kinh nghiệm rằng doanh nghiệp của bà đã mời chuyên gia đến từ Anh và châu Âu tham gia ngay từ khâu thiết kế bao bì và lựa chọn nguyên liệu, nhằm đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn không chỉ của Anh mà còn của toàn EU. 

Về phía các cơ quan hỗ trợ, Thương vụ Việt Nam tại EU đã triển khai hai nhóm giải pháp chính để đồng hành cùng doanh nghiệp. Thứ nhất là nhóm giải pháp hỗ trợ pháp lý, trong đó bao gồm việc cung cấp thông tin cập nhật về các chính sách mới và phối hợp với luật sư sở tại để tư vấn các vấn đề liên quan đến thị trường. Ông Trần Ngọc Quân cho biết, cơ quan này đang nỗ lực tìm kiếm các đối tác EU có quy mô nhập khẩu vừa phải – phù hợp với khả năng cung ứng của doanh nghiệp Việt, đồng thời tổ chức các chương trình kết nối cung cầu như “Vietnam International Sourcing” để đưa các nhãn hàng lớn, tập đoàn bán lẻ châu Âu đến Việt Nam tìm kiếm nhà cung ứng. Nhóm giải pháp thứ hai tập trung vào hỗ trợ doanh nghiệp Việt tháo gỡ khó khăn trong việc tiếp cận thị trường EU. 

🎯Rõ ràng, EU không chỉ là một thị trường rộng lớn mà còn là “thước đo vàng” của năng lực cạnh tranh quốc tế. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm và yêu cầu phát triển bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro pháp lý và thiệt hại tài chính, mà còn nâng tầm thương hiệu, khẳng định vị thế của sản phẩm Việt trên thị trường thế giới. Khi có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và sự đồng hành của chuyên gia cũng như cơ quan hỗ trợ, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể chinh phục thành công thị trường khó tính nhưng đầy tiềm năng này. 

---------------------------------------------------------------------------------------------------- 

📌Nếu Quý Doanh Nghiệp đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn và quy định của EU, vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hướng dẫn lộ lình tuân thủ cụ thể.