[SDG 1] Chấm dứt đói nghèo - Mục tiêu Phát triển Bền vững 1 là gì?

Chương trình nghị sự 2030 thừa nhận rằng xóa đói giảm nghèo dưới mọi hình thức và quy mô, bao gồm cả nghèo đói cùng cực, là thách thức toàn cầu lớn nhất và là yêu cầu không thể thiếu đối với phát triển bền vững. Đó là lý do vì sao Mục tiêu Phát triển Bền vững đầu tiên của Liên Hợp Quốc (SDG 1) hướng tới “Chấm dứt nghèo dưới mọi hình thức ở mọi nơi”. Trong bài viết này, hãy cùng KNA CERT tìm hiểu chi tiết SDG 1 là gì? và các tiêu chí cụ thể của Mục tiêu Phát triển Bền vững này.

Những con số phản ánh tính trạng đói nghèo trên Thế giới

Theo số liệu từ Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP):

• 736 triệu người vẫn sống trong cảnh nghèo đói cùng cực
• 10% dân số Thế giới sống trong cảnh nghèo đói cùng cực, giảm so với mức 36% vào năm 1990
• 3 tỷ người sống trong tình trạng nghèo đói đa chiều
• 50& số người sống trong cảnh nghèo đói dưới 18 tuổi
• Cứ 10 người thì có 1 người cực kỳ nghèo

SDG 1 là gì?

SDG 1 (Goal 1) là Mục tiêu Phát triển Bền vững đầu tiên của Chương trình Nghị sự 2030 do Liên Hợp Quốc xây dựng với nội dung “Chấm dứt đói nghèo dưới mọi hình thức ở mọi nơi” (No Poverty). Mục tiêu 1 đảm bảo rằng toàn bộ dân số, đặc biệt là những người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất có quyền bình đẳng đối với các nguồn lực kinh tế, tiếp cận các dịch vụ cơ bản, kiểm soát tài sản và đất đai, tài nguyên thiên nhiên và công nghệ mới.

Sự ra đời của Mục tiêu Phát triển Bền vững 1 về “Xóa nghèo”

Trong phần lời tựa của Báo cáo Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ năm 2015, tại Hội nghị Thượng đỉnh Thiên niên kỷ diễn ra vào tháng 09/2000, 189 quốc gia đã cùng nhau thông qua Tuyên bố Thiên niên kỷ và cam kết "không tiếc công sức để giải phóng những người đồng loại của chúng ta, những người phụ nữ và trẻ em khỏi những điều kiện khốn khổ và phi nhân tính của tình trạng nghèo đói cùng cực". Cam kết đầy tính nhân văn đó đã được chuyển hóa thành một khuôn khổ gồm 8 Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDGs) với sức lan tỏa mạnh mẽ. Những mục tiêu này đã trở thành nền tảng cho các hành động cụ thể trên Toàn cầu, giúp cải thiện đáng kể đời sống và triển vọng tương lai của nhiều người.

Nhờ các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ, hơn một tỷ người đã thoát khỏi tình trạng nghèo đói cùng cực. Những nỗ lực Toàn cầu cũng đã đạt được bước tiến lớn trong cuộc chiến chống lại nạn đói, mang lại cơ hội đến trường cho nhiều trẻ em gái hơn bao giờ hết, và góp phần bảo vệ hành tinh trước những nguy cơ nghiêm trọng. Đây là những thành tựu quan trọng không chỉ về mặt con người mà còn là dấu mốc khẳng định sức mạnh của sự hợp tác Quốc tế trong việc đối mặt với những thách thức Toàn cầu.

Tuy nhiên, dù đạt được những kết quả to lớn, sự bất bình đẳng vẫn còn tồn tại, và tiến trình phát triển giữa các khu vực trên Thế giới diễn ra không đồng đều. Nhằm tiếp tục kế thừa và mở rộng những thành quả của các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ, Chương trình Nghị sự 2030 về Phát triển bền vững đã được thông qua, với bộ 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (17 SDGs) làm trung tâm. Trong tuyên bố của Chương trình Nghị sự 2030, các quốc gia khẳng định sẽ "xây dựng dựa trên những thành tựu của các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ và tìm cách giải quyết những công việc còn dang dở của chúng".

Năm 2017, Diễn đàn Chính trị cấp cao đã chọn chủ đề "Xóa đói giảm nghèo và thúc đẩy thịnh vượng trong một thế giới đang thay đổi" làm nội dung thảo luận. Trong bối cảnh đó, Mục tiêu "Xóa nghèo" đã được đặt vào vị trí trọng tâm trong các Mục tiêu Phát triển Bền vững. Điều này nhấn mạnh rằng việc chấm dứt đói nghèo không chỉ là một mục tiêu cụ thể mà còn là nền tảng để đạt được những tiến bộ bền vững trong các lĩnh vực khác, từ giáo dục, y tế đến bảo vệ môi trường và thúc đẩy bình đẳng xã hội.

Các Mục tiêu và Chỉ số cụ thể của SDG 1 (No Poverty)

Liên Hợp Quốc đã xác định 7 mục tiêu và 13 chỉ số cho SDG 1, cụ thể như sau:

Mục tiêu 1.1: Xóa bỏ đói nghèo cực độ

Đến năm 2030, xóa bỏ tình trạng nghèo đói cùng cực cho tất cả mọi người ở mọi nơi. Những người đói nghèo hiện được tính là những người sống với mức dưới 1,25 đô la một ngày.

• Chỉ số SDG 1.1.1 Chia sẻ dưới mức nghèo khổ Quốc tế

Mục tiêu 1.2: Giảm nghèo ít nhất 50%

Đến năm 2030, giảm ít nhất một nửa tỷ lệ nam giới, phụ nữ và trẻ em ở mọi lứa tuổi sống trong cảnh nghèo đói ở mọi khía cạnh theo định nghĩa quốc gia.

• Chỉ số SDG 1.2.1 Chia sẻ dưới mức nghèo khổ quốc gia
• Chỉ số SDG 1.2.2 Tỷ lệ nghèo đa chiều theo định nghĩa quốc gia

Mục tiêu 1.3: Thực hiện các hệ thống bảo trợ xã hội

Thực hiện các biện pháp và hệ thống bảo trợ xã hội phù hợp với từng quốc gia cho tất cả mọi người, bao gồm cả mức sàn, và đến năm 2030 đạt được phạm vi bao phủ đáng kể cho người nghèo và người dễ bị tổn thương.

• Chỉ số SDG 1.3.1 Dân số được bao phủ bởi các hệ thống/sàn bảo trợ xã hội

Mục tiêu 1.4: Quyền bình đẳng về sở hữu, dịch vụ cơ bản, công nghệ và nguồn lực kinh tế

Đến năm 2030, đảm bảo rằng tất cả nam giới và phụ nữ, đặc biệt là người nghèo và người dễ bị tổn thương, có quyền bình đẳng đối với các nguồn lực kinh tế, cũng như quyền tiếp cận các dịch vụ cơ bản, quyền sở hữu và kiểm soát đất đai và các hình thức tài sản khác, quyền thừa kế, tài nguyên thiên nhiên, công nghệ mới phù hợp và các dịch vụ tài chính, bao gồm cả tài chính vi mô.

• Chỉ số SDG 1.4.1 Tiếp cận các dịch vụ cơ bản
• Chỉ số SDG 1.4.2 Quyền sở hữu đất đai an toàn

Mục tiêu 1.5: Xây dựng khả năng phục hồi trước các thảm họa môi trường, kinh tế và xã hội

Đến năm 2030, xây dựng khả năng phục hồi cho người nghèo và những người dễ bị tổn thương, đồng thời giảm thiểu mức độ tiếp xúc và tình trạng dễ bị tổn thương của họ trước các sự kiện cực đoan liên quan đến khí hậu và các cú sốc, thảm họa kinh tế, xã hội và môi trường khác.

• Chỉ số SDG 1.5.1 Số người tử vong và bị ảnh hưởng do thiên tai
• Chỉ số SDG 1.5.2 Tổn thất kinh tế trực tiếp do thiên tai
• Chỉ số SDG 1.5.3 Chiến lược giảm thiểu rủi ro thiên tai
• Chỉ số SDG 1.5.4 Giảm thiểu rủi ro thiên tai tại địa phương

Mục tiêu 1.a: Huy động nguồn lực để thực hiện các chính sách xóa đói giảm nghèo

Đảm bảo huy động đáng kể các nguồn lực từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm thông qua tăng cường hợp tác phát triển, nhằm cung cấp các phương tiện đầy đủ và có thể dự đoán được cho các nước đang phát triển, đặc biệt là các nước kém phát triển nhất, để thực hiện các chương trình và chính sách xóa đói giảm nghèo ở mọi khía cạnh.

• Chỉ số SDG 1.a.1 Hỗ trợ phát triển để giảm nghèo
• Chỉ số SDG 1.a.2 Chi tiêu của chính phủ cho các dịch vụ thiết yếu

Mục tiêu 1.b: Tạo ra khung chính sách có lợi cho người nghèo và nhạy cảm với giới

Tạo ra khuôn khổ chính sách lành mạnh ở cấp quốc gia, khu vực và quốc tế, dựa trên các chiến lược phát triển có lợi cho người nghèo và nhạy cảm về giới, nhằm hỗ trợ đầu tư nhanh hơn vào các hoạt động xóa đói giảm nghèo.

• Chỉ số SDG 1.b.1 Chi tiêu công có lợi cho người nghèo

Tại sao việc đạt được SDG 1 (Không còn đói nghèo) lại quan trọng đến vậy?

Việc đạt được Mục tiêu Phát triển Bền vững số 1 (SDG 1) “Không còn đói nghèo” mang ý nghĩa vô cùng quan trọng vì tình trạng nghèo đói không chỉ là một bất công lớn đối với hàng triệu người mà còn đe dọa đến sự ổn định xã hội và kinh tế toàn cầu. Sự gia tăng nghèo đói kéo theo bất bình đẳng sâu sắc, làm suy yếu mối liên kết trong xã hội và cản trở đáng kể đến tốc độ tăng trưởng kinh tế của các quốc gia. Điều này cho thấy, việc giải quyết nghèo đói không chỉ là vấn đề nhân đạo mà còn là nền tảng để xây dựng một xã hội bền vững và công bằng.

Nguyên nhân của đói nghèo thường bắt nguồn từ thất nghiệp, sự loại trừ xã hội, và khả năng dễ bị tổn thương của nhiều nhóm dân số trước thiên tai và bệnh tật. Những yếu tố này không chỉ thúc đẩy bất bình đẳng mà còn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng như suy dinh dưỡng, thiếu tiếp cận giáo dục, và sự phân biệt đối xử. Hệ quả là, các cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng hơn, dẫn đến căng thẳng chính trị và xã hội leo thang, thậm chí gây ra xung đột trên nhiều cấp độ.

Hiện nay, hơn 700 triệu người trên thế giới, tương đương 10% dân số toàn cầu, vẫn đang sống trong tình trạng nghèo đói cùng cực với mức thu nhập dưới 1,90 đô la Mỹ mỗi ngày. Điều này đồng nghĩa với việc họ hầu như không thể đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất để sinh tồn. Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, tình trạng lạm phát gia tăng đã đẩy thêm 165 triệu người vào cảnh nghèo đói, trong đó có 75 triệu người rơi vào nghèo đói cùng cực. Đây cũng là lần đầu tiên trong vòng ba thập kỷ, tỷ lệ nghèo đói trên thế giới lại gia tăng.

Châu Âu cũng chịu ảnh hưởng lớn từ cuộc khủng hoảng năng lượng năm 2022 do chiến tranh ở Ukraine và sự leo thang của giá khí đốt. Thêm vào đó, nghèo đói cùng cực còn phản ánh sự bất bình đẳng giới nghiêm trọng. Cứ 100 nam giới từ 25 đến 34 tuổi sống trong cảnh nghèo đói cùng cực thì có tới 122 phụ nữ cùng độ tuổi chịu hoàn cảnh tương tự. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở hai khu vực Nam Á và châu Phi cận Sahara, nơi tập trung phần lớn dân số sống dưới ngưỡng nghèo.

Sự chênh lệch về hỗ trợ tài chính và xã hội cũng thể hiện rõ giữa các khu vực. Ở châu Âu và Bắc Mỹ, khoảng 61% các nhóm dân số dễ bị tổn thương (bao gồm trẻ em, người trong độ tuổi lao động và người cao tuổi không có bảo hiểm) nhận được hỗ trợ tài chính. Trong khi đó, con số này chỉ là 4% tại Trung và Nam Á.

Trước thực trạng này, việc chấm dứt nghèo đói dưới mọi hình thức và ở mọi nơi đòi hỏi sự chung tay của toàn thể cộng đồng quốc tế. Đây chính là lý do Liên Hợp Quốc đã đặt mục tiêu chấm dứt đói nghèo làm SDG 1 trong 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững được thông qua vào tháng 09/2015, trong khuôn khổ Chương trình Nghị sự 2030.

* Bài viết tham khảo thông tin trên website: https://sdgs.un.org/ và https://www.globalgoals.org/

Trên đây là những thông tin về Mục tiêu Phát triển Bền vững 1 của Liên Hợp Quốc (SDG 1) về “Chấm dứt đói nghèo” (No Poverty). Vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để biết thêm thông tin chi tiết.