So sánh điểm khác biệt giữa ISO 9001:2008 và ISO 9001:2015

Phiên bản mới ISO 9001:2015 ra đời thay thế cho phiên bản cũ ISO 9001:2008 trước đó. So mới phiên bản năm 2008, tiêu chuẩn ISOS 9001:2015 có nhiều điểm cải tiến vượt trội hơn, giúp cho doanh nghiệp áp dụng và đạt hiệu quả cao hơn. Trong bài viết này, KNA CERT sẽ so sánh ISO 9001:2008 và ISO 9001:2015 để tìm ra sự khác biệt giữa hai phiên bản.

Dưới đây là 9 điểm khác biệt khi so sánh tiêu chuẩn ISO 9001:2008 và ISO 9001:2015:

1. ISO 9001:2015 Có 10 Điều - ISO 9001:2008 Có 8 Điều

Sự khác biệt đầu tiên trong mà bạn có thể dễ dàng nhận thấy trong bản sửa đổi năm 2015 là số lượng điều khoản đã tăng lên (2 điều khoản). Trong khi một số điều khoản hầu như vẫn giữ nguyên, một số điều khoản trong số này cũng có khác biệt về phạm vi và nội dung so với phiên bản năm 2008.

Dưới đây là danh sách các điều khoản cụ thể trong cả hai phiên bản:

Đáng chú ý là các điều khoản từ 4 đến 10 (bao gồm các yêu cầu thực tế) trong ISO 9001:2015 đã được thiết lập theo chu trình PDCA. PDCA là viết tắt của Lập kế hoạch (Plan) - Thực hiện (Do) - Kiểm tra (Check), Hành động (Act). Còn được gọi là Chu trình Deming, PDCA là một mô hình cải tiến chất lượng liên tục được sử dụng trong nhiều bối cảnh khác nhau, từ việc triển khai Six Sigma đến các quy trình cải tiến làm việc. Chữ "C" cũng có thể được thay thế bằng "S" hoặc "Study (Nghiên cứu)", với tên viết tắt thay đổi thành PDSA.

Với việc triển khai các điều khoản theo chu trình PDCA, ISO 9001:2015 tạo điều kiện thuận lợi cho sự thay đổi một cách có tổ chức và có hệ thống. Mô hình này về cơ bản hỗ trợ mục tiêu ISO 9001 là cải thiện quản lý chất lượng.

2. ISO 9001:2015 được xây dựng theo Cấu trúc cấp cao mới

ISO 9001:2015 được xây dựng theo nguyên tắc về Cấu trúc cấp cao mới (Phụ lục SL)

Với Cấu trúc cấp cao (HLS - High Level Structure), ISO đang hướng tới việc làm cho việc định dạng hệ thống quản lý trở nên nhất quán trên tất cả các tiêu chuẩn. Điều này có nghĩa là cấu trúc, dấu câu, lựa chọn từ ngữ và thuật ngữ cơ bản đều sẽ nhất quán và phù hợp nhất (nếu có thể). Cấu trúc cấp cao được xác định trong Phụ lục SL của ISO.

Trong hệ thống tiêu chuẩn ISO, ISO 9001 về Hệ thống quản lý chất lượng thường được coi là tiêu chuẩn quản lý cơ bản. Nhiều yêu cầu của nó cũng có thể được tìm thấy trong các tiêu chuẩn ISO khác. Cấu trúc cấp cao mới đặt các yêu cầu này theo các số chương giống nhau, giúp việc tích hợp các tiêu chuẩn ISO khác nhau trở nên dễ dàng hơn nhiều. Mặc dù HLS hướng tới việc đạt được khả năng tương thích tốt hơn, rõ ràng hơn và hiệu quả hơn khi triển khai một số tiêu chuẩn ISO cùng lúc, nhưng cấu trúc mới này lại ít có tác động đến những công ty chỉ áp dụng ISO 9001.

3. Có sự khác nhau về thuật ngữ và định nghĩa giữa hai phiên bản

Khi so sánh ISO 9001:2008 và ISO 9001:2015, bạn sẽ nhận thấy có sự khác biệt trong một số thuật ngữ. ISO đã cố gắng làm cho tiêu chuẩn này dễ hiểu hơn đồng thời giúp nó có thể áp dụng được cho mọi doanh nghiệp thuộc mọi ngành nghề và mọi nơi trên Thế giới.

Trong ISO 9001:2015, thuật ngữ “đối tượng” đã được giới thiệu. Nó có một định nghĩa cực kỳ rộng rãi về bất kỳ loại "vật" nào có thể hình dung được đang tồn tại. Điều này có thể không có nhiều ý nghĩa trừ khi bạn xem nó trong bối cảnh sửa đổi các thuật ngữ như "chất lượng" hoặc "thiết kế". Về cơ bản, ý tưởng của sự thay đổi là tăng khả năng áp dụng rộng rãi cho ISO 9001 cho vô số những đối tượng tiềm năng trong mọi lĩnh vực.

Thuật ngữ "sản phẩm" đã được đổi thành "đầu ra", có thể đề cập đến cả sản phẩm và dịch vụ. Nói cách khác, một doanh nghiệp hoạt động dựa trên dịch vụ có thể không tạo ra sản phẩm vật chất, hữu hình để bán nhưng họ cung cấp dịch vụ. Do đó, thuật ngữ "đầu ra" có thể áp dụng cho cả doanh nghiệp hoạt động dựa trên dịch vụ cũng như các công ty sản xuất sản phẩm thực tế (dù là vật lý hay ảo). Sự thay đổi này đặc biệt có lợi cho những nhà cung cấp dịch vụ, những người trước đây phải tự hiểu là "dịch vụ" khi ISO 9001:2008 nói tới "sản phẩm".

Dưới đây là một số thuật ngữ và định nghĩa khác cần lưu ý:

• Tài sản của khách hàng: Tài sản của khách hàng, trong ngữ cảnh của ISO 9001, được dùng để chỉ các sản phẩm và dịch vụ do khách hàng cung cấp. Trong ISO 9001:2015, tài sản của khách hàng đã được mở rộng để bao gồm cả các quy trình do khách hàng sở hữu.
• Cải tiến liên tục: Trong ISO 9001:2008, cải tiến liên tục đề cập đến việc nâng cao khả năng thực hiện các yêu cầu. Bản sửa đổi năm 2015 của ISO đã mở rộng ý nghĩa của thuật ngữ này; trong phiên bản mới, nó có nghĩa là đạt được kết quả tốt hơn bằng cách nâng cao hiệu suất.
• Tư duy dựa trên rủi ro: Tư duy dựa trên rủi ro là một thuật ngữ mới được đưa ra trong phiên bản 2015; nó thay thế cho "hành động phòng ngừa" được biết đến từ các phiên bản ISO 9001 trước đó. Ý tưởng là tư duy dựa trên rủi ro thực sự sẽ tự động dẫn đến hành động phòng ngừa khi thích hợp.

Các thuật ngữ khác không còn được sử dụng trong các yêu cầu của ISO 9001:2015 bao gồm việc tạo ra sản phẩm, đại diện quản lý và thiết bị (nay là tài nguyên).

Điều quan trọng cần lưu ý là tất cả những thay đổi về thuật ngữ chỉ ảnh hưởng đến cách viết tiêu chuẩn. Thuật ngữ mới không cần phải trở thành một phần của tài liệu ISO 9001 của công ty. Trên thực tế, các công ty được khuyến khích rõ ràng sử dụng từ ngữ phù hợp nhất với họ thay vì chỉ áp dụng bất kỳ từ ngữ nào được sử dụng trong tiêu chuẩn ISO 9001.

→ Xem thêm Thuật ngữ và định nghĩa trong ISO 9001:2015

4. ISO 9001:2015 dựa trên quy trình

ISO 9001:2015 dựa trên quy trình. Cách tiếp cận theo quá trình là một phần của ISO 9001 kể từ lần sửa đổi năm 2000. Mặc dù trước đây khái niệm về cách tiếp cận theo quá trình có thể chưa được một số công ty đề cập và sử dụng đúng cách, bởi vậy phiên bản sửa đổi mới nhất của ISO 9001 đã nhấn mạnh hơn nhiều vào các quá trình. Toàn bộ trọng tâm của các yêu cầu ISO 9001:2015 là khuyến khích cách tiếp cận toàn diện theo quy trình để quản lý chất lượng.

Ý tưởng của cách tiếp cận này là quản lý công ty như một hệ thống gồm các quy trình có liên quan với nhau. Thông thường, đầu ra của một quy trình là đầu vào của một hoặc nhiều quy trình khác. Cách tiếp cận theo quy trình trong ISO 9001:2015 hoàn toàn là về sự tích hợp. Các quy trình không còn được xem như các hoạt động độc lập nữa.

5. ISO 9001:2015 tập trung hơn vào đầu vào và đầu ra

Khái niệm "đầu vào" và "đầu ra"có liên quan chặt chẽ với cách tiếp cận theo quá trình. So sánh ISO 9001:2015 và ISO 9001:2008, trong phiên bản mới, “đầu vào” và “đầu ra” đề cập đến điểm bắt đầu và kết quả của các hoạt động.

Có thể hiểu, một quy trình sẽ lấy đầu vào, ví dụ như nguyên liệu thô, sau đó chuyển nó thành đầu ra, chẳng hạn như thành phẩm. Tất nhiên, đây là một ví dụ rất đơn giản và quá trình biến nguyên liệu thô thành sản phẩm hoàn chỉnh sẽ kết hợp với một số quy trình nhỏ hơn, có liên quan với nhau trong suốt quá trình. Khái niệm tương tự cũng áp dụng cho các dịch vụ, trong đó cả đầu vào vật chất và phi vật chất đều có thể tham gia vào một hoạt động (quy trình) và trong một dịch vụ (ví dụ: một nghiên cứu)

Điều chính cần nhớ là chúng ta đang tập trung vào cách quá trình đó lấy đầu vào và sử dụng nó để tạo ra đầu ra. Điều này có thể liên quan đến bất cứ điều gì từ thiết kế đồ họa (để tạo tài liệu tiếp thị bổ sung) cho đến xử lý khiếu nại. Nó có thể áp dụng cho mọi thứ xảy ra trong doanh nghiệp.

6. Tư duy dựa trên rủi ro là cốt lõi của ISO 9001:2015

Tư duy dựa trên rủi ro là một trong những khía cạnh mới của phiên bản sửa đổi năm 2015. Mặc dù thuật ngữ này hoàn toàn mới nhưng khái niệm tư duy dựa trên rủi ro thực chất chỉ là sự mở rộng của "hành động phòng ngừa" (một thuật ngữ không còn được sử dụng trong tiêu chuẩn ISO 9001:2015). Lưu ý rằng đối lập với rủi ro thì cơ hội cũng là một phần của lối suy nghĩ dựa trên rủi ro này.

Chương về hành động phòng ngừa đã không còn nữa nhưng một chương mới về tư duy dựa trên rủi ro đã được đưa vào ISO 9001:2015. Những công ty có hệ thống hành động phòng ngừa tốt sẽ ít phải thay đổi, trong khi những công ty chưa bao giờ quan tâm nhiều đến hành động phòng ngừa sẽ thấy rằng ISO 9001:2015 cung cấp cho họ một số công cụ hữu ích để giải quyết vấn đề quan trọng này.

KNA Cert áp dụng chứng nhận ISO 9001:2015 cho Bệnh viện Đại Học Y Hà Nội 

7. Bối cảnh của tổ chức là được nhấn mạnh trong ISO 9001:2015

Tìm hiểu bối cảnh của tổ chức đề cập đến việc xem xét và hiểu môi trường bên trong và bên ngoài cũng như những ảnh hưởng tác động tới một công ty. Một thuật ngữ thay thế cho "bối cảnh của tổ chức" có thể là "môi trường mà công ty hoạt động". ISO 9001:2015 nhóm môi trường này thành môi trường bên trong, môi trường bên ngoài và các bên quan tâm.

Tiêu chuẩn mới yêu cầu phân tích bối cảnh của tổ chức: điểm mạnh và điểm yếu của công ty là gì, cơ hội và mối đe dọa là gì? Các vấn đề cần xem xét có phạm vi rộng và khác nhau đối với mỗi tổ chức. Bao gồm những vấn đề như luật mới, cải tiến kỹ thuật và sự thay đổi văn hóa có thể có tác động đến doanh nghiệp.

Các bên quan tâm bao gồm khách hàng và khách hàng tiềm năng, nhà cung cấp, chủ sở hữu, nhân viên, tổ chức bên thứ ba như công đoàn và nhà hoạt động cũng như các cơ quan chính phủ. Khi phân tích bối cảnh của tổ chức, công ty xác định các bên quan tâm cũng như các yêu cầu và mong đợi của họ, tầm quan trọng và tác động của họ đối với tổ chức.

8. Sự lãnh đạo và cam kết được coi trọng trong ISO 9001:2015

Ban lãnh đạo cấp cao luôn đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống quản lý chất lượng nên những thay đổi của ISO 9001 từ phiên bản 2008 sang phiên bản 2015 về khả năng lãnh đạo và cam kết sẽ khá nhỏ đối với những công ty đã sử dụng ISO 9001 làm công cụ thực sự cho ban lãnh đạo cấp cao.

Ngược lại với những công ty có ban lãnh đạo cấp cao đã ủy quyền Icho người khác sẽ thấy rằng ISO 9001:2015 yêu cầu sự tham gia đáng kể của ban quản lý điều hành. Các nhà quản lý cấp cao sẽ hoạch định xây dựng Hệ thống quản lý chất lượng phù hợp với định hướng chiến lược tổng thể của doanh nghiệp và các nhà quản lý cấp cao sẽ cần đưa ra cam kết rõ ràng.

9. ISO 9001:2015 được tích hợp tốt hơn với các tiêu chuẩn ISO khác

Cuối cùng, như đã đề cập ở trên, với cấu trúc HLS, ISO 9001:2015 được thiết kế tương thích hơn với các tiêu chuẩn quản lý ISO khác. Bên cạnh đó, ISO 9001 được sử dụng làm nền tảng để từ đó các hệ thống ISO khác có thể được triển khai. Những công ty đã xây dựng Hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001 sẽ thấy dễ dàng hơn trong việc triển khai ISO 14001 hoặc các tiêu chuẩn ISO khác dành riêng cho ngành của họ và giảm bớt những nỗ lực trùng lặp.

Trên đây là 9 điểm khác nhau giữa ISO 9001:2008 và ISO 9001:2015. Nếu Quý Doanh nghiệp muốn tìm hiểu thêm về tiêu chuẩn này hay muốn làm chứng nhận iso 9001:2015, vui lòng liên hệ với KNA CERT theo số Hotline: 0968.038.122 hoặc Email: salesmanager@knacert.com để được hỗ trợ.