Bài học về Khu công nghiệp tái chế từ các nước phát triển

Phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên đang trở thành một xu hướng tất yếu trong quá trình chuyển dịch sang nền kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Mô hình này không chỉ giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, giảm thiểu lượng chất thải thải ra môi trường, mà còn nâng cao hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp và quốc gia.

Tại Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Môi trường Hàn Quốc để thúc đẩy tiến độ thực hiện Dự án thành lập khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Thông tin này được khẳng định trong buổi tiếp và làm việc giữa Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành và ông Kim Young Ki – Quyền Viện trưởng Viện Công nghệ và Công nghiệp Môi trường Hàn Quốc (KEITI) vào ngày 05/03/2025. Việc hợp tác với các quốc gia đã có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực này sẽ mở ra cơ hội để Việt Nam tiếp cận và học hỏi những mô hình phát triển khu công nghiệp tái chế hiện đại, hiệu quả.

Thực tế, nhiều quốc gia trên thế giới đã thành công với mô hình khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Đây là những quốc gia đi tiên phong trong việc xây dựng các khu công nghiệp sinh thái, nơi chất thải được xem là nguồn tài nguyên quý giá, được thu gom, xử lý và tái sử dụng một cách hiệu quả.

Hàn Quốc

Hàn Quốc là một trong những ví dụ điển hình về phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Ngay từ năm 2005, nước này đã triển khai Chương trình Khu công nghiệp sinh thái (Eco-Industrial Park Program) với mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tác động môi trường. Chính phủ Hàn Quốc đã ban hành Luật Khung về Quản lý Chất thải Tài nguyên, tạo cơ sở pháp lý để thúc đẩy tái chế trong công nghiệp, đồng thời hỗ trợ mạnh mẽ về tài chính và kỹ thuật cho doanh nghiệp trong các khu công nghiệp tái chế.

Các doanh nghiệp hoạt động trong mô hình này được hưởng nhiều ưu đãi về thuế và trợ cấp nghiên cứu công nghệ. Đặc biệt, Hàn Quốc đã đầu tư lớn vào các công nghệ tái chế hiện đại như: công nghệ sinh học để tái chế chất thải hữu cơ thành phân bón và năng lượng, công nghệ thu hồi kim loại quý từ rác thải điện tử, và hệ thống xử lý nước tuần hoàn nhằm giảm thiểu tiêu thụ nước sạch. Nhờ những giải pháp đồng bộ này, các khu công nghiệp tái chế ở Hàn Quốc đã giúp giảm 40% lượng phát thải khí nhà kính và tối ưu hóa nguồn lực, qua đó mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.

Nhật Bản

Nhật Bản cũng là quốc gia tiên phong và thành công với mô hình khu công nghiệp tái chế tài nguyên. Ngay từ năm 1997, chính phủ Nhật Bản đã ban hành Luật Xúc tiến Xã hội Tái chế, tạo hành lang pháp lý khuyến khích các doanh nghiệp tích cực tham gia tái chế và giảm thiểu chất thải công nghiệp. Chính phủ Nhật Bản không chỉ tạo điều kiện về mặt pháp luật mà còn hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính, công nghệ để xây dựng và vận hành các khu công nghiệp tái chế hiện đại.

Nhật Bản cũng đặc biệt chú trọng việc phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn thông qua việc áp dụng hệ thống 3R (Giảm thiểu - Tái sử dụng - Tái chế). Tại các khu công nghiệp, chất thải của doanh nghiệp này sẽ được sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp khác, tạo thành chuỗi cung ứng tuần hoàn khép kín. Ngoài ra, Nhật Bản đã phát triển nhiều công nghệ tiên tiến như công nghệ sinh học xử lý rác thải hữu cơ để sản xuất phân bón và năng lượng sinh học, công nghệ thu hồi kim loại hiếm từ rác thải điện tử, và hệ thống xử lý nước tuần hoàn giúp tái sử dụng nước công nghiệp, giảm thiểu tối đa lượng nước tiêu thụ mới.

Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, đến nay tỷ lệ tái chế chất thải công nghiệp của Nhật Bản đã đạt hơn 87%, thuộc top cao nhất thế giới. Lượng chất thải rắn phải đưa ra môi trường đã giảm khoảng 40% so với những năm 1990, góp phần đáng kể vào việc giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Trung Quốc

Ngay từ năm 2009, Chính phủ Trung Quốc đã ban hành Luật Kinh tế Tuần hoàn, đặt nền tảng pháp lý để thúc đẩy các ngành công nghiệp áp dụng công nghệ tái chế và sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn. Tiếp đó, Kế hoạch 5 năm về phát triển Khu công nghiệp Sinh thái được đưa ra với mục tiêu xây dựng hệ thống các khu công nghiệp tái chế tài nguyên trên phạm vi toàn quốc. Kế hoạch này đặt ra những chỉ tiêu rõ ràng về giảm lượng chất thải, tiết kiệm năng lượng và cắt giảm lượng khí thải carbon. Để thực hiện hiệu quả mục tiêu này, Trung Quốc đã triển khai các chính sách hỗ trợ thiết thực như miễn giảm thuế, cấp vốn vay ưu đãi và hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh.

Điểm nổi bật trong các khu công nghiệp tái chế tài nguyên của Trung Quốc là việc áp dụng mô hình cộng sinh công nghiệp. Theo mô hình này, các doanh nghiệp cùng hoạt động trong khu công nghiệp sẽ liên kết, phối hợp để tận dụng chất thải của doanh nghiệp này làm nguyên liệu đầu vào cho doanh nghiệp khác. Nhờ đó, các dòng vật liệu, năng lượng và nước được tái sử dụng tuần hoàn trong khu công nghiệp, giúp giảm thiểu lượng chất thải ra ngoài môi trường, đồng thời tạo ra các sản phẩm tái chế có giá trị kinh tế. Mô hình cộng sinh công nghiệp không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn tăng cường hiệu quả sử dụng tài nguyên trong toàn khu vực.

Bên cạnh việc xây dựng mô hình vận hành hiệu quả, Trung Quốc cũng chú trọng đầu tư mạnh mẽ vào các công nghệ tái chế hiện đại nhằm nâng cao hiệu suất và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Nổi bật là các công nghệ như tách kim loại tự động từ rác thải điện tử để thu hồi những kim loại quý như vàng, bạc, đồng; công nghệ xử lý nước thải tuần hoàn, cho phép tái sử dụng nước công nghiệp nhiều lần mà vẫn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn; hay công nghệ khí hóa chất thải, biến rác thải hữu cơ thành nhiên liệu sinh học hoặc điện năng để phục vụ cho các hoạt động sản xuất ngay tại chỗ.

Nhờ vào những nỗ lực này, các khu công nghiệp tái chế tài nguyên tại Trung Quốc đã đạt được những kết quả hết sức ấn tượng. Tỷ lệ tái chế chất thải công nghiệp của Trung Quốc hiện đạt trên 80%, một con số rất cao so với mặt bằng chung của thế giới. Đặc biệt, lượng khí thải CO₂ tại các khu công nghiệp này đã được cắt giảm hơn 30%, góp phần quan trọng vào việc giảm áp lực ô nhiễm môi trường và phát thải khí nhà kính, đồng thời nâng cao hình ảnh quốc gia về phát triển bền vững.

Những kinh nghiệm từ các quốc gia trên cho thấy, phát triển khu công nghiệp tái chế tài nguyên không chỉ là xu hướng mà còn là giải pháp thiết thực để hướng đến nền kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Việc hình thành các khu công nghiệp kiểu mới này giúp các quốc gia giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên nhập khẩu, đồng thời tạo ra giá trị gia tăng cao nhờ tận dụng tối đa các nguồn lực sẵn có và giảm chi phí xử lý chất thải.

KNA CERT cung cấp dịch vụ hỗ trợ triển khai các tiêu chuẩn tái chế như RCS, GRS, EN 15343, RecyClass,…. Quý Doanh Nghiệp vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để biết thêm thông tin chi tiết.